sociologyalert: Ελένη Πριοβόλου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Παρασκευή 5 Ιουνίου 2015

Ελένη Πριοβόλου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

http://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/3900-eleni-priovolou?utm_source=MadMimi&utm_medium=email&utm_content=%CE%9D%CE%AD%CE%B1+%CE%B8%CE%AD%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1+%CE%B3%CE%B9%CE%B1+%CF%84%CE%BF+%CE%92%CE%99%CE%92%CE%9B%CE%99%CE%9F+%CE%BA%CE%B1%CE%B9+%CF%84%CE%BF%CE%BD+%CE%A0%CE%9F%CE%9B%CE%99%CE%A4%CE%99%CE%A3%CE%9C%CE%9F+%E2%80%96+04_06_2015&utm_campaign=20150604_m126067512_%CE%9D%CE%AD%CE%B1+%CE%B8%CE%AD%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1+%CE%B3%CE%B9%CE%B1+%CF%84%CE%BF+%CE%92%CE%99%CE%92%CE%9B%CE%99%CE%9F+%CE%BA%CE%B1%CE%B9+%CF%84%CE%BF%CE%BD+%CE%A0%CE%9F%CE%9B%CE%99%CE%A4%CE%99%CE%A3%CE%9C%CE%9F+%E2%80%96+04_06_2015&utm_term=sine_jpg

Η Ελένη Πριοβόλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Αγγελόκαστρο Μεσολογγίου. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Γράφει αναζητώντας την ευρυθμία και την καθαρότητα του λόγου. Αγαπάει πολύ τα παιδιά και στα βιβλία της προσπαθεί να πλησιάσει τον παιδικό κόσμο και την ευαίσθητη παιδική ψυχή. Το μυθιστόρημά της για ενήλικες Όπως ήθελα να ζήσω (Καστανιώτης, 2009) τιμήθηκε το 2010 με το Βραβείο Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ.

Το βιβλίο σας Φωνές στο νερό είναι πολύ δροσερό, αποπνέει μια ιδιαίτερη αγάπη για τη ζωή και διαφέρει αρκετά από τα προηγούμενα έργα σας.

Το εν λόγω βιβλίο προέκυψε μέσα από μικρές καταγραφές στις οποίες επιδίδομαι τα καλοκαίρια στη μικρή πόλη του Ιονίου όπου ζω τρεις μήνες το χρόνο. Το βιβλίο Φωνές στο νερό δεν είναι ακριβώς μυθιστόρημα. Πρόκειται για σύντομες αφηγηματικές φόρμες, οι ήρωες των οποίων συνδέονται μεταξύ τους μέσω της ματιάς του παρατηρητή-συγγραφέα. Επίσης, προέκυψε σαν μια εσωτερική άσκηση στη μικρή φόρμα, χωρίς τις επεκτάσεις που απαιτούνται στα μυθιστορήματα εποχής τα οποία προηγήθηκαν. Έπειτα, πιστεύω πως δεν υπάρχει ένα μόνο μοντέλο πάνω στο οποίο οφείλει να κινείται ο δημιουργός. Εντέλει δεν μου αρέσει προσωπικά η μανιέρα.

Βρισκόμαστε σε μια μικρή πόλη με τις δικές της ιδιαιτερότητες. Θα έλεγε κανείς ότι το να μένεις δίπλα στη θάλασσα, σε ένα ιδανικό τοπίο, θα μπορούσε να σου λύσει τα περισσότερα προβλήματα.

Κανένας τόπος δεν είναι από μόνος του ιδανικός. Όλα εξαρτώνται από την οπτική με την οποία κάποιος τον προσεγγίζει. Φυσικά, το να ζεις κοντά στη θάλασσα έχει πολλά πλεονεκτήματα. Η αίσθηση του νερού και κυρίως του ανοιχτού ορίζοντα, οι τόσες εναλλαγές στα χρώματα και στην κίνηση του τοπίου συμβάλλουν σε μια διαρκή ρέμβη. Παρά ταύτα, στο βιβλίο μιλάμε για μια λουτρόπολη του Ιονίου, με μια τυπική καθημερινότητα, με μέτριο τουρισμό –κυρίως εγχώριο–, με όλα τα στερεότυπα της ελληνικής επαρχίας και όλα τα άλγη της ελληνικής κοινωνίας. Μια πόλη πνιγμένη στις συμβάσεις και τα πρέπει.

Όλοι οι ήρωες έχουν κάποιο καλά κρυμμένο –ιερό– μυστικό. Για να το διαφυλάξουν, απομονώνονται. Και οι μικρές κοινωνίες δεν συγχωρούν τις απομονώσεις. Για τούτο και το αόρατο μάτι του συγγραφέα τούς ξεχωρίζει και τους ανεβάζει στο λογοτεχνικό στερέωμα, για να επιβιώσουν σε ένα άλλο σύμπαν. Το λογοτεχνικό.

Οι χαρακτήρες που περιγράφετε έχουν τις ευαισθησίες, αλλά και την πείρα από τη ζωή. Γιατί οι άλλοι τούς βλέπουν με κάποια προκατάληψη;

Ναι. Οι ήρωες! Ντόλη Παρασόλη, ζει απομονωμένη σε μια ιδιότυπη –ποιητική, θα τη χαρακτήριζα– αυτάρκεια. Το γηραιό ζεύγος των ηθοποιών του παλιού σινεμά επιλέγει την εν λόγω λουτρόπολη για τις καλοκαιρινές του διακοπές, παλεύοντας μέσα από την ενδοσκόπηση και την αυτογνωσία να απαλλαγεί από το λαμπερό παρελθόν της επίπλαστης ευτυχίας. Μια ποδηλάτισσα, ύστερα από ένα δραματικό συμβάν που άλλαξε τη ζωή της, επιλέγει την πολίχνη ως τόπο μόνιμης κατοικίας για να ρίχνει σπονδές και χοές στον έρωτά της, που χάθηκε στους αβλέμονες βυθούς... Κι άλλοι πολλοί ήρωες με έναν βαθύ εσωτερικό κόσμο… Όλοι οι ήρωες έχουν κάποιο καλά κρυμμένο –ιερό– μυστικό. Για να το διαφυλάξουν, απομονώνονται. Και οι μικρές κοινωνίες δεν συγχωρούν τις απομονώσεις. Για τούτο και το αόρατο μάτι του συγγραφέα τούς ξεχωρίζει και τους ανεβάζει στο λογοτεχνικό στερέωμα, για να επιβιώσουν σε ένα άλλο σύμπαν. Το λογοτεχνικό.

Μου άρεσε το μοναχικό ζευγάρι των ηλικιωμένων. Περήφανοι για την πορεία που έκαναν και ευγενικοί με όλο το χωριό. Υπάρχουν αυτά τα στοιχεία και στην πραγματικότητα σε ζευγάρια ηλικιωμένων;

Φυσικά δεν είναι κανόνας να έχουν την ίδια συμπεριφορά τα ηλικιωμένα ζευγάρια. Πώς θα μπορούσε, άλλωστε. Στο βιβλίο παρουσιάζεται ένα μοντέλο. Μιλώ για την πορεία προς την αυτογνωσία. Το ζευγάρι των γηραιών ηθοποιών πέρασε από το απόγειο της λάμψης στην παρακμή και τη λήθη. Διέθετε όμως την κριτική εκείνη σκέψη που τους βοήθησε να αντιληφθούν πως στα χρόνια της δόξας δεν ήταν άλλο από προϊόντα που έγιναν συρμός. Χρειάστηκε να περάσουν από τις συμπληγάδες για να βρουν ένα άλλο –βαθύτερο– νόημα στη ζωή. Το νόημα που δίνει η πραγματική, ανιδιοτελής αγάπη.

Η ποδηλάτισσα δίνει σε όλους την εντύπωση ότι είναι ελεύθερη. Κρύβει ένα μυστικό, αλλά αγαπά τη ζωή. Μήπως το ότι ζει πλέον στη φύση τής έδωσε αυτή την ελευθερία και αυτοπεποίθηση;

Η ποδηλάτισσα είναι μια γυναίκα δραματική. Αιχμάλωτη των αόρατων φόβων, που δεν είναι άλλοι από τα φαντάσματα της μοναξιάς. Τη μοναξιά την επέλεξε η μοίρα. Τη μοναχικότητα η ίδια. Η ελευθερία του ποδηλάτου με την ανεμελιά της ορθοπεταλιάς αποτελεί την εικονική της πραγματικότητα. Καθήκον του συγγραφέα είναι να περάσει την οριογραμμή ανάμεσα στον ορατό και αόρατο κόσμο της και να εξορύξει τα όσα την πονούν και τη βασανίζουν. Και η αυτοπεποίθηση την οποία αναφέρετε είναι επίσης εξωτερική. Την καθιστά απόμακρη για να μην μπορούν τα αδιάκριτα βλέμματα της μικρής επαρχιακής πολίχνης να εισχωρήσουν σε όσα η ίδια θέλει να κρατήσει μυστικά.

Οι περισσότεροι χαρακτήρες του βιβλίου αγαπούν τη διαδρομή που οδηγεί στη θάλασσα. Εξακολουθούν οι Έλληνες να λατρεύουν το γαλάζιο της θάλασσας;

Φαντάζομαι πως οι Έλληνες αρτιώνονται με τη θάλασσα. Και όσοι ζουν στα βουνά και δεν την αντίκρισαν ποτέ ίσως να την ονειρεύονται. Όμως ούτως ή άλλως το υγρό στοιχείο έλκει τον άνθρωπο ως η προϊστορική μήτρα που τον γέννησε. Όσο για τους χαρακτήρες του βιβλίου, αυτή η πορεία κατά μήκος της ακτής αποτελεί μια αναγκαιότητα. Συνάμα επιβάλλεται και σαν ανάγκη του δημιουργού για την εικαστική απεικόνιση και το δέσιμο των ιστοριών του βιβλίου μεταξύ τους. Εν κατακλείδι, με γοητεύει η εικόνα μοναχικών ανθρώπων που βολτάρουν κατά μήκος μιας ακτής. Οι μορφές να παίρνουν αλλόκοτα σχήματα κάτω από τις φωτοσκιάσεις του φεγγαριού μακριά και πέρα από τα αλαλάζοντα κύμβαλα του λεγόμενου πολιτισμού. Θαρρώ πως το εξόχως εικαστικό εξώφυλλο του Ανδρέα Καράμπελα προϊδεάζει για την ποιητική διάσταση των μορφών.

Ο άνθρωπος, γράφετε, είναι γεννημένος να περιμένει πάντα το εξαιρετικό και αν αυτό αργεί δεν πρέπει να απογοητεύεται. Δηλαδή πρέπει να συνεχίζει να ελπίζει;

Αν το τελευταίο δώρο που έμεινε στο κουτί της Πανδώρας είναι η ελπίδα, φαντάζεστε τι θα έλεγε ο μύθος χωρίς αυτήν; Αποτελεί πεποίθηση για μένα πως ο άνθρωπος πρέπει να βρίσκεται σε αναμονή και εγρήγορση για το εξαιρετικό. Στο μεσοδιάστημα οφείλει να αγωνίζεται για το εξαιρετικό που πρέπει να προσφέρει στον εαυτό του. Έχει σχέση με τη βελτίωσή του και την τελειοποίηση του εαυτού του. Την ομορφιά και την αρμονία. Έτσι μόνο θα είναι σε θέση να διακρίνει εκείνο που η Ντόλη Παρασόλη ονομάζει «εξαιρετικό» και να μπορεί να εκτιμήσει αυτή τη δωρεά, όταν παρουσιαστεί.

Με εντυπωσίασε η ωριμότητα της έφηβης Ελπίδας. Μήπως ο κίνδυνος μας κάνει να έχουμε τις ανάλογες αντιστάσεις;

Η έφηβη Ελπίδα μεγάλωσε νωρίς και παράκαιρα, ένεκα των συνθηκών. Χρειάστηκε να κάνει βουτιές στον φόβο και τον κίνδυνο. Διαψεύστηκε από ιδέες και έννοιες, όπως γονείς, οικογένεια, φιλία, έρωτας. Θα μπορούσα να την πλάσω μια ηρωίδα με διέξοδο στις ουσίες ή βυθισμένη στην κατάθλιψη. Είναι ίσως ο πιο προβλέψιμος δρόμος, τόσο στη ζωή όσο και στον αντιγραφέα της, τη λογοτεχνία. Αποσυμβολίζοντας το ίδιο της το όνομα την έβαλα, με σηματωρό την ελπίδα, να πάει το καράβι της άγουρης ζωής της από την ξέρα στα ανοιχτά πελάγη. Χρειάστηκε να «πεθάνει» νωρίς για να «αναστηθεί» και να συνειδητοποιήσει πως η τελείωσή της αποτελεί μονόδρομο.

Διαβάζοντάς σας, θυμήθηκα το βιβλίο του Δημήτρη Χατζή Το τέλος της μικρής μας πόλης. Οι μικρές πολιτείες έχουν μεταξύ τους ομοιότητες;

Όχι μόνο οι μικρές. Ομοιότητες και διαφορές έχουν και οι μεγαλουπόλεις και ολόκληρες κοινωνίες. Τα στερεότυπα, τηρουμένων των αναλογιών, έχουν παντού μεγάλη ισχύ. Το εθιμικό δίκαιο τηρείται περισσότερο από τον ίδιο τον νόμο. Μέσα στους επιμέρους κύκλους των μικρών κοινωνιών η ζωή κυλά σε συνθήκες ανελευθερίας και συνεχούς απολογίας, όταν κάποιος επιλέξει να ακολουθήσει έναν δρόμο διαφορετικό, ίσως αντιμέτωπο προς τους άγραφους κανόνες και τις συνήθειες μιας κοινωνίας ηθικοπλαστικής. Στο βιβλίο, οι ήρωες υπερασπίζονται τη διαφορετικότητά τους με συνέπεια να ακολουθούν είτε την ηθελημένη είτε την επιβεβλημένη απομόνωση. Αυτό όμως αποτελεί κανόνα στις μικρές, στενάχωρες κοινωνίες.

Γράφετε για ενήλικες, αλλά και για εφήβους. Πώς συνδυάζετε αυτές τις δυο δραστηριότητες;

Γράφω για όλες τις ηλικίες. Για μένα στη λογοτεχνία δεν πρέπει να γίνεται διαχωρισμός, ακόμα και αν τα εργαλεία γραφής διαφοροποιούνται λόγω του βαθμού κατανόησης των εννοιών από τις μικρότερες ηλικίες. Ο στόχος ωστόσο πρέπει να είναι ο ίδιος. Το έργο, είτε είναι παραμύθι είτε μυθιστόρημα, οφείλει να είναι ένα έργο τέχνης. Το να απλοποιείται ο λόγος και να μετατρέπεται σε σύμβολο η έννοια για να γίνεται αντιληπτή από τους ανήλικους αναγνώστες, δεν σημαίνει ότι πρέπει να γίνεται απλοϊκός. Προσωπικά μέσα από αυτή τη δοκιμασία ασκούμαι στην αθωότητα, κυρίως ως προς τα κίνητρα της γραφής.

Πέρα από τη συγγραφή, πώς περνάτε τον ελεύθερο χρόνο σας;

Όλος ο χρόνος μου ταυτίζεται με την ευχή και την κατάρα του δημιουργού. Ψάχνω, ερευνώ, διαβάζω τους ομοτέχνους μου, απολαμβάνω περίπατους ασκόπως μέσα στην πόλη, καταγράφω φυσιογνωμίες, ταξιδεύω, χαζολογάω, σκέπτομαι, βλέπω φίλους και όλα αυτά μέσα στο κέλυφος μιας οικογένειας.

Υπάρχει κάποιο όνειρο που δεν το έχετε πραγματοποιήσει και θα θέλατε στο μέλλον να το πετύχετε;

Μια παροιμία λέει πως όταν ο άνθρωπος κάνει όνειρα, ο Θεός γελά. Δεν έκανα ποτέ μακροπρόθεσμα σχεδιάσματα. Η ζωή με έφερε αντιμέτωπη με τις λέξεις και εγώ απλώς δεν αγνόησα το «σημάδι». Παραδόθηκα λοιπόν σ’ αυτούς τους φαύνους που λέγονται λέξεις και δημιουργώ κόσμους «όπως θα ήθελα να τους ζήσω». Έτσι έχω κι εγώ μια ψευδαίσθηση αθανασίας, όπως έλεγε ο αείμνηστος Παύλος Μάτεσις.

Φωτογραφία: Γιώργος Μαυρόπουλος