Κυριακη Δ' Νηστειων: «Κλιμαξ», ενα βιβλιο για ολους

https://hellas-orthodoxy.blogspot.com/2020/03/blog-post_29.html

Σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὸν ἅγιο Ἰωάννη, συγγραφέα τοῦ βιβλίου «Κλίμαξ». Θέλοντας οἱ ἅγιοι πατέρες μας νὰ μᾶς ὑπενθυμίσουν ὅτι ἡ πνευματικὴ ζωὴ εἶναι μία σκάλα, μία κλίμακα, ποὺ ξεκινᾶ ἀπὸ τὴ γῆ καὶ φθάνει στὸν οὐρανό, ἀφιέρωσαν τὴν τέταρτη Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν στὸν ἅγιο Ἰωάννη.

Ἔγραψε ἕνα ὑπέροχο βιβλίο, ὅπου παρουσιάζει τὸν ἀγῶνα τῶν ἀσκητῶν τῆς ἐρήμου ὡς σκάλα μὲ τριάντα τρία σκαλοπάτια, τὴν ὁποία ἀνεβαίνουν ἀργὰ καὶ σταθερά, γιὰ νὰ φθάσουν στὴν τελείωση καὶ τὴν ὁλοκλήρωση τοῦ μοναχικοῦ ἰδεώδους. Ὅμως τὸ βιβλίο εἶναι ταυτόχρονα καὶ ἕνα χρήσιμο βοήθημα γιὰ τοὺς λαϊκοὺς ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ ἀσκηθοῦν στὴν πνευματικὴ παλαίστρα καὶ νὰ φθάσουν σὲ μεγάλα ὕψη ἀρετῶν. Ἂς δοῦμε κάποιες συμβουλὲς τῆς Κλίμακας, γιὰ νὰ καταλάβουμε πόσο κερδισμένος μπορεῖ νὰ βγῇ ὁ εὐλαβὴς χριστιανὸς τῆς ἐποχῆς μας. Γράφει στὸ κεφάλαιο περὶ τῆς ὑπακοῆς ὀ μέγας ἀσκητὴς τῆς Ἐκκλησίας μας: «Τὴν ψυχὴ ποὺ συνηθίζει νὰ ἐξομολογεῖται, ἡ σκέψη τῆς ἐξομολόγησης τὴ συγκρατεῖ σὰν χαλινάρι καὶ δὲν τὴν ἀφήνει νὰ ἁμαρτήσῃ. Ἀντιθέτως τὶς ἁμαρτίες ποὺ δὲν σκέπτεται κάποιος νὰ τὶς ἐξομολογηθῇ, συνεχῶς τὶς διαπράττει». Στὴ συνέχεια ἀναφέρει τὰ ἑξῆς ἐντυπωσιακά: «Εἶδα ἕνα ἀνεπρόκοπο μαθητὴ ποὺ ἐκαυχᾶτο γιὰ τὰ κατορθώματα τοῦ πνευματικοῦ του διδασκάλου. Νόμιζε πὼς θὰ δοξαζόταν ἀπὸ τὸν πνευματικὸ πλοῦτο τοῦ γέροντός του. Ἀλλὰ μᾶλλον ἀποδοκιμάστηκε, διότι ὅλοι τὸν ῥωτοῦσαν πῶς ἕνα καλὸ δέντρο ἔβγαλε τόσο ἄκαρπο κλωνάρι».

Στὸ κεφάλαιο περὶ μετανοίας γράφει ὁ ἅγιος: «Μετάνοια εἶναι ἡ συμφιλίωση μὲ τὸν Κύριο μὲ ἔργα ἀρετῆς ἀντίθετα πωὸς τὰ παραπτώματά μας. Μετάνοια σημαίνει θεληματικὴ ὑπομονὴ ὄλων τῶν θλιβερῶν πραγμάτων. Πρὶν ἀπὸ τὴν πτώση οἱ δαίμονες ἀποκαλοῦν τὸν Θεὸ φιλάνθρωπο. Μετὰ ὅμως ἀπὸ τὴν πτώση Τὸν ἀποκαλοῦν σκληρό. Ὅταν ἡ συνείδηση παύει νὰ μᾶς ἐλέγχῃ γιὰ ἁμαρτίες, ἂς προσέξουμε μήπως αὐτὸ δὲν ὀφείλεται στὴν καθαρότητα, ἀλλὰ στὴν ἄμβλυνση τῆς συνείδησης ἐξαιτίας πλήθους ἁμαρτιῶν».

Στὸν ἕβδομο λόγο του περὶ τοῦ χαροποιοῦ πένθους σημειώνεται πὼς ὅποιος περνᾶ τὴ ζωή του συνεχῶς μὲ τὸ κατὰ θεὸν πένθος, δὲν παύει νὰ ἑορτάζει καθημερινά. Ἐκεῖνον ὅμως ποὺ συνεχῶς πανηγυρίζει σαρκικὰ καὶ ὑλικά, τὸν περιμένει τὸ αἰώνιο πένθος.

Γιὰ τὴν καταλαλιὰ σημειώνει ὁ ἅγιος: «Εἶδα ἄνθρωπο ποὺ ἁμάρτησε φανερά, ἀλλὰ μετανόησε μυστικά. Καὶ αὐτὸν ποὺ οἱ ἄλλοι κατέκριναν ὡς ἀνήθικο, ὁ Θεὸς τὸν θεώρησε ἁγνό, διότι μὲ τὴν μετάνοιά του Τὸν εἶχε πλήρως ἐξευμενίσει. Νὰ εἴσαστε σίγουροι, ἐσεῖς ποὺ κακῶς κρίνατε τὶς ξένες ἁμαρτίες, ὅτι γιὰ ὅσα ἁμαρτήματα κατακρίνατε τὸν πλησίον, θὰ περιπέσετε κι ἐσεῖς σὲ αὐτά».

Στὸ κεφάλαιο περὶ γαστριμαργίας γράφει: «Ὁ χορτασμὸς ἀπὸ φαγητὰ εἶναι πατέρας τῆς πορνείας, ἐνῷ ἡ θλίψη τῆς κοιλιᾶς εἶναι πρόξενος τῆς ἁγνότητος. Ὄνειρα γύρω ἀπὸ φαγητὰ καὶ τροφὲς συναντῶνται στὴν καρδιὰ τῶν γαστριμάργων καὶ ὄνειρα γύρω ἀπὸ τὴν κόλαση καὶ τὴν μέλλουσα κρίση συναντῶνται στὴν καρδιὰ τῶν μετανοούντων. Ὁ νοῦς ἐκείνου ποὺ νηστεύει προσεύχεται καθαρὰ καὶ προσεκτικά, ἐνῷ ἐκείνου ποὺ δὲν ἐγκρατεύεται, εἶναι γεμάτος ἀπὸ ἀκάθαρτες εἰκόνες».

Γιὰ τὴν φιλαργυρία γράφει: «Δὲν θὰ λείψουν τὰ κύματα ἀπὸ τὴν θάλασσα, οὔτε ἀπὸ τὸν φιλάργυρο ἡ λύπη καὶ ἡ ὀργή. Ῥίζα ὅλων τῶν κακῶν εἶναι ἡ φιλαργυρία, ποὺ διαμορφώνει μίση καὶ κλοπὲς καὶ ζήλιες καὶ μνησικακίες καὶ ἀσπλαχνίες καὶ φόνους».

Σημειώνει ὁ ἅγιος γιὰ τὴν κενοδοξία: «Ὁ κενόδοξος φαινομενικὰ σέβεται τὸν Θεό, ἀλλὰ στὴν πραγματικότητα ἐπιζητεῖ νὰ ἀρέσῃ στοὺς ἀνθρώπους καὶ ὄχι στὸν Θεό. Κενόδοξος εἶναι κάθε ἐπιδεικτικὸς ἄνθρωπος. Εἶναι μεγάλο πρᾶγμα νὰ διώξῃς ἀπὸ τὴν ψυχή σου τὸν ἔπαινο τῶν ἀνθρώπων, μεγαλύτερο ὅμως εἶναι νὰ διώξῃς τὸν ἔπαινο τῶν δαιμόνων. Ὅταν ἀρχίζουν νὰ μᾶς ἐπαινοῦν, ἂς θυμηθοῦμε ἀμέσως τὸ πλῆθος τῶν ἀνομιῶν μας καὶ τότε θὰ δοῦμε πὼς εἴμαστε ἀνάξιοι τιμῶν».

Στὸν περὶ ταπεινοφροσύνης λόγο γράφει πὼς ἡ ἀγάπη καὶ ἡ ταπείνωση εἶναι ἱερὸ ζευγάρι. Ἡ μία ὑψώνει καὶ ἡ ἄλλη συγκρατεῖ ὅσους ὑψώθηκαν καὶ δὲν τοὺς ἀφήνει νὰ πέσουν.

Γιὰ τὴν προσευχὴ μᾶς συμβουλεύει νὰ μὴν ἐπιδιώκουμε νὰ λέμε πολλὰ λόγια, γιὰ νὰ μὴν διασκορπίζεται ὁ νοῦς μας, ἀναζητῶντας λόγια, διότι ἕνας λόγος τοῦ τελώνη ἐξιλέωσε τὸν Θεὸ καὶ λίγες λέξεις πίστεως ἔσωσαν τὸν ληστῆ στὸ Σταυρό. Νὴ μὴν ἀρνούμαστε τὴν προσευχὴ γιὰ κάποιον ποὺ μᾶς τὴ ζήτησε, ἔστω κι ἂν δὲν διαθέτουμε καρποφόρα προσευχή, διότι ἡ πίστη ἐκείνου ποὺ μᾶς ζήτησε τὴν προσευχή, ἔσωσε πολλὲς φορὲς κι ἐκεῖνον ποὺ προσευχήθηκε.

Τελειώνοντας τὸ βιβλίο του στὸ τριακοστὸ κεφάλαιο, ἀναφέρεται στὴν πίστη, στὴν ἐλπίδα καὶ στὴν ἀγάπη, τὸ εὐλογημένο τρίπτυχο τῶν ἀρετῶν, ποὺ βρίσκονται στὴν κορυφὴ τῆς πνευματικῆς ζωῆς. 

Καλὸ καὶ χρήσιμο θὰ εἶναι γιὰ ὅλους μας νὰ προμηθευτοῦμε τὸ βιβλίο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου, γιὰ νὰ τὸ ἔχουμε ὡς ὁδηγὸ πρὸς τὴν κατάκτηση τῶν ἀρετῶν.

π. Στυλιανός Μακρής