Ένα χρήσιμο μάθημα ψυχολογίας από τη Φωτεινή Τσαλίκογλου

http://tvxs.gr/news/biblio/ena-xrisimo-mathima-psyxologias-apo-ti-foteini-tsalikogloy

Κρυσταλία Πατούλη

[...] Όσο περνάει ο καιρός, όσο μεγαλώνω, τόσο πιο πολύ πείθομαι ότι η δυστυχία όσο πας να την αποφύγεις τόσο βρίσκει τρόπους να στοιχειώνει και να εγκαθίσταται μέσα σου [...] Το γιατρικό της αλήθειας και της μη συγκάλυψης του πόνου που κυριαρχεί στο «Ευτυχισμένο νησί» είναι, έτσι τουλάχιστον πιστεύω εγώ, ένα χρήσιμο μάθημα ψυχολογίας […] Η συγγραφέας και καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πάντειο Παν/μιο Φωτεινή Τσαλίκογλου, μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη με αφορμή το ευτυχισμένο νησί της, "μια μαγική ιστορία για όλους όσοι επιμένουν να ζουν και να ονειρεύονται με μάτια ανοιχτά".


Πώς σκέφτηκες να γράψεις αυτό το παραμύθι;
Δεν το σχεδίασα, δεν υπήρξε προμελέτη. Σαν από μονό του έγινε. Σαν υπνωτισμένη, με πήρε από το χέρι η τυφλή πριγκίπισσα και με οδήγησε σε άγνωστα και δύσβατα μονοπάτια.
Τα έχει αυτά η γραφή, γνωρίζει πράγματα κριμένα μέσα σου που εσύ αγνοείς. Πράγματα θαμμένα  από τον παλιό καιρό αίφνης αναδύονται στο χαρτί.
Έτσι λοιπόν ο βασιλιάς Αιγέας, το αγόρι από τη χώρα του πολέμου, η νεκρή μητέρα, το χρυσόψαρο με τη μυστική γλώσσα, ενέσκηψαν μέσα στο μυαλό μου και με οδήγησαν στη χώρα  του «όλα είναι  δυνατόν να συμβούν».

Ποιά είναι τα "συστατικά" μιας …ευτυχισμένης χώρας;

Η χώρα αυτή δεν υπάρχει. Ευτυχισμένη θα ήταν η χώρα που θα είχε νικήσει τη φθορά, το θάνατο, τον πόλεμο, την οδύνη.  Μόνο στα παραμύθια ανθίζουν οι ουτοπίες.
Για  να το πω αλλιώς, όμως, θα πω ότι ευτυχισμένη είναι η χώρα που όχι μόνον στο συλλογικό φαντασιακό της, αλλά και στην καθημερινότητα της, τολμά να ερωτοτροπεί με την ουτοπία της ευτυχίας.

Αντίθετα,  πότε και από που έρχεται συνήθως η δυστυχία στους ανθρώπους της, όπως ήρθε και η δυστυχία στο νησί του παραμυθιού σου;

Οι έσχατες έγνοιες προσκαλούν και προκαλούν τη δυστυχία. Ο φόβος της ελευθερίας, η επιθυμία και ο φόβος της αγάπης, ο τρόμος αλλά και η ανάγκη της  εγγύτητας,  το αίτημα της θαλπωρής και της ασφάλειας έτσι καθώς συγκρούονται   με  το αίτημα της αυτονομίας.
Στο ευτυχισμένο νησί η δυστυχία ενσκήπτει μέσα από το καμουφλάζ του πόνου. «Η ευτυχία και το παράλογο», όπως έχει ειπωθεί, «είναι παιδιά  μιας ίδιας γης», κι όσο τα χωρίζουμε, όσο πάμε να προφυλάξουμε σε ένα κουκούλι, αυτό που ο καθένας μας ορίζει σαν ευτυχία, τόσο αφιλόξενη μας φαίνεται η γη που κατοικούμε.

Ποιό είναι το μυστικό για να ξεπεραστεί η δυστυχία; 

Όσο περνάει ο καιρός, όσο μεγαλώνω, τόσο πιο πολύ πείθομαι ότι η δυστυχία όσο πας να την αποφύγεις τόσο βρίσκει τρόπους να στοιχειώνει και να εγκαθίσταται μέσα σου.

Πρόκειται για μια  επίμονη και πανούργα ύπαρξη, θα πρέπει να γίνεις πιο επινοητικός από εκείνην, να την ξεγελάσεις. Να βρεις τρόπους να την αποφύγεις συγκατοικώντας μαζί της. Έτσι και φανείς αδύναμος και έμφοβος και τρεμάμενος μπροστά της χάθηκες.

Υπάρχει κάποια μεταφορά ταύτισης με την …ευτυχισμένη Ελλάδα -προ κρίσης- και την ...δυστυχισμένη του σήμερα; Και αν ναι, πως εκφράστηκε μέσα από το βιβλίο σου;

Η προ κρίση, και καλά, ευτυχισμένη  Ελλάδα ήταν ένας καθησυχαστικός μύθος για να κοιμούνται τα μωρά και να πηγαίνουν οι γονείς σε ανούσια και πλαδαρά και άνευρα ξενυχτάδικα. Η προ κρίσης ευτυχία ήταν ένας ακόμα μύθος.

Σε ποιόν θα έκανες δώρο ένα τέτοιο παραμύθι σήμερα, αν δεν το είχες γράψει εσύ, και γιατί;

Ωραία ερώτηση… Θα το δώριζα στους φοιτητές μου. Γιατί  το γιατρικό της αλήθειας και της μη συγκάλυψης του πόνου που κυριαρχεί στο ευτυχισμένο νησί, είναι, έτσι τουλάχιστον πιστεύω εγώ, ένα χρήσιμο μάθημα ψυχολογίας. Έπειτα θα το δώριζα στις δυο φίλες μου που δεν ζουν πια. Στην παιδική μου φίλη Λένα και στη Μαργαρίτα.
Κι έτσι καθώς τα παραμύθια και το ασυνείδητο δεν πιστεύουν στο θάνατο, θα μπορούσαν για χάρη μου, έστω για μια μέρα, οι δυο χαμένες φίλες μου να επιστρέψουν στη γη. Θα τους έδινα τότε το βιβλίο μου γραμμένο από μια άγνωστη συγγραφέα.
«Διαβάστε το» θα τους έλεγα, «έχει πολύ ήλιο στο εξώφυλλο και είναι και μικρό, άλλωστε δεν κρατάει πολύ, όσο ένα χαμόγελο ή ένας λυγμός».
Φεύγοντας θα τους δώριζα και το χρυσόψαρο με τη μυστική γλώσσα για να έχουν συντροφιά εκεί που είναι. ‘’Αντίο’’ θα τους έλεγα και θα τους έκλεινα συνωμοτικά το μάτι…

Φωτεινή Τσαλίκογλου, Το ευτυχισμένο νησί. Μια μαγική ιστορία, Εκδόσεις Καστανιώτη - 2015, 96 σελ.
Έγινε νύχτα κι όλα μονομιάς άλλαξαν.
Η Κοραλλένια, η μονάκριβη κόρη του βασιλιά Αιγέα, ξαφνικά έχασε το φως της.
Το Ευτυχισμένο Νησί βυθίστηκε στη θλίψη.
Την ίδια εκείνη νύχτα, ανοιχτά στο πέλαγος, ένα αγόρι πάλευε με τα κύματα.
Μαζί του ήταν ένα χρυσόψαρο, που γνώριζε μια μυστική γλώσσα.
Σε λίγο θα έφταναν στο νησί της τυφλής πριγκίπισσας.
Είχαν ένα σχέδιο κρυφό να εκπληρώσουν.
Έρχονταν από μακριά, από τη Χώρα του Πολέμου.
Κι εκεί δεν ξέρεις ποτέ αν το ξημέρωμα θα σε βρει ζωντανό ή αν κάποια αδέσποτη σφαίρα θα σε χτυπήσει κατευθείαν στην καρδιά σου κι όλα όσα ονειρεύτηκες θα γίνουν κομμάτια.
Το αγόρι ήθελε να ζήσει.
Κι έφερνε ένα σπουδαίο γιατρικό στο πρώην Ευτυχισμένο Νησί.
Μια μαγική ιστορία για όλους όσοι επιμένουν να ζουν και να ονειρεύονται με μάτια ανοιχτά.
.