Λοράν Μπινέ: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

http://diastixo.gr/sinentefxeis/xenoi/5349-loran-mpine?utm_source=MailingList&utm_medium=email&utm_content=elpidoforo%40gmail.com&utm_campaign=%CE%9F+%CE%9B%CE%BF%CF%81%CE%AC%CE%BD+%CE%9C%CF%80%CE%B9%CE%BD%CE%AD+%CF%83%CF%84%CE%BF+diastixo.gr+%CE%BA%CE%B1%CE%B9+%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B1+14+%CE%B8%CE%AD%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1+-+09.06.2016

Ο Λοράν Μπινέ γεννήθηκε στο Παρίσι. Γιος ιστορικού, σπούδασε λογοτεχνία στη Σορβόνη. Διδάσκει γαλλικά στο Πανεπιστήμιο του Σεν-Ντενί. Το 2010 τιμήθηκε με το βραβείο Goncourt πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα για το HHhH. Έχει δημοσιεύσει επίσης το δημοσιογραφικό χρονικό Rien ne se passe comme prévu. Πρόσφατα βρέθηκε στην Ελλάδα, στη Διεθνή Έκθεση της Θεσσαλονίκης αλλά και στην Αθήνα για να παρουσιάσει το HHhH, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

Κάθε βιβλίο ξεκινά να γράφεται με μια τεχνική. Στη δική σας περίπτωση τι κρατήσατε από τις παραδοσιακές φόρμες και τι προσθέσατε;

Έγραψα την ιστορία σαν να ήταν θρίλερ, αλλά πρόσθεσα και μία μετα-μυθιστορηματική διάσταση σε αυτή την ερώτηση: πώς να λες μια αληθινή ιστορία.

Λένε ότι οι αναγνώστες γοητεύονται περισσότερο από ένα μυθιστόρημα παρά από ένα ιστορικό βιβλίο. Εσάς σε ποια κατηγορία ανήκει το βιβλίο σας;

Οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν αυτή την κατηγορία: ιστορικό μυθιστόρημα. Είμαι εντάξει με αυτό. Έτσι κι αλλιώς, γνωρίζω πολλά ιστορικά βιβλία που αιχμαλωτίζουν, αλλά και πολλά μυθιστορήματα που είναι βαρετά.

Ο Ράινχαρντ Χάινριχ, ήρωας του μυθιστορήματος, υπαρκτό πρόσωπο, μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον υψηλής μουσικής παιδείας και έπαιζε από μικρός βιολί. Πώς έγινε η μετάλλαξή του σε ένα σκληρό και απάνθρωπο υποκείμενο;

Αυτό είναι ένα μεγάλο ερώτημα για τον ναζισμό γενικότερα. Θα θέλαμε να πιστεύουμε ότι η κουλτούρα και η εκπαίδευση είναι τα πάντα, αλλά φαίνεται ότι είναι κάτι πιο περίπλοκο από αυτό. Παρ’ όλα αυτά δεν πρέπει να υπερβάλλουμε με τον υψηλό βαθμό εκπαίδευσης των Ναζί. Ο Χίτλερ, ο Χίμλερ δεν είχαν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και οι πιο πολλοί από τους μορφωμένους Ναζί ήταν δικηγόροι και όχι ιστορικοί, φιλόσοφοι ή συγγραφείς.

 Χάνα Άρεντ με τον Άιχμαν και την «κοινοτοπία του κακού» υπέδειξε ότι η παραφροσύνη και η κακία μπορεί να κρύβονται πίσω από μια παρουσία που αποπνέει κανονικότητα. Ο Χάιντριχ είχε και αυτός μια σχετικά τυπική οικογενειακή ζωή.  

Στις 20 Ιανουαρίου 1942, ο Χάιντριχ συγκαλεί τη Διάσκεψη της Βάνζεε, που θεωρείται η απαρχή του Ολοκαυτώματος. Δεν αναλογίστηκε τις συνέπειες μιας τέτοιας πράξης;

Φυσικά. Το ολοκαύτωμα είχε ήδη ξεκινήσει, με περισσότερα από ένα εκατομμύριο θύματα να θανατώνονται από τα δικά του Einsatzgruppen (τάγματα θανάτου). H Βάνζεε είχε σκοπό να κάνει ευκολότερη τη θανάτωση και ακόμα πιο μαζική, με τους θαλάμους αερίων.

Ο Χίτλερ, εντυπωσιασμένος από τις ικανότητες του Χάιντριχ, τον διορίζει «Προστάτη του Ράιχ» στην Τσεχοσλοβακία. Και ο Χάιντριχ εξαπολύει διωγμό εναντίον της τσέχικης αντίστασης. Μήπως είχε υπερβολική αυτοπεποίθηση;

Ναι, αλλά ήταν μια κατονοητή «ύβρις». Το ’42 οι Γερμανοί κυριαρχούσαν σε όλη την Ευρώπη και είχαν νικήσει σχεδόν παντού, ακόμα και στη Ρωσία, αν και ήταν δυσκολότερο από ό,τι περίμεναν. Μόνο η Αγγλία φαινόταν να είναι αλύγιστη, αλλά δεν είχε ποτέ σχεδιαστεί ως στόχος προτεραιότητας.

Μέσα από το μυθιστόρημα καταγράφετε τη ζωή του Χάινριχ μέχρι τη δολοφονία του στην Πράγα. Μια ζωή που ακροβατεί στη βία και στην υπερβολή. Η βία και η υπερβολή δεν είναι στοιχεία παράφρονος ανθρώπου;

Ναι, προφανώς, αλλά η Χάνα Άρεντ με τον Άιχμαν και την «κοινοτοπία του κακού» υπέδειξε ότι η παραφροσύνη και η κακία μπορεί να κρύβονται πίσω από μια παρουσία που αποπνέει κανονικότητα. Ο Χάιντριχ είχε και αυτός μια σχετικά τυπική οικογενειακή ζωή.

Κυκλοφορούσε με ένα αυτοκίνητο τύπου Μερσεντές χωρίς συνοδεία. Αλλά και χωρίς συνοδεία δεν ήταν παράτολμο κάποιος να αποπειραθεί να τον δολοφονήσει;

Δεν γνώριζαν ότι αυτό ήταν αδύνατο, γι’αυτό και το έκαναν.

Ο Γιαν Κούμπις και ο Γιόσεφ Γκάμπτσικ τον δολοφόνησαν. Οι συνέπειες ήταν εξοντωτικές. Δεν έπρεπε όμως ο Χάιντριχ να πεθάνει;

Φυσικά και του άξιζε, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα. Ήταν το κόστος τόσο ψηλό; Δεν νομίζω. Ο ίδιος ο Χίτλερ είπε ότι ο θάνατος του Χάιντριχ ήταν ισοδύναμος με μια μάχη που θα έχαναν οι Ναζί.

Διαβάζοντας το βιβλίο σας ταξίδεψα μαζί σας στην εποχή που περιγράφετε. Μήπως η ρεαλιστικότητα των εικόνων βοηθά ώστε ο αναγνώστης να έχει την εντύπωση ότι ζει στην περίοδο που αναφέρεστε;

Δεν έχει να κάνει με τον ρεαλισμό αλλά με μια τεχνική που ονομάζεται «αποτύπωσις», από την ελληνική λεξη. Είναι δηλαδή η επίδειξη μιας εικόνας στον αναγνώστη σαν να είναι ένας ζωντανός πίνακας ζωγραφικής.

Στην πατρίδα μου το μυθιστόρημά σας είχε μεγάλη επιτυχία. Για εσάς τι σημαίνει αυτό;

Η Ελλάδα σημαίνει πολλά για ολόκληρη την Ευρώπη και δεν μπορώ να σας πω πόσο λυπημένος και τρομοκρατημένος είμαι από την κρίση που σας χτύπησε, αλλά και πόσο ντροπιασμένος για την έλλειψη υποστήριξης από την υπόλοιπη Ευρώπη. Έτσι, το να σκέφτομαι ότι κάποιοι άνθρωποι αγοράζουν τα βιβλία μου σε μια περίοδο τέτοιας κρίσης μου προξενεί ακόμα μεγαλύτερη συγκίνηση.

Θα μπορούσατε να μας προτείνετε κάποια άλλα μυθιστορήματα Γάλλων συγγραφέων για να διαβάσουμε;

Πρόσφατα μου άρεσε το Conquistadors του Έρικ Βιλάρντ, αλλά δεν ξέρω αν έχει μεταφραστεί. Πρέπει να δείτε το βιβλίο που θα εκδοθεί τον επόμενο Σεπτέμβριο στη Γαλλία από την Κλοέ Ντελόμ. Θα πρόκειται για μια πολιτική ιστορία για Ελληνίδες θεές που έρχονται πίσω στην Γαλλία ώστε να σώσουν τη δημοκρατία. Διάβασα κάποια κομμάτια του και ήταν εξαίσιο.

Τι θα απευθύνατε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;

Η Ελλάδα δεν θα πεθάνει ποτέ. Μην εγκαταλείπετε τη μάχη.

Θερμές ευχαριστίες για τη μετάφραση στον Θοδωρή Ιντζέμπελη.

HHhH - Himmlers Hirn heist Heydrich
Ο Χάιντριχ είναι ο εγκέφαλος του Χίμλερ
Laurent Binet
Μετάφραση: Γιώργος Ξενάριος
Κέδρος
384 σελ.
ISBN 978-960-04-4576-3
Τιμή: €14,90