sociologyalert: Μενέλαος Λεβέντης: Ο ερημίτης Χαράλαμπος - Μια μεγάλη φυσιογνωμία του Χριστιανικού Πνεύματος (Αθήνα, ανέκδοτο χειρόγραφο 1982)

Τετάρτη 8 Ιουλίου 2015

Μενέλαος Λεβέντης: Ο ερημίτης Χαράλαμπος - Μια μεγάλη φυσιογνωμία του Χριστιανικού Πνεύματος (Αθήνα, ανέκδοτο χειρόγραφο 1982)

http://hellas-orthodoxy.blogspot.gr/2015/07/1982.html

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΑΡΚΙΔΗΣ.

Μετά από μισή ώρα περιπάτου στην προκυμαία κάθισα σε ένα καφενείο για να πιω ένα αναψυκτικό και να διαβάσω. Είχα μαζί μου ένα χειρόγραφο τριάντα σελίδων που μου είχε στείλει πριν φύγω από το Μέιν ο φίλος μου ο Δημήτριος, ο βελονιστής από το Νιου Μπέντφορντ. Μου το είχε ταχυδρόμηση με την κατηγορηματική δήλωση: «Πρέπει να το διαβάσεις αυτό είναι για τον Χαραλάμπη».

Ο Δημήτριος μου έλεγε για τον Χαραλάμπη εδώ και αρκετά χρόνια. «Κανένας γκουρού ή ψυχικός θεραπευτής δεν μπορεί να με εντυπωσιάσει», μου είπε, «αφού έχω γνωρίσει τον Χαραλάμπη». Μια φορά μου είπε αστειευόμενος: «Δεν ανησυχώ για το θάνατο. Ξέρω πως όταν πεθάνω θα είναι εκεί ο Χαραλάμπης για να με υποδεχτεί και να μου δείξει τα κατατόπια

Μέσα από τον Δημήτριο έμαθα για πρώτη φορά ότι στην ορθόδοξη μυστική παράδοση υπάρχει και μια άλλη πιο σπάνω κατηγορία ερημιτών, οι λεγόμενοι «διά Χριστόν σαλοί» ή απλώς «σαλοί» («μωροί» ή «τρελοί»). Κανένας από τους πατέρες ερημίτες που γνώρισα στον Άθωνα δεν ήταν σαλός. Ο Χαραλάμπης λέγεται ότι ήταν ένας τέτοιος σαλός που έζησε στην Καλαμάτα και στις γύρω περιοχές της Πελοποννήσου. Ο Δημήτρης μεγάλωσε σε αυτή την περιοχή και είχε συναντηθεί με τον Χαραλάμπη σε πολλές περιπτώσεις. Οι ιστορίες που μου αφηγήθηκε γι’αυτόν με έκαναν να πάω μερικές φορές στη βιβλιοθήκη για να μάθω γι’ αυτό το παράξενο ανθρώπινο φαινόμενο. Ο Κάλλιστος Γουέαρ, καθηγητής θρησκειολογίας στην Οξφόρδη και χειροτονημένος ορθόδοξος επίσκοπος, πρώην αγγλικανός, γράφει για τον σαλό:

«Είναι ένας ζωντανός μάρτυρας της αλήθειας ότι η βασιλεία του Χριστού δεν είναι αυτού του κόσμου... Ασκεί απόλυτη

εκούσια φτώχια, ταυτίζοντας τον εαυτό του με τον ταπεινωμένο Χριστό. Όπως το θέτει η Ιουλία ντε Μποσόμπρ,“Δεν είναι αδελφός κανενός, δεν είναι πατέρας κανενός και δεν έχει σπίτι”. Απαρνούμενος την οικογενειακή ζωή, είναι ο περιπλανώμενος ή ο προσκυνητής που νιώθει σαν στο σπίτι του όπου κι αν βρίσκεται, αλλά δεν εγκαθίσταται πουθενά. Ντυμένος με κουρέλια ακόμη και στον κρύο χειμώνα, κοιμάται σε μια καλύβα ή στο πρόστεγο μιας εκκλησίας και απαρνείται όχι μόνο τα υλικά αποκτήματα αλλά και τα λογικά του και την ψυχική του ισορροπία. Και όμως με αυτό τον τρόπο γίνεται ένας αγωγός για την ανώτερη σοφία του Πνεύματος». Ο καθηγητής Γουέαρ επισημαίνει ότι ο σαλός είναι ένα τρομερά σπάνιο λειτούργημα και ότι δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσεις το πλαστό από το γνήσιο.

Παρ’ όλα αυτά, προσθέτει, είναι και πάλι δυνατόν να τα διαφοροποιήσεις. «Ο πλαστός τρελός είναι ανώφελος και καταστροφικός για τον εαυτό του και για τους άλλους. Ο γνήσιος τρελός του Χριστού, διαθέτοντας αγνότητα καρδιάς, ασκεί στην κοινότητα γύρω του μια επίδραση θετική για τη ζωή. Από πρακτική άποψη, δεν εξυπηρετείται κανένας χρήσιμος σκοπός από όσα κάνει ο σαλός. Και όμως, μέσα από κάποια απρόσμενη πράξη ή μια αινιγματική λέξη, που συχνά προκαλεί και σοκάρει σκόπιμα, αφυπνίζει τους ανθρώπους από τον εφησυχασμό και το φαρισαϊσμό. Παραμένοντας αποστασιοποιημένος ο ίδιος, απελευθερώνει αντιδράσεις στους άλλους, κάνει το υποσυνείδητο να ανεβεί στην επιφάνεια και του επιτρέπει έτσι να εξαγνιστεί και να καθαγιαστεί. Συνδυάζει το θράσος με την ταπεινότητα.

Επειδή έχει απαρνηθεί τα πάντα, είναι αληθινά ελεύθερος». Ο Γουέαρ δίνει το παράδειγμα του Ρώσου σαλού (γιουροντίβι στα ρωσικά) Νικόλαου του Πσκοβ, ο οποίος έβαλε στα χέρια του τσάρου Ιβάν του Τρομερού ένα κομμάτι κρέας που έσταζε αίμα. Ο σαλός, επισημαίνει ο Γουέαρ, μπορεί να επιπλήξει τους ισχυρούς του κόσμου με μια τόλμη που λείπει από τους άλλους. Είναι η ζωντανή συνείδηση της κοινότητας, που προκαλεί και σκανδαλίζει τους συμβατικά ευλαβείς. Ο Κλείτος Ιωαννίδης , ένας Κύπριος ερευνητής της βυζαντινής και ανατολικής ορθοδοξίας περιέγραψε το φαινόμενο του σαλού σε ένα τοπικό ελληνική περιοδικό ως εξής: «Οι διά Χριστόν σαλοί είναι προικισμένοι με διόραση και θαυματουργούν. Συχνά χλευάζουν τις αδυναμίες και τις αμαρτίες των συνανθρώπων τους με τόσο αδιόρατους τρόπους, ώστε να αντιλαμβάνονται αυτή την κρυφή κριτική μόνο εκείνοι τους οποίους αφορά. Όμως ο σαλός φαίνεται πιο αμαρτωλός από τον άνθρωπο που χλευάζει.

Για παράδειγμα, μπορεί με προκλητικό τρόπο και μπροστά στα μάτια των άλλων να τρώει κρέας σε περίοδο νηστείας, στην πραγματικότητα, όμως, νηστεύει συνεχώς. Μπορεί να φαίνεται επιφανειακά ότι επισκέπτεται πορνεία, αλλά στην πραγματικότητα πηγαίνει εκεί γκι να προσφέρει παρηγοριά και συμβουλές στις πόρνες προσπαθώντας να τις απελευθερώσει από τη δύσκολη θέση τους... ζωή του διά Χριστόν σαλού είναι μια πραγματική χλεύη του κόσμου, η πιο ακραία μορφή άσκησης. Είναι η υπέρτατη απόρριψη του εαυτού, το ολοκληρωτικό ξεπέρασμα του εγώ».

Ο συγγραφέας κατόπιν περιγράφει την περίπτωση του σαλού αγίου Συμεών της' Εμεσας, ο οποίος μια μέρα «κληθεί από τον Ουρανό» να γίνει σαλός. Είπε στους άλλους ερημίτες και μοναχούς: «Στο όνομα και στη δύναμη του Χριστού πηγαίνω να χλευάσω τον κόσμο». Κατόπιν άρχισε να πηγαίνει σε πόλεις και να κάνει θεραπευτικά θαύματα, ενώ ταυτόχρονα διέπραττε εξωφρενικές πράξεις για να προκαλεί τον κόσμο και να αποτρέψει με κάθε θυσία να του αποδοθεί οποιαδήποτε κοινωνική τιμή. Για παράδειγμα, πετούσε πέτρες σε ανθρώπους που πήγαιναν στην εκκλησία ή μπήκε σκανδαλωδώς σε ένα δημόσιο λουτρό για γυναίκες, με αποτέλεσμα να τον δείρουν και να τον πετάξουν έξω οι θυμωμένες λουόμενες. Ο Ιωαννίδης γράφει: «Αυτή η μορφή σκανδαλισμού των ευλαβών θυμίζει την προκλητική αδιαφορία του Ιησού για το Σάββατο όταν θεράπευσε τον χωλό...

Ο Χριστός, όμως, δεν καταλύει το νόμο. Μάλλον αποκαλύπτει την υπέρβαση του νόμου στα όρια της Βασιλείας των Ουρανών. Με τον ίδιο τρόπο ο άγιος Συμεών είναι ένας πολίτης της Βασιλείας των Ουρανών και στο πρόσωπό του εκδηλώνεται η υπέρβαση του νόμου, η οποία είναι σκάνδαλο μόνο για εκείνους από μας που ζούμε ακόμη έχοντας ανάγκη να χειριζόμαστε τις υποθέσεις μας μέσα στο πλαίσιο της εξουσίας του νόμου, αφού δεν έχουμε φθάσει ακόμη στο “τέλος” του νόμου, όπου συναντά κανείς την ελευθερία των αγίων, ή τουλάχιστον δεν αντιλαμβανόμαστε αυτό το “τέλος”».

Έτσι θυμόταν ο Δημήτριος το συμπατριώτη του, τον σύγχρονο σαλό Χαραλάμπη από την Καλαμάτα. Όλοι οι συγγραφείς που αναφέρονται σε αυτό το φαινόμενο δίνουν ονόματα και παραδείγματα από προηγούμενους αιώνες. Ο Χαραλάμπης είναι η μόνη περίπτωση σαλού που συνάντησα ο οποίος έζησε και πέθανε στη σύγχρονη εποχή. Πιστός στην κλήση του σαλού, ήταν σχεδόν άγνωστος έξω από την πόλη της Καλαμάτας και της γύρω περιοχής. Το χειρόγραφο που μου έστειλε ο Δημήτριος είχε γραφεί από κάποιον που γνώριζε τον Χαραλάμπη προσωπικά και αισθάνθηκε την ανάγκη να διασώσει την ανάμνησή του σε μια δακτυλογραφημένη σύντομη βιογραφία που διένειμε σε στενό κύκλο. Ο Δημήτριος γνώριζε τον εκλιπόντα πλέον συγγραφέα και είχε συζητήσει μαζί του την περίπτωση αυτού του χριστιανού σαλού.

Όταν ο Δημήτριος μου έδειξε φωτογραφίες του Χαραλάμπη με τη γενειάδα και τα μακριά και μπερδεμένα μαλλιά του, να φορά κουρέλια και να κρατά έναν ξύλινο σταυρό στο ένα χέρι, ευλογώντας συμβολικά με το άλλο με τον παραδοσιακό ορθόδοξο τρόπο, θυμήθηκα τους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης που πήγαιναν στις πόλεις των Εβραίων και κήρυτταν τον Ένα και μοναδικό Θεό, κατακεραυνώνοντας την αδικία. Ήταν δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι σε μια σύγχρονη κοινωνία θα μπορούσε κάποιος να φερθεί με ανάλογο τρόπο χωρίς να τον πετάξουν σε κάποιο άσυλο. Ίσως, σκέφτηκα, λόγω της «υπανάπτυξης» της ελληνικής κοινωνίας, της ισχυρής παρουσίας του ορθόδοξου χριστιανισμού και της αγιορείτικης παράδοσης, άνθρωποι σαν τον Χαραλάμπη μπορούσαν ακόμη να τριγυρίζουν στους δρόμους και στα βουνά χωρίς να τους συλλάβουν οι αρχές ή να τους ταλαιπωρήσουν καλοπροαίρετοι κοινωνικοί λειτουργοί.

Μια Κυριακή πρωί, μου είπε ο Δημήτριος, στη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας και μπροστά σε έναν επισκέπτη επίσκοπο, ο Χαραλάμπης όρμησε στο κέντρο της εκκλησίας κι άρχισε να χορεύει προκλητικά, σκανδαλίζοντας τους πιστούς και τους διάφορους αξιωματούχους. Όταν ο επίσκοπος τον ρώτησε ιδιαιτέρως γιατί το έκανε αυτό, ο Χαραλάμπης του ψιθύρισε στο αυτί: «Αγαπητέ μου επίσκοπε, άσε τον κόσμο να νομίζει ότι είμαι τρελός. Τα λογικά μου τα κρατάω μόνο για τον Θεό».

Οι περισσότεροι τον λυπόνταν τον Χαραλάμπη, τον θεωρούσαν απλώς έναν άκακο ανόητο που είχε χάσει τα λογικά του και ζούσε σαν άγριο ζώο. Δεν είχε μέρος να μείνει ούτε και τίποτα δικό του πέρα από τα κουρέλια που φορούσε. Άλλοι όμως, ιδιαίτερα γυναίκες, ήξεραν ότι έκανε θαύματα και το θεωρού σαν ευλογία όταν περνούσε από την πόλη τους. Δεν ζητούσα ποτέ τροφή, αλλά του έδιναν πάντα όταν περνούσε από τα σπίτια ανθρώπων που τον θεωρούσαν προφήτη, θεραπευτή και μάρτυρα του Αγίου Πνεύματος.

Ιστορίες σαν αυτή που ακολουθεί έκαναν μερικούς να καταλάβουν ότι ήταν ένας άγιος με θεϊκά χαρίσματα, και όχι ένας τρελός, όπως τον έβλεπαν πολλοί λόγω της εξωτερικής του εμφάνισης. Τρεις γυναίκες τις οποίες γνώριζε ο Δημήτριος πήγαν σε ένα εκκλησάκι στην κορυφή ενός λόφου. Καθώς πλησίαζαν το σούρουπο, άκουσαν υπέροχους ψαλμούς να βγαίνουν από το εκκλησάκι, που φαινόταν φωτισμένο παρόλο που δεν είχε ηλεκτρικό ρεύμα. Έκπληκτες κρυφοκοίταξαν από τη μισάνοιχτη πόρτα και είδαν ένα θέαμα που τους έλυσε τα γόνατα. Ο Χαραλάμπης ήταν γονατισμένος μπροστά στην Αγία Τράπεζα με το πρόσωπο και τα χέρια σηκωμένα ψηλά σε κατάσταση έκστασης, και ακτινοβολούσε ένα φως που φώτιζε όλο το εκκλησάκι. Οι γυναίκες κατάλαβαν ότι οι ψαλμοί προέρχονταν από μια λεγεώνα αγγέλων που περιέβαλλαν τον Χαραλάμπη. Χωρίς να τον ενοχλήσουν, έσπευσαν στην πόλη για να πουν σε όλους αυτό που είδαν.

Ο βιογράφος του καταγράφει διαδοχικά επεισόδια παραφυσικών συμβάντων που συνδέονταν με τον Χαραλάμπη και τα οποία ο συγγραφέας βίωσε από πρώτο χέρι. Ήταν πανομοιότυπα με τα φαινόμενα που περιγράφονται για τους γιόγκι και τους ρίσι της Ινδίας και του Θιβέτ για τα οποία είχα διαβάσει, όπως για παράδειγμα εκείνα του Νιτιανάντα και εκείνα που περιγράφει ο Γιογκανάντα στην αυτοβιογραφία του για τους δασκάλους και τους γκουρού του. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το βιογράφο του, πολλοί αυτόπτες μάρτυρες είχαν δει τον Χαραλάμπη να ανυψώνεται στον αέρα και να περπατά χωρίς να αγγίζει στο έδαφος. Υποτίθεται ότι μόνο γιόγκι στην Ινδία μπορούν να κάνουν τέτοια παραφυσικά κατορθώματα.

Όμως υπάρχουν επίσης αναφορές από τους αδελφούς μοναχούς του αγίου Ιγνάτιου Λογιόλα, που όταν έπεφτε σε έκσταση, τον τραβούσαν κάτω από το ράσο του για να τον κρατήσουν προσγειωμένο στο έδαφος, επειδή ανησυχούσαν για το εκκλησιαστικό κατεστημένο και την Ιερά Εξέταση της εποχής. Συνήθως ξεχνάμε φυσικά ότι και ο ίδιος ο Ιησούς, σύμφωνα με τα Ευαγγέλια, είχε περπατήσει πάνω στο νερό και

προσπαθούσε να διδάξει τους απρόθυμους και φοβισμένους Αποστόλους του πώς να κάνουν το ίδιο πράγμα, λέγοντάς τους πως ότι κάνει Αυτός μπορούν να το κάνουν κι εκείνοι, και ακόμη περισσότερα.

Η άγνωστη βιογραφία που κρατούσα στα χέρια μου έδινε διαδοχικές αφηγήσεις για τις εξωαισθητήριες ικανότητες του Χαραλάμπη. Υπήρχαν επεισόδια προφητείας, διόρασης, ακόμη και τηλεμεταφοράς. Μια γυναίκα, για παράδειγμα, σοκαρίστηκε από ένα επεισόδιο που συνέβη όταν ο Χαραλάμπης έμεινα ένα βράδυ στο κελάρι της. Δεν υπήρχαν παράθυρα, και για κάποιο παράξενο λόγο ο Χαραλάμπης είπε στη γυναίκα να κλειδώσει το κελάρι απέξω όσο αυτός κοιμόταν εκεί. Το πρωί, όταν ξεκλείδωσε την πόρτα, είδε με φρίκη ότι ο Χαραλάμπης δεν ήταν μέσα.

Υπάρχουν στο χειρόγραφο αφηγήσεις για αρρώστους που θεράπευσε ο Χαραλάμπης απλά και μόνο με το να προσευχηθεί από πάνω τους, και ένα επεισόδιο από την ιταλική κατοχή της Ελλάδας στην αρχή του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Μια ομάδα Ιταλών στρατιωτών διέταξαν τον Χαραλάμπη να σταματήσει και όταν αυτός δεν υπάκουσε, άνοιξαν πυρ από μικρή από στα ση. Όμως καμία σφαίρα δεν τον άγγιξε. Από τότε δεν τον ξαναενόχλησαν. Ο Χαραλάμπης ήταν ο μοναδικός Έλληνας στην περιοχή που μπορούσε να περπατά στους δρόμους τις ώρες της απαγόρευσης κυκλοφορίας.

Ο Χαραλάμπης δεν ζητιάνευε ποτέ. Το μόνο πράγμα που ζητούσε ήταν να του γεμίσουν το μπουκάλι του με λάδι. Η φαινομενική αποστολή του ήταν να πηγαίνει με τα πόδια από το ένα μακρινό εκκλησάκι στο άλλο και να γεμίζει με λάδι τα καντήλια μπροστά στις εικόνες για να μένουν αναμμένα. Όμως, όπως επισήμανε ο βιογράφος του, κανείς δεν ήξερε ποια ήταν η πραγματική αποστολή του στη ζωή.

Ο Χαραλάμπης Παπαγιάννης από την Καλαμάτα πέθανε το 1974 σε ηλικία ενενήντα ετών, αφού είχε ζήσει πάνω από εξήντα χρόνια ως σαλός. Όταν ήταν νέος, ο Χαραλάμπης ετοιμαζόταν να γίνει γιατρός, αφού είχε τελειώσει τις σπουδές του στη Γαλλία. Ήταν ένας δραστήριος και συμπαθητικός άνθρωπος, γεμάτος ενέργεια και όρεξη για ζωή. Όπως ήταν το έθιμο της εποχής, θα παντρευόταν με συνοικέσιο και είχαν αρχίσει να ετοιμάζονται οι εορτασμοί του αρραβώνα. Αλλά δεν έμελλε να γίνουν.

Σύμφωνα με το βιογράφο του, στον οποίο εκμυστηρεύτηκε ο ίδιος την ιστορία, λίγο πριν από τις τελετές ο Χαραλάμπης άκουσε μέσα του μια φωνή να λέει: «Τέκνον μου, δεν θα πας στην εκκλησία. Δεν θα παντρευτείς. Η ζωή σου θα αλλάξει δραστικά αν επιλέξεις να μας ακολουθήσεις». Ο Χαραλάμπης σάστισε.

Βγήκε στο μπαλκόνι για να πάρει καθαρό αέρα. Η φωνή τον ακολούθησε. «Βλέπεις ίσια μπροστά σου εκείνο το ψηλό βουνό;» Όταν ο Χαραλάμπης το κοίταξε, σε κλάσματα δευτερολέπτου βρέθηκε στην κορυφή του βουνού. Πριν προλάβει να συνέλθει από το σοκ, ήταν πάλι πίσω στο μπαλκόνι. Χλόμιασε. «Αυτό δημιούργησε μέσα του έναν τρομερό σεισμό που γκρέμισε τις εγκόσμιες φιλοδοξίες του», έγραφε ο συγγραφέας. Μετά η φωνή τού μίλησε πάλι. «Βλέπεις, η θέληση και η δύναμη των ανθρώπων σε σύγκριση με τη δική μου δεν είναι τίποτα, είναι ασήμαντη. Ότι θελήσω Εγώ, συμβαίνει. Τα πάντα είναι δυνατά. Γι’ αυτό σε μετέφερα στην κορυφή εκείνου του βουνού και μετά σε επανέφερα στη αρχική σου θέση μέσα σε δευτερόλεπτα. Το έκανα για να καταλάβεις καλύτερα τα λόγια μου και να αποφασίσεις μόνος σου τη νέα σου αποστολή. Ο δρόμος που προορίζω για σένα είναι πολύ δύσκολος, επικίνδυνος θα πρέπει να πω. Αλλά θα είμαι πάντα μαζί σου για να σε στηρίζω και να σου δίνω δύναμη. Στο τέλος των δοκιμασιών σου ο Επουράνιος Πατέρας Μου θα προετοιμάσει για σένα τον ουράνιο οίκο σου Προσευχήσου σε Μένα και στη Μητέρα μου και στον άγιο Χαράλαμπο, τον προστάτη άγιό σου. Μη φοβάσαι τίποτα, γιο τί θα σε προστατεύουμε πάντα».

Μετά από αυτή τη συγκλονιστική εμπειρία ο Χαραλάμπη•, γονάτισε κλαίγοντας ασυγκράτητα. «Μέσα από τα δακρυσμένα μάτια του», γράφει ο συγγραφέας, «ο Χαραλάμπης είδε ένα λαμπρό φως και μέσα του διέκρινε καθαρά τη μορφή του Χριστού να τον ευλογεί, ενώ ο άγιος Χαράλαμπος στεκόταν διπλό του. Σε μια κατάσταση ολοκληρωτικής μεταρσίωσης, ο Χαραλάμπης κρατούσε την αναπνοή του, καθώς η ψυχή του υψώθηκε μι σα στο άπλετο φως της αγιοσύνης και η ατμόσφαιρα ανέδιδε μια υπέροχη ευωδία. Συγκεντρώνοντας το κουράγιο του, έκανε αργά το σημείο του σταυρού και μουρμούρισε: “Γεννηθήτω το θέλημα Σου”».

Έχοντας πάρει δύναμη, ο Χαραλάμπης πήγε στο δωμάτιό του, φόρεσε τα παλιότερα ρούχα που είχε και είπε στους απορημένους γονείς του ότι δεν θα γινόταν ούτε γιορτή αρραβώνων ου τε γάμος. Χωρίς να τους εξηγήσει τι είχε συμβεί, εξαφανίστηκε στα βουνά και πέρασε την πρώτη του νύχτα μέσα σε ένα εκκλησάκι, σκεπτόμενος τι είχει να κάνει. Και έτσι αυτός ο καλό αναθρεμμένος πλούσιος νέος, που τον προετοίμαζαν για ιατρική καριέρα, κατέληξε να γίνει ερημίτης και σαλός. Σύμφωνα με το φίλο μου τον Δημήτριο, μερικοί κληρικοί και κοσμικοί που είτε γνώριζαν τον Χαραλάμπη προσωπικά είτε είχαν ακούσει γι’ αυτόν, καταβάλλουν συνεχή προσπάθεια να πείσουν την εκκλησιαστική ιεραρχία να τον ανακηρύξει επίσημα άγιο της ορθόδοξης Εκκλησίας.