Η επικούρειος σαφήνεια – και η κριτική του στους σοφιστές που ισχύει και για τους σημερινούς λαϊκιστές. (Του πολίτη Π.Λ.Παπαγαρυφάλλου)

Στο «Περί της ρητορικής» έργο του, ο εκ Σάμου ορμώμενος φιλόσοφος Επίκουρος (341-270) και  ιδρυτής της «Σχολής των Επικούρειων», ασκώντας κριτική στη ρητορεία των Σοφιστών, τους χαρακτήριζε ως ακαταλαβίστικους, αποφεύγοντες την σαφήνεια των λόγων. Ο Διογένης Λαέρτιος (τρίτος αιών μ.Χ.) στο έργο του: «Φιλοσόφων Βίοι», γράφει: «Επίκουρος εν τω περί ρητορικής αξιοί μηδέν άλλο ή σαφήνειαν απαιτεί». Ο Επίκουρος ασκώντας κριτική στους πανηγυρικούς λόγους των σοφιστών, έγραφε ότι "δεν τους νοιάζει… αν όσα λέγονται είναι ορθά και ωφέλιμα ή όχι για την πόλη", αλλά αυτό δεν συνέβαινε «στην εκκλησία του δήμου και στα δικαστήρια… γιατί σ’ αυτά τα μέρη, κατά το λεγόμενο, παίζουν το κεφάλι τους..» (βλ. Γ. Ζωγραφίδη: «Επίκουρος», εκδ. «Το Βήμα», Αθήνα 2015, σελ. 237 και 242). Μάλιστα, ο Επίκουρος, φτάνει στο σημείο να κατηγορεί τους σοφιστές που μιλούν σε πανηγυρικές εκδηλώσεις «χωρίς να καταφέρνουν να καταλάβουν ούτε αυτά που λένε οι ίδιοι ούτε όσα λένε οι άλλοι» (βλ. σελ. 243). Μ’ άλλα λόγια η ρητορική των σοφιστών – που σημαίνει ασάφεια και θολούρα στο λόγο – είναι η ρητορική του ΠΑΣΟΚ (κυρίως) στη γλώσσα του οποίου κυριαρχεί ο ξύλινος λόγος, η αδολεσχία και η ασάφεια. (Για την πολιτική αρλουμπολογία του ΠΑΣΟΚ βλ. το έργο μου: «Ο Λαϊκισμός στην Ελλάδα», εκδ. «Ergo», Αθήνα 2002 και σελ. 139 επ’ όπου το κεφάλαιο: «Ο ανούσιος λόγος του ΠΑΣΟΚ. Εκεί καταχωρείται και η έρευνα του δημοσιογράφου της «Ελευθεροτυπίας» Σ. Φίλιππα, ο οποίος τιτλοφορεί την έρευνα: «Μπορείτε να μιλάτε τέσσερις ώρες χωρίς να λέτε τίποτα;». Και αποδεικνύει ότι κορυφαίος υπουργός του ΠΑΣΟΚ, ο γνωστός Άκης, χρησιμοποιούσε ξύλινες φράσεις τις οποίες δεν καταλάβαινε το ακροατήριό του «αφού εξάλλου δεν καταλαβαίνει και ο ίδιος τι λέει») (βλ. «Ελευθεροτυπία» της 12-11-1993, σελ. 27 ή το πιο πάνω έργο μου, σελ. 143). Ναι, εκατομμύρια ψηφοφόροι-λαϊκιστές του ΠΑΣΟΚ άκουγαν τον Άκη στα Συνέδρια, τον χειροκροτούσαν χωρίς να καταλαβαίνουν τι λέει, αφού ούτε και ο ίδιος καταλάβαινε. Να, μια φράση του που παραθέτει ο δημοσιογράφος, απ’ τις πολλές: «Η καθημερινή πρακτική έχει αποδείξει ότι η ανάπτυξη της ποικιλόμορφης δραστηριότητάς μας συμβάλλει με τρόπο αποφασιστικό στο να σηματοδοτήσει τις βάσεις μιας προοδευτικής μετεξέλιξης». Να, και άλλη: «Τα ιδεολογικά κριτήρια όταν συνδυαστούν με το ξεκίνημα μιας αποφασιστικής καμπάνιας εγκαινιάζουν μια διεργασία που συμβάλλει στο να τελειοποιήσουμε τις διάφορες μορφές ενίσχυσης της επιρροής μας». Το βασίλειο της ασάφειάς και του τίποτα που για τρεις δεκαετίες στήριξαν οι «σοσιαλιστές» του ΠΑΣΟΚ, που έπαιξε το ρόλο του νεκροθάφτη της Ελλάδας και μάλιστα χωρίς τιμωρία. Κύμβαλα αλαλάζοντα, που ευτέλισαν το δημόσιο βίο της χώρας σ’ όλα τα επίπεδα. Τον ίδιο χρόνο, η λογοτέχνις Ελευθερία Παπαγαρυφάλλου, στον «Ύμνο του πολίτη», τον οποίο στιχούργησε το 1993 για την «Πρώτη Κίνηση Ενεργών Πολιτών», έγραφε και τους εξής στίχους «Πολίτη, ο λόγος σου να ‘ναι τσεκουράτος σαν αστροπελέκι, φωτιά και φως γεμάτος.Kόκαλα να τσακίζει γερά θεμέλια να χτίζει Ο θολός λαϊκισμός τη σκέψη σου να μη νοθεύει τον καθάριο λόγο η γλώσσα πάντα να γυρεύει μην ξεχνάς πως ο λόγος ο αληθινός μεταμορφώνει τον κόσμο και τον σπρώχνει εμπρός, γίνεται οδηγός και φως» (Ολόκληρος ο «Ύμνος» δημοσιεύθηκε στα «Πολιτικά Θέματα» της 5 Μαρτίου 1993 και αναδημοσίευσή του στην ποιητική της συλλογή «Σκόρπιες Εικόνες» εκδ. «Πολιτικά Θέματα» Αθήνα 2004, σελ. 122). Είναι προφανέστατο ότι μια Ελλάδα της αρλουμπολογίας να κατρακυλήσει εδώ που βρίσκεται: Στο χάος. Ατυχώς, με πρώτους τους πολιτικούς ταγούς, οι Έλληνες υποβαθμίζουν τη μέγιστη σημασία του πολιτικού λόγου (βλ. το άρθρο μου: «Ο πολιτικός λόγος, στην Ελλάδα» στην «Καθημερινή» της 18-2-1988). Χαμένη προσπάθεια: Όσο περισσότερες κενολογίες και ταυτολογίες έχει ο ασαφής λόγος των πολιτικάντηδων, τόσο περισσότερο τιμώνται από τους ανώριμους πολιτικά ψηφοφόρους, οι οποίοι ρέπουν στην ασαφή αδολεσχία. Είναι αυτονόητο ότι – πέραν της Ν.Δ. – τη σκυτάλη του Λαϊκισμού με την ασάφεια και την κενολογία, τη σκυτάλη την πήρε με πολύ πάθος ο ΣΥΡΙΖΑ.

Υποθήκες από το πολίτευμα της Σπάρτης: -«Ο Λυκούργος δίδασκε πως μεγάλη επίδραση στην ανάπτυξη της ανδρείας έχουν τη συνήθεια, η παιδεία, το μάθημα και ο τρόπος ζωής». -«Ο Αριστοτέλης έγραφε για τους Σπαρτιάτες πως δεν επιτρέπεται να θεωρεί κανείς ότι ένας πολίτης ανήκει στον εαυτό του, αλλά όλοι πιστεύουν πως όλοι ανήκουν στο κράτος, αφού ο καθένας είναι μέρος του και η φροντίδα για τον ένα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και τη φροντίδα για το σύνολο». -«Όλη η φροντίδα των Σπαρτιατών επικεντρωνόταν στην εκπαίδευση των νέων και αυτό το έκαναν για το καλό του κράτους». -«Η καλλιέργεια της φυλετικής καθαρότητας και η παιδεία ήταν αλληλοσυμπληρούμενες και αδιαχώριστες μεταξύ τους έννοιες».   ΣΗΜ. Τα παραθέματα αντλούνται από το έργο του Γερμανού καθηγητού T. Brake: «H πολιτική εκπαίδευση των Σπαρτιατών» εκδ. β’ από “Το αντίδοτο”, Καλαμάτα 2014.