Πόση αλήθεια του Δ. Σολωμού χωράει στην αλήθεια του Νίκου Δήμου;

Ανδρέας Σταλίδης, Ιστορία: 1821-Επανάσταση

http://www.antibaro.gr/article/10412

Δεν υπάρχει αμφιβολία. Ο Νίκος Δήμου λατρεύει μία φράση. Πιο συχνά τον ακούς να λέει ή να γράφει ότι «το έθνος θα πρέπει να θεωρεί εθνικό, ό,τι είναι αληθές» παρά τον παπά της γειτονιάς να λέει «Κύριε ελέησον».

Ας δούμε βιαστικά μία λίστα άρθρων κατά τη διάρκεια των περασμένων ετών που επαναλαμβάνει αυτή τη ρήση. Συνήθως το κάνει γύρω στις 25 Μαρτίου. Οπωσδήποτε αυτή η λίστα είναι ένα ελάχιστο μέρος των πολυπληθών αναφορών του.

• 1992: να θεωρήσει εθνικόν μόνο το αληθές
• 1996. Το έθνος πρέπει να ταυτίσει το εθνικό με το αληθές
• 22/11/1998 – Το Έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές
• Μάρτιος 2004 – Tο έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικόν ό,τι είναι αληθές
• 2004, Tο έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικόν ό,τι είναι αληθές
• 24 Μαρτίου 2006, Εθνικόν… το αληθές!
• 29 Απριλίου 2006, Η φράση του Σολωμού ότι το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικόν ότι είναι αληθές – είναι το ακριβές αντίδοτο του λαϊκισμού
• 19 Φεβρουαρίου 2009, η σκέψη του Σολωμού ότι κάθε τι αληθές πρέπει να θεωρείται εθνικό
• Απρίλιος 2009, “Το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικόν ό,τι είναι αληθές“
• 10/2/2011, Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές
• Μάρτιος 2011, Το αληθές = εθνικόν του Σολωμού αποτελεί τον γνώμονα και το κριτήριο της σκέψης και της δράσης μου
• 22 Μαρτίου 2012‎ , Εθνικό το αληθές
• 25 Μαρτίου 2014, Πότε θα διδαχθούν τα παιδιά την αλήθεια για το ’21. Τελευταία φράση του άρθρου: Έτσι θα πραγματώσουμε το Σολωμικό ρήμα, που ταυτίζει το αληθές με το εθνικό.

Θα με ρωτήσει ο αναγνώστης: ε και;

διαφωνείς με τη ρήση; όχι, καθόλου. Απεναντίας!

διαφωνείς με τον Σολωμό; όχι, καθόλου, απεναντίας!

διαφωνείς με τη συχνή χρήση; όχι καθόλου, απεναντίας!

τότε λοιπόν ποια είναι η ένσταση;

Πριν απαντήσω, ένα σχόλιο για τη λέξη «αληθές».

Δεν πιστεύω στην αλήθεια. Δηλαδή στη μία και μοναδική αλήθεια. Στην απόλυτη αλήθεια. Άρα δεν πιστεύω ούτε και στην κατοχή της αλήθειας. Ούτε στην αντικειμενικότητα.

Όταν δύο άνθρωποι κοιτάζουν ένα πορτοκάλι, το ίδιο πορτοκάλι, δεν βλέπουν το ίδιο πράγμα. Ακόμη κι αν είναι τέλεια σφαίρα, με πλήρως ομαλή επιφάνεια και εκπέμπει το ίδιο μονοχρωματικό πορτοκαλί φως από όλες του τις πλευρές (κατά το δυνατόν). Όσο ίδιο κι αν μας φαίνεται, εκ πρώτης ή δεύτερης όψης, ο καθένας έχει την οπτική του. Βλέπει μόνο εκείνο το μέρος του πορτοκαλιού από το σημείο στο οποίο βρίσκεται, με τις αντανακλάσεις του φωτός από το περιβάλλον γύρω κλπ. Βλέπει και συγκρίνει με όσα έχει ήδη δει αλλού, χρώματα, σχήματα, περιβάλλοντα κλπ.

Ας φανταστούμε ότι δεν πρόκειται για ένα απλό πορτοκάλι, αλλά για ένα γεγονός, μία αλληλεπίδραση ανθρώπων. Κάτι που το ζούμε σήμερα όλοι μας: πόσο διαφορετική οπτική γωνία, και άρα, άποψη μπορούμε να έχουμε;

Ας φανταστούμε τώρα να μιλάμε για ένα γεγονός ή μάλλον για μία σειρά γεγονότων 200 χρόνια πριν!

Έχει λοιπόν ο Νίκος Δήμου την «αλήθεια του». Την άποψή του. Την οπτική του γωνία. Δεν είναι ούτε η «αντικειμενική αλήθεια», ούτε η «απόλυτη αλήθεια». Δε σημαίνει ότι είναι «λάθος». Είναι αυτό που έχει αποκομίσει ο ίδιος με τον κόπο του.

Σε όλα τα παραπάνω άρθρα, ο Νίκος Δήμου συνόδευε τη ρήση του Σολωμού με τη δική του οπτική των πραγμάτων. Μοιραία ο αναγνώστης απέδιδε μία κάποια αυθεντία στα κείμενα. Δηλαδή: αφού ο συγκεκριμένος συγγραφέας περιλαμβάνει τη ρήση για το αληθές, δεν μπορεί παρά όσα λέει να είναι τα πραγματικά και αντικειμενικά αληθή.

Αντιπαρέρχομαι αυτήν την πιθανή παρερμηνεία, διότι δεν έγκειται εδώ η ένστασή μου.

Η ένστασή μου είναι η εξής: εκτός από την αλήθεια, την άποψη, την οπτική του Νίκου Δήμου, υπάρχει και η αλήθεια, η άποψη, η οπτική του Διονύσιου Σολωμού. Αυτού δηλαδή ο οποίος είπε πρώτος τη συγκεκριμένη ρήση. Την είπε βέβαια μία φορά. Δεν την επαναλάμβανε επετειακά κάθε χρόνο σαν χαλασμένο γραμμόφωνο.

Παραθέτω εδώ 8 στροφές από τον Ύμνο Εις την Ελευθερίαν, του Διονυσίου Σολωμού. Είναι οι στροφές 131-138 και αναφέρονται στον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε. Θυμίζω ότι το ποίημα ξεκίνησε να το γράφει το 1822 και το ολοκλήρωσε τον Μάϊο του 1823. Πρωτοδημοσιεύθηκε το 1824 στο Μεσολόγγι και κυκλοφόρησε ευρύτερα το 1825. Θυμίζω ότι την ημέρα του Πάσχα του 1821, στις 10 Απριλίου 1821, ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε απαγχονίστηκε από τον Σουλτάνο στην Κωνσταντινούπολη με την κατηγορία του υποκινητή της εξέγερσης. Η σωρός του ρίφθηκε στη θάλασσα.

Αυτά είδε, αυτά βίωσε, αυτά διάλεξε, αυτά έγραψε ο Διονύσιος Σολωμός στον Ύμνο του. Ας τα θυμηθούμε.

131
Πιάνει, αὐξαίνει, κοκκινίζει
καὶ σηκώνει μία βροντή,
καὶ τὸ πέλαο χρωματίζει
μὲ αἱματόχροη βαφή.

132
Πνίγοντ᾿ ὅλοι οἱ πολεμάρχοι
καὶ δὲν μνέσκει ἕνα κορμί·
χάρου, σκιὰ τοῦ Πατριάρχη,
ποῦ σ᾿ ἐπέταξεν ἐκεῖ.

133
Ἐκρυφόσμιγαν οἱ φίλοι
μὲ τ᾿ς ἐχθρούς τους τὴ Λαμπρή,
καὶ τοὺς ἔτρεμαν τὰ χείλη
δίνοντάς τα εἰς τὸ φιλί.

134
Κειὲς τὲς δάφνες ποὺ ἐσκορπίστε
τώρα πλέον δὲν τὲς πατεῖ,
καὶ τὸ χέρι ὅπου ἐφιλῆστε
πλέον, ἅ! πλέον δὲν εὐλογεῖ.

135
Ὅλοι κλαῦστε· ἀποθαμένος
ὁ ἀρχηγὸς τῆς Ἐκκλησιᾶς·
κλαῦστε, κλαῦστε κρεμασμένος
ὡσὰν νἄτανε φονιάς.

136
Ἔχει ὁλάνοιχτο τὸ στόμα
π᾿ ὦρες πρῶτα εἶχε γευθεῖ
τ᾿ Ἅγιον Αἷμα, τ᾿ Ἅγιον Σῶμα·
λὲς πὼς θενὰ ξαναβγῇ

137
ἡ κατάρα ποὺ εἶχε ἀφήσει
λίγο πρὶν νὰ ἀδικηθῇ
εἰς ὁποῖον δὲν πολεμήσῃ
καὶ ἠμπορεῖ νὰ πολεμῇ.

138
Τὴν ἀκούω, βροντάει, δὲν παύει
εἰς τὸ πέλαγο, εἰς τὴ γῆ,
καὶ μουγκρίζοντας ἀνάβει
τὴν αἰώνιαν ἀστραπή.

Η ένστασή μου λοιπόν συνοψίζεται σε μία απλή ερώτηση:

Πόση από την «αλήθεια» του Διονυσίου Σολωμού χωράει στην «αλήθεια» του Νίκου Δήμου;

Ας απαντήσει ο αναγνώστης.