''Συμβούλιο της Επικρατείας. Θεσμός ή..δεξί χέρι της Κυβέρνησης;''

Το παρακάτω άρθρο αναδημοσιεύεται, χωρίς αυτό να σημαίνει σε καμμία περίπτωση ότι συμφωνώ με τα αναφερόμενα σε αυτό.

Χρήστος Αλεξόπουλος

Διαχειριστής ιστολογίου sociologyalert.

 https://www.change.org/p/change-the-law-on-responsibility-of-ministers/u/34131887?cs_tk=A7t1Ybyz2tyYAQ3wQmkAAXicyyvNyQEABF8BvDdmYTZlZDQxYzJiNjQ5OTdiMTBmYjhhMjRiZjAxM2EyNGNmMjMxOTJmZjVkZThiMzFkMzYwZjFkZmYzOTE0ZmE%3D&utm_campaign=ef5461dd04594d1d9b47b920874cc249&utm_content=sunrise_v1_0_1&utm_medium=email&utm_source=petition_update&utm_term=cs

Dec 10, 2025

Επειδή με βάση κάποια δημοσιεύματα του διαδικτύου, πίστεψαν πολλοί πως το ΣτΕ αποφάσισε πρόσφατα, την δια του ΣτΕ 1918/2025... "κατάργηση" του άρθρου 86 του Συντάγματος ή διαφορετικά, του γνωστού πλέον ως Νόμου περί ευθύνης Υπουργών, ανοίγοντας το δρόμο στην ποινική δίωξη από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, όσων Υπουργών εμπλέκονται στην δολοφονία των Τεμπών, ας κρατήσουν μικρό καλάθι..

Η πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ 1918/2025, αφορά τα ιδιωτικά (μη κρατικά) πανεπιστήμια, όχι την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.

Απόφαση ΣτΕ 1918/2025 - Συνοπτικά

Τι νομιμοποιεί:

Η Ολομέλεια του ΣτΕ έδωσε το συνταγματικό «πράσινο φως» για την εγκατάσταση και λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, επιβεβαιώνοντας το συνταγματικά καλώς έχειν του νόμου 5094/2024 .

Συγκεκριμένα, δεν απαγορεύεται από το Σύνταγμα η ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων προερχόμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από χώρα συμβεβλημένη στη GATS . 

 

Σκεπτικό της πλειοψηφίας (17-8):

Βασική θέση: Το άρθρο 16 του Συντάγματος –που κατοχυρώνει τον αποκλειστικά κρατικό χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης– δεν μπορεί να ερμηνεύεται αποκομμένα, αλλά πρέπει να διαβάζεται σε συνάρτηση με το ενωσιακό δίκαιο και τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας.

 

Ερμηνευτική προσέγγιση: Η πλειοψηφία διαβάζει το άρθρο 16 «σε αρμονία με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης», στη βάση του άρθρου 28 Συντ. και της αρχής της υπεροχής του ενωσιακού δικαίου.

 

Ιστορικό επιχείρημα: Το σύνολο σχεδόν των ελληνικών Συνταγμάτων από τις απαρχές του σύγχρονου ελληνικού Κράτους (με την εξαίρεση των Συνταγμάτων της δικτατορίας και του ισχύοντος Συντάγματος) επέτρεπαν την ίδρυση ιδιωτικών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

 

Μειοψηφία:

Οι μειοψηφούντες δικαστές υποστήριξαν πως το άρθρο 16 δεν επιδέχεται ερμηνευτικά ανοίγματα, κάνοντας λόγο για ερμηνεία contra Constitutionem – αντίθετη προς το ίδιο το Σύνταγμα.

 

Πρόκειται για ιστορική και πολύ διχαστική απόφαση που άνοιξε τον δρόμο για τη λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα.

 

 

Τότε ΟΜΩΣ:

 Αφού το άρθρο Σ16 "διαβάζεται" ΣΕ ΑΡΜΟΝΙΑ ΜΕ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, στη βάση του άρθρου 28 και της Αρχής της υπεροχής του Ενωσιακού Δικαίου, πώς είναι δυνατόν να μην "διαβάζεται" με παρόμοιο τρόπο και το άρθρο 86 του Συντάγματος και να μην καθιστά του Υπουργούς, ποινικά υπολόγους σε φυσικούς δικαστές ή στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, όταν ειδικά υπάρχει από αυτήν, αίτημα διερεύνησης ευθυνών όπως π.χ για την εφαρμογή της συνθήκης 717, και να αφήνει την Κυβέρνηση και την πλειοψηφία της να αποφασίζει και να αθωώνει τους "δικούς" της υπουργούς ;

 

Αν το άρθρο 16 Σ (αποκλειστικά κρατική ανώτατη εκπαίδευση) "διαβάζεται σε αρμονία" με το ενωσιακό δίκαιο και την αρχή της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών...

Τότε το άρθρο 86 Σ (ειδική διαδικασία ευθύνης υπουργών) θα έπρεπε επίσης να "διαβάζεται σε αρμονία" με:

Τον Κανονισμό 2017/1939 για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

Την αρχή της αποτελεσματικής έρευνας και δίωξης εγκλημάτων κατά των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ

Την ισότητα ενώπιον του νόμου και την απαγόρευση ατιμωρησίας.

 

Τα προβλήματα του άρθρου 86:

 

Το άρθρο 86 Σ δημιουργεί:

Πολιτικό φίλτρο - η Βουλή (πλειοψηφία) αποφασίζει αν θα προχωρήσει η δίωξη.

Ειδικό Δικαστήριο αντί για τους φυσικούς δικαστές.

Ανισότητα - οι υπουργοί έχουν προνομιακή μεταχείριση έναντι των πολιτών.

 

Η σύγκρουση με το ενωσιακό δίκαιο:

 

Όταν η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ζητά να διερευνήσει υπουργό για:

•Απάτη με ευρωπαϊκά κονδύλια

•Παραβίαση της Συνθήκης PNR (717/2017) για προστασία δεδομένων

•Οποιοδήποτε έγκλημα κατά των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ,

...η κυβερνητική πλειοψηφία μπορεί να μπλοκάρει τη διαδικασία, παραβιάζοντας:

•Την αποτελεσματική εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου

•Την αρχή της ισοδυναμίας (όλοι ίσοι ενώπιον της δικαιοσύνης)

•Τις υποχρεώσεις από τον Κανονισμό για την EPPO.

 

Γιατί η ίδια λογική δεν εφαρμόζεται;

Υπάρχουν δύο πιθανές εξηγήσεις:

1. Πολιτική ευαισθησία: Το άρθρο 86 προστατεύει την ίδια την εξουσία, ενώ το άρθρο 16 αφορά τρίτους (πανεπιστήμια). Η "αρμονική ερμηνεία" εφαρμόζεται εκλεκτικά.

2. Διαφορετική νομική φύση: Θα μπορούσε να υποστηριχθεί (αμφισβητήσιμα) ότι:

Το άρθρο 16 αφορά οικονομικές ελευθερίες (πυρήνας ΕΕ)

Το άρθρο 86 αφορά ποινική δικονομία (όπου τα κράτη έχουν μεγαλύτερη αυτονομία)

Αλλά αυτό το επιχείρημα αδυνατεί όταν πρόκειται για την EPPO, που είναι υπερεθνικός θεσμός με άμεση εφαρμογή.

Συμπέρασμα:

Αν το ΣτΕ μπορεί να "διαβάσει αρμονικά" το άρθρο 16 παρά την απόλυτη διατύπωσή του, θα έπρεπε με την ίδια λογική να περιορίσει το άρθρο 86 όταν αυτό συγκρούεται με το ενωσιακό δίκαιο.

Η εκλεκτική εφαρμογή της "αρμονικής ερμηνείας" αποκαλύπτει ότι η νομολογία ακολουθεί συχνά την πολιτική σκοπιμότητα παρά την αυστηρή νομική συνέπεια. Το ζήτημα παραμένει ανοιχτό και θα μπορούσε να τεθεί ενώπιον του ΔΕΕ ως ερώτημα προδικαστικής αποφάσεως.

 

Ως θεσμός, το ΣτΕ οφείλει συνέπεια στις αρχές του.

Αν στην απόφαση 1918/2025 υιοθέτησε την αρχή της "αρμονικής ερμηνείας" του Συντάγματος με το ενωσιακό δίκαιο, τότε:

Είτε αυτή η αρχή εφαρμόζεται σε όλες τις περιπτώσεις σύγκρουσης (συμπεριλαμβανομένου του άρθρου 86)

Είτε δεν εφαρμόζεται καθόλου!

Η εκλεκτική εφαρμογή μιας ερμηνευτικής αρχής (μόνο όταν συμφέρει πολιτικά) υπονομεύει την αξιοπιστία και τη θεσμική συνέπεια του ΣτΕ.

 

Το ΣτΕ είναι θεσμός, αλλά η θεσμική του αξιοπιστία κρίνεται από τη συνέπεια των αποφάσεών του. Η διπλή μέτρηση (αρμονική ερμηνεία για το άρθρο 16, όχι για το άρθρο 86) μήπως θέτει σοβαρά ερωτήματα για την ανεξαρτησία και αμεροληψία του θεσμού, απέναντι στην πολιτική εξουσία;