Μια σύντομη διερεύνηση του «γιατί» στην αυτοκτονία...(Γράφει ο Καθηγητής Γιώργος Πιπρόπουλος)

   Την αφορμή για τη σημερινή μου Άποψη μου την έδωαν οι πρόσφατες αναφορές για την αύξηση των αυτοκτονιών στην Ελλάδα εξαιτίας και της δραματικής διόγκωσης των οικονομικών προβλημάτων που συσσώρευσε η πανδημία covid-19 και οδήγησαν στην καταστροφή αμέτρητους Έλληνες και Ελληνίδες επιχειρηματίες.

      Ο θάνατος βρίσκεται αναμφίβολα στο τραγικότερο σημείο στο ευρύ φάσμα των ανθρώπινων συναισθημάτων. Ο θάνατος, όμως, από αυτοκτονία, πέρα από την εγγενή τραγικότητά του εμπεριέχει και τα καταθλιπτικά στοιχεία που δημιουργούν οι υποκειμενικές ενοχές συγγενών και φίλων για την αδυναμία τους και να προβλέψουν και να αποτρέψουν το γεγονός!

     Επιπρόσθετα στην ευρύτερη κοινή γνώμη γεννάται και το φαινομενικά απλό, αλλά και φοβερά δύσκολο να απαντηθεί, μονολεκτικό ερώτημα του «γιατί;»

    Στην εποχή μας τα άτομα που αυτοκτονούν δεν το κάνουν μόνο για τους κλασικά γνωστούς λόγους της ερωτικής απογοήτευσης ή της  οικονομικής καταστροφής (στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπογραμμισθεί με έμφαση το γεγονός ότι καθώςέχουμε βουλιάξει στην οικονομική δυσπραγία και ύφεση φοβάμαι ότι θα βιώσουμε και στη χώρα και διεθνώς μεγάλη αύξηση στα κρούσματα αυτό-αναίρεσης) αλλά επειδή αδυνατούν να προσαρμοσθούν στις απαιτήσεις της στρατιωτικής ζωής ή επειδή  απέτυχαν στις Πανελλήνιες Εξετάσεις...

    Μέσα στα πλαίσια του παρόντος προβληματισμού, ακριβώς επειδή η προσπάθεια απαιτεί ιδιαίτερη φροντίδα και ευαισθησία στην προσέγγισή της για να αποφευχθούν τυχόν παρερμηνείες, χρειάζεται να επισημάνω εμφαντικά ότι το άτομο που αποπειράται να αυτοκτονήσει, άσχετα εάν το κατορθώνει ή όχι σε τελική ανάλυση, πιστεύει ότι βρίσκεται αντιμέτωπο με δύο μόνο επιλογές δηλαδή:

να συνεχίσει την υπαρξιακή του πορεία όπως έχει, ή

να την αναστείλει τελεσίδικα.

     Ο/η αυτόχειρας πριν πραγματοποιήσει την τελική επιλογή του δίνει πολλά μηνύματα, προειδοποιεί τους γύρω του αναφορικά με τον περιορισμό των επιλογών του σε ότι αφορά την επικείμενη πράξη του.

    Δυστυχώς, μέσα στην πολύβουη, αγχωτική, καθημερινή μας ζωή όπου οι αντιξοότητες που είχαν πολλαπλασσιασθεί μετά την άφιξη του ΔΝΤ και την επιβολή των Μνημονίως τώρα έφτασαν στο κρεσέντο με την πανδημία covid-19, οι πιο πολλοί από εμάς, γονείς, συγγενείς και φίλοι, ή αδυνατούμε να συλλάβουμε «τις κραυγές απόγνωσης του ατόμου» ή, ακόμη χειρότερα, όταν τις συλλαμβάνουμε τις εκτιμούμε περισσότερο ως «κενές απειλές» ή ακόμη ως παρατραβηγμένους θεμελιωμένους σε σκοπιμότητα «θεατρινισμούς»...

    Σε γενικές γραμμές, γιατί η κάθε περίπτωση αυτοχειρίας είναι αυτοτελής, μπορούμε να προσδιορίσουμε τα ακόλουθα ως ερμηνευτικά ψυχοκοινωνικά στοιχεία:

1) Χρόνια επώδυνη μοναξιά και νευρωσική κατάθλιψη ή μελαγχολία. Το άτομο χωρίς βοήθεια από τον ειδικευμένο ψυχολόγο ή χωρίς φαρμακευτική αγωγή που θα του προσφέρει ο νευρολόγος-ψυχίατρος (σε συνδυασμό πάντοτε με την ψυχοθεραπευτική υποστήριξη) δεν  βλέπει πλέον τον λόγο να δώσει συνέχεια στην άδεια του  υπαρξιακή οντότητα.

2) Το άτομο διακατέχεται από υποκειμενικό, ακατανίκητο συναίσθημα «ντροπής» ή και από υπερβολικό «φόβο» ότι θα τιμωρηθεί επειδή απέτυχε σε κάποιες σημαντικές του επιδιώξεις ή σε κάποιους στόχους που είχε θέσει.

3) Υπάρχουν έντονα συναισθήματα «ενοχών» για πράξεις που το άτομο ποτέ δεν εκμυστηρεύθηκε σε οικείους του ή σε κάποιον φίλο, σε κάποιον ιερέα ή σε κάποιον ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή.

4) Το άτομο διακατέχεται από την αδήριτη ανάγκη της φυγής από ένα περιβάλλον που αντιλαμβάνεται ως καταπιεστικό, ή από πρόσωπα που καθημερινά το πληγώνουν και έτσι η  πραγματικά οδυνηρή «φυγή με την αυτοκτονία»" αποτελεί  πράξη επιβολής συναισθηματικής «τιμωρίας» σε κάποιον  ή κάποιους από τους οποίους το άτομο θέλει να...ξεφύγει!

    Είναι καθιερωμένες από τον Ιανουάριο του 2003 σε 24ωρη βάση οι γραμμές SOS στις Ένοπλες Δυνάμεις μας και τα άτομα που απασχολούνται εκεί έχουν επιτελέσει εκπληκτικά χρήσιμο έργο, και αυτό παρά το γεγονός ότι στο μεταξύ χρονικό διάστημα κάποια παιδιά καθώς υπηρετόυσαν τη θητεία τους πραγματοποίησαν την κακή-μεγάλη απόφαση της αυτοαναίρεσης.

    Θεωρώ απαραίτητο να δημιουργηθούν ΑΜΕΣΑ, με δεδομένες τις οικονομικές δυσκολίες που ήδη αντιμετωπίζουν και θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν όχι μόνο επιχειρηματίες αλλά και μεμονωμένα άτομα και οικογένειες που θα στερηθούν εισοδήματα ή θα βρεθούν στις ουρές των ανέργων, και στις μεγαλουπόλεις μας ειδικοί συμβουλευτικοί σταθμοί βοήθειας για περιπτώσεις ψυχολογικών κρίσεων (οι γνωστές στο εξωτερικό ως SOS ή crisis lines ή και hot lines) που να λειτουργούν σε 24ωρη βάση παρέχοντας στον ή στην πιθανή αυτόχειρα την έγκαιρη κάλυψη των έντονων στιγμιαίων συναισθηματικών του αναγκών ή των ψυχικών του κρίσεων με ανθρωπιά αλλά και με επιστημονική αρτιότητα ώστε να αποτραπεί το μοιραίο.

    Επιπρόσθετα είναι απαραίτητο οι γονείς, οι συγγενείς και οι φίλοι να ζητήσουν  άμεσα τη βοήθεια του οικογενειακού τους γιατρού ή κάποιου ειδικού μόλις γίνουν αντιληπτά τα πρώτα σημάδια ή αμέσως μετά την πρώτη «ανεπιτυχή» απόπειρα. Η μέχρι σήμερα προσφερόμενη υγειονομική βοήθεια δεν εξαντλεί το πλήρες, το απαιτούμενο φάσμα ψυχοκοινωνικής αρωγής στο άτομο και τα μέλη της οικογενείας του.

    Επαναλαμβάνω, έστω και εάν γίνω κουραστικός, ότι το κάθε άτομο πολύ πριν την τελική του πράξη δίνει σημαντικά σήματα «έκκλησης για βοήθεια...»

     Εάν τα πάρουμε σοβαρά και τα δούμε με αγάπη και κατανόηση οπωσδήποτε θα προλάβουμε την μετέπειτα ανείπωτη ψυχική οδύνη των συγγενών και φίλων του κάθε αυτόχειρα που κλείνει βίαια την «παρένθεση της εφήμερης προσωπικής του ύπαρξης...»