Αριστείδης Μπαρχαμπάς (1937 - 2022): Ο άνθρωπος που διέσωσε την παλιά λαϊκή ταυτότητα του Αγρινίου

https://www.agrinionews.gr/mparchampas-o-anthropos-poy-diesose-tin-palia-laiki-taytotita-agrinioy/

Του Λίνου Υφαντή,

Μεγάλη ήταν για το Αγρίνιο η σημερινή απώλεια του Αριστείδη Μπαρχαμπά. Δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι ήταν ο άνθρωπος που διέσωσε την σημερινή λαϊκή ταυτότητα του Αγρινίου.  Τα δύο πρώτα έργα του, ο “Παναιτωλικός ΓΦΣ Αγρινίου” και  “Το Αγρίνιο Κάποτε” παρόλο που ήταν πλούσια λευκώματα κατά το μεγαλύτερο μέρος, κατόρθωσαν να δώσουν με κινηματογραφικό τρόπο  το λαϊκό παρελθόν της πόλης, το μόχθο του καθημερινού ανθρώπου, την απλή προσέγγιση του καθημερινού Αγρινιώτη σε ένα περιβάλλον που δεν ξέφευγε από την φτώχεια και τις δυσκολίες επιβίωσης του Μεσοπολέμου και των μεταπολεμικών χρόνων.

Πολλοί βέβαια  ασχολήθηκαν επιστημονικά με την ιστορία της πόλης όπως ο Παπατρέχας και ο Θωμόπουλος παλαιότερα άλλα και πολλοί άλλοι με δημοσιεύσεις σε περιοδικά ή στον τύπο.  Ο Αριστείδης Μπαρχαμπάς βέβαια δεν έπεσε στην παγίδα της αυστηρής επιστημοσύνης, αλλά επιχείρησε να δει την πόλη βιωματικά, από καρδιάς, ως αυτόπτης μάρτυρας. Για αυτό το λόγο ο Μπαρχαμπάς δε χάριζε κάστανα: Παρουσίασε τη σκληρή πραγματικότητα του φτωχού Αγρινίου, των χαμόσπιτων που στέγαζαν πολυμελείς οικογένειες, των νυχτερινών σχολών για τους νέους Αγρινιώτες που δούλευαν από την εφηβική ηλικία για να επιβιώσουν και όχι του εξιδανικευμένου Αγρινίου. Το σπουδαίο έργο του ωρίμασε προς την επιστημονική κατεύθυνση στην τρίτη του μελέτη, “Οι καπνεργάτες, κυνηγοί του ονείρου” θυμίζοντας ως μέθοδο εκείνη της μικροϊστορίας που τις τελευταίες δεκαετίες πολλοί ερευνητές προσπαθούσαν να την εντάξουν ως εργαλείο ανίχνευσης του παρελθόντος.

Ο Μπαρχαμπάς δεν έβλεπε το χθες με τη σκοπιά της θεσμικής μνήμης, “από πάνω προς τα κάτω” αλλά “από κάτω προς τα πάνω” με την οπτική του απλού βιοπαλαιστή Αγρινιώτη που δεν έβλεπε την Παπαστράτου και τους δρόμους του Αγρινίου ως τόπο αναψυχής, αλλά νατουραλιστικά ως δρόμο επιβίωσης, μεροκάματου που χάνονταν στο Αγρίνιο της λακούβας και της λάσπης που πάσχιζε να λύσει τα βασικά προβλήματά του. Ο Μπαρχαμπάς μας έμαθε ότι ο καπνεργάτης δεν είναι μια ωραία φιγούρα σαν να είναι ετικέτα προϊόντος που πρέπει να υπερηφανευόμαστε, αλλά μια θλιβερή ιστορία που κρύβει πολλές εργατοώρες σε σκληρές συνθήκες, προβλήματα υγείας από την ανθυγιεινή επαφή με τον καπνό, φτώχεια, χαμηλά μεροκάματα αλλά παράλληλα και ελπίδα για το αύριο. Ο Μπαρχαμπάς έτσι μας δίδαξε ότι το Αγρίνιο υπήρξε μια λαϊκή πόλη, μοναδική όμως γιατί ήταν σκεπτόμενη και ανατρεπτική που αγωνίζονταν για ένα καλύτερο αύριο.

Αιωνία σου η μνήμη κυρ Αριστείδη! Σε ευχαριστώ για το έργο που άφησες που με βοήθησε να δω το παρελθόν και να δουλέψω πάνω σε αυτό όχι εξιδανικευμένα αλλά από την πραγματική σκληρή σκοπιά του.

Υ.Γ. Το όνομα του Αριστείδη Μπαρχαμπά, του ανθρώπου που διέσωσε τη λαϊκή ταυτότητα του Αγρινίου που οραματίζονταν, εξεγείρονταν και ονειρεύονταν, πρέπει να τιμηθεί από την πόλη του Αγρινίου και να δοθεί σε δρόμο της. Μόνο έτσι θα θυμηθούμε κατ΄αναλογία του ονόματος ενός από τα βιβλία του πως πραγματικά ήταν…”Το Αγρίνιο Κάποτε”