Κάνοντας εξωτερική πολιτική με προσωπική ατζέντα

 https://www.antinews.gr/51384/kleidarotrupa/tempi-kai-epilektiki-eythixia/

Του  Απόστολου Αποστόλου

(Ανανεωμένο) Το τελευταίο περιστατικό με το μυστικό ταξίδι του κ. Μητσοτάκη στην Ουκρανία θέτει σοβαρό πρόβλημα για τη λειτουργία της δημοκρατίας στη χώρα μας. Ο κ. Μητσοτάκης είχε προγραμματίσει όπως όλοι γνωρίζαμε να μεταβεί στο Βουκουρέστι, για να παραστεί στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, ενόψει των ευρωεκλογών. Στο πλαίσιο του Συνεδρίου, οι ηγέτες κρατών και κυβερνήσεων των κεντροδεξιών κομμάτων θέλοντας στο Βουκουρέστι έτσι να επικυρωθεί η υποψηφιότητα της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εκ μέρους του ΕΛΚ για δεύτερη θητεία στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και επίσης να συζητηθεί το μανιφέστο του κόμματος ενόψει των ευρωεκλογών, οι οποίες θα διεξαχθούν σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μεταξύ 6 και 9 Ιουνίου.

Ωστόσο ο κ. Μητσοτάκης έκανε μια αλλαγή της πορείας του προς το Βουκουρέστι  ταξιδεύοντας στην Ουκρανία για να επισκεφτεί τον Ζελένσκι, χωρίς την παρουσία του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, δεδομένου μάλιστα  ότι ο Ουκρανός πρόεδρος είχε επισκεφθεί προ μηνών την Αθήνα, και το σπουδαιότερο ότι ο κ. Μητσοτάκης χωρίς να ενημερώσει κανέναν ταξίδεψε σε εμπόλεμη ζώνη φθάνοντας στην Οδησσό για να απευθύνει μήνυμα στήριξης για μια ακόμη φορά στον Ουκρανό πρόεδρο και να επισκεφτεί το ελληνικό στοιχείο που ζει στην Οδησσό. Ενώ όπως ανέφεραν ξένα δημοσιεύματα  (Financial Times) και επιβεβαίωσαν  έλληνες δημοσιογράφοι, ρωσικός πύραυλος παραλίγο να χτυπήσει τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τον κ. Μητσοτάκη κατά τη συνάντηση τους. Αν και οι δύο ηγέτες βρίσκονταν μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά όταν το λιμάνι της Οδησσού χτυπήθηκε. Για άλλη μια φορά ο κ. Μητσοτάκης ασκεί μια  εξωτερική πολιτική προσωπικής ατζέντας και ακυρώνει όλες τις δημοκρατικές διαδικασίες της εξωτερικής πολιτικής. Ο Ντέιβιντ Ίστον, έλεγε ότι ο ασκών την εξωτερική πολιτική οφείλει να συμβαδίζει με όλες τις δημοκρατικές λειτουργίες. Για να είμαστε όμως πιο σαφείς θα λέγαμε ότι ο ασκών την εξωτερική πολιτική πρωτίστως οφείλει να θέτει σε προτεραιότητα το ρεαλιστικό εθνικό συμφέρον, όσο και αν σήμερα κάποιοι νέο-θεωρητικοί αναφέρονται στο γεγονός ότι η παγκοσμιοποιημένη διακυβέρνηση αποσυνδέει τα εθνικά συμφέροντα στο όνομα μιας παγκόσμιας συμμαχίας έξω και πέρα από ταυτοποιήσεις με εθνικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο διακρίνουμε ότι τα εθνικά χαρακτηριστικά καθοδηγούν ακόμη τα περιβάλλοντα άσκησης της εξωτερικής πολιτικής.

Ας καταλάβουμε όμως ότι η εξωτερική πολιτική αποτελεί  δραστηριότητα, η οποία  με δεδομένη την ανομοιογένεια του διεθνούς συστήματος, δεν μπορεί να παραβλέπει τις δημοκρατικές διαδικασίες και να καθίσταται  μυστική. Επιπλέον η εξωτερική πολιτική διακατέχεται από επιδιώξεις και συντονισμούς εθνικού συμφέροντος και όχι από προσωπικές στοχεύσεις. Καθορίζεται από συστήματα χάραξης και στρατηγικές και όχι από προσωπικούς σχεδιασμούς και μυστικές λειτουργίες. Θέτει εθνικές  προτεραιότητες και κινείται στα σαφή όρια των δεδομένων διεθνών κανόνων. Ο κ. Μητσοτάκης όλα τα παραπάνω τα διαγράφει, ασκώντας μια προσωπική εξωτερική πολιτική. Αδιαφορώντας αν αυτή η εξωτερική πολιτική μπορεί να αποβεί ακόμη και επιζήμια. Και αυτό γιατί θεωρεί ότι η εκφραζόμενη εξωτερική πολιτική του στόχευση, συμπλέει με τα νατοϊκά συμφέροντα. Αλλά τα νατοϊκά συμφέροντα μπορούν να αποδειχθούν μελλοντικά  στην πολυμορφία  και στις διακυμάνσεις της γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής  σκακιέρας, ότι κινούνται έξω και πέρα από τα δικά μας συμφέροντα.

Μήπως όμως ο κ. Μητσοτάκης έχει υιοθετήσει μια αντίληψη των υβριδικών οντοτήτων των εταιρειών-κρατών κάτι δηλαδή «μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού, μεταξύ πολιτικού και οικονομικού, μεταξύ της αγοράς και του κράτους, του εγχώριου και του διεθνούς, και μεταξύ της κυριαρχίας και της εξάρτησης» (Pettigrew, 2018); Όπου υπήρχαν πληρεξούσιοι για τα κράτη οι αποκαλούμενες εταιρείες-κράτη οι οποίες εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στις αρχές του 17ου αιώνα. Αρχικά από την Ελισαβετιανή Αγγλία και την Ολλανδική Δημοκρατία, οι εταιρείες-κράτη απέδειξαν γρήγορα την αξία τους ως κινητήρες αποικιακού εμπορίου και κατακτήσεων, εμπνέοντας ευρεία μίμηση από άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις και αποφάσιζαν από το εμπόριο έως την ειρήνη και τον πόλεμο. Οι εταιρείες-κράτη σφυρηλατήθηκαν στο πλαίσιο μιας ευρωπαϊκής πολιτικής τάξης που υπήρχε από πλήθος πολιτικών μορφών εκτός από το κυρίαρχο κράτος. Ας αναρωτηθούμε λοιπόν αν έχουμε περιέλθει σε ανάλογη κατάσταση.

*Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας