«Η Συμβολή του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης στην εθνεγερσία του ’21 την Εθνική μας παράδοση και τον Ελληνικό πολιτισμό». (Του πολίτη Π.Λ.Παπαγαρυφάλλου)

Του πολίτη Π.Λ.Παπαγαρυφάλλου: ομιλία του στην Καλαμάτα στις 14 Μαρτίου 2015 για την «πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2021» με θέμα: «Η Συμβολή του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης στην εθνεγερσία του ’21 την Εθνική μας παράδοση και τον Ελληνικό πολιτισμό».

 

1. Κυρίες και κύριοι καλαματιανές και καλαματιανοί. Μετά από 63 χρόνια που βρέθηκα στο κέντρο εκπαίδευσης της Καλαμάτας, ως νεοσύλλεκτος στρατιώτης, βρίσκομαι στην ιστορική σας πόλη, για να διαπραγματευτώ το θέμα μου, μετά από πρόσκληση των συμπολιτών σας που οργάνωσαν αυτή την εκδήλωση.
2. Ερχόμενος στο θέμα μου θα πρέπει να πω προκαταβολικά ότι διάλεξα το θέμα αυτό εν όψει του ιστορικού γεγονότος ότι ο θεσμός της αυτοδιοικήσεως, με διάφορη μορφή και περιεχόμενο, χάνεται στην αχλύ της ιστορίας και κάνει αισθητή την παρουσία του ήδη από την εποχή του Τρωϊκού πολέμου, του οποίου λειτουργικές εικόνες μας δίνει ο Όμηρος, ο οποίος μας παραδίδει ότι οι Συνελεύσεις των Αχαιών «ηχή θεσπεσίη» δηλαδή δια βοής «ετροπολογούν την γνώμη του βασιλέως και της βουλής», όπως γράφει ο Κ. Παπαρρηγόπουλος.

Τέτοιες συνελεύσεις, γράφει ο αείμνηστος πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Γεώργιος Βλάχος, «συναντούμε παντού και στην Τροία και στην Ιθάκη, ως αδιαφιλονίκητες εστίες αμφισβήτησης και ελέγχου», προσθέτοντας ότι «στην Ιλιάδα, η παναχαϊκή Συνέλευση φαίνεται ότι μπορεί ν’ αποφασίζει κυριαρχικά για το θέμα της παραπέρα πορείας του πολέμου» (βλ. την έξοχη πραγματεία του: «Οι πολιτικές κοινωνίες στον Όμηρο», εκδ. «Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1981).

Το πολίτευμα των Συνελεύσεων και της «Αγοράς», με τους Γέροντες και Δημογέροντες, γράφει ο Παπαρρηγόπουλος «ήταν ένα ιδιοφυές πολίτευμα, μέσα στους κόλπους του οποίου γεννήθηκαν και ωρίμασαν όλες οι αφορμές των θεσμών οι οποίοι άνθησαν στα καλύτερα χρόνια της Ελλάδος».

3. Από την εποχή των ομηρικών Συνελεύσεων και την αποκτηθείσα εμπειρία τους, ο θεσμός σφυριλατείται στο περίφημο Δημοτικό Σύστημα της Αττικής, από τη διοικητική μεταρρύθμιση του οποίου γεννήθηκε η παγκοσμίου ιστορικής σημασίας Αθηναϊκή Δημοκρατία, με πρωτοβουλία του Κλεισθένη του Αθηναίου το 508 π.χ. Πρόκειται για την πρώτη Δημοκρατία της ανθρωπότητας, η οποία υπήρξε το υπόδειγμα των σύγχρονων πολιτευμάτων της Δύσεως, όπως έγραφε στα 1877, ο διάσημος Αμερικανός ανθρωπολόγος L. Morgan, στο περίφημο έργο του: «Η Αρχαία Κοινωνία». Πρόκειται για το πολίτευμα μέσα στο οποίο σμιλεύτηκε και σφυρηλατήθηκε, η έννοια του αληθινού πολίτου, ο οποίος έθετε το συμφέρον της πόλεως υπεράνω του ατομικού συμφέροντος.
4. Δια μέσου των αιώνων και των ποικίλλων ξενικών κατακτήσεων, ο θεσμός, υπό διάφορο μορφή και περιεχόμενο, αντέχει στο χρόνο και περνώντας από το Βυζάντιο – με το θεσμό των θεμάτων – φθάνει στο περίφημο κοινοτικό Σύστημα της Τουρκοκρατίας όπου και μεγαλουργεί διδάσκοντας τον Τούρκο δυνάστη τον τρόπο διοικήσεως.

Το κοινοτικό Σύστημα, κατά τη διάρκεια των αιώνων της τουρκικής δουλείας, λειτούργησε πολύμορφα, πολυδιάστατα και με διοικητική πλαστικότητα, συντελώντας στη σφυρηλάτηση των κατοχικών και κοινωνικών δεσμών ανάμεσα στο υπόδουλο Γένος.

Το σύστημα αυτό, συνετέλεσε ουσιωδώς στην καλλιέργεια της εθνικής συνειδήσεως, της θρησκευτικής συνειδήσεως, των ηθών και εθίμων του σκλαβωμένου Γένους, υπερασπιζόμενο την εθνική παράδοση, αναπαράγοντάς τα και μεταβιβάζοντάς τα από γενιά σε γενιά, όπως επισημαίνει και ο συμπολίτης σας Γ. Δημητρούλιας (βλ. το έργο του: «Ελληνική Δράση», εκδ. «Το Αντίδοτο», Καλαμάτα, 2014, σελ. 22 επ.).

5. Το κοινοτικό σύστημα υπήρξε το κρηπίδωμα πάνω στο οποίο το υπόδουλο Γένος έδεσε τα πεπρωμένα του και ταυτόχρονα η κασταλία πηγή της ροής των ιστορικών και εθνικών παραδόσεων.

Για όλους αυτούς τους λόγους διατυπώθηκε η άποψη της ιστορίας ότι χωρίς αυτή τη συμβολή του κοινοτικού πνεύματος θα ήταν πιο δύσκολη η επιτυχής έκβαση της εθνεγερσίας.

Ενός πνεύματος, το οποίο κάθε Κυριακή συγκέντρωνε τους ραγιάδες στους νάρθηκες της εκκλησίας, όπου αντάλλασσαν απόψεις και δρομολογούσαν τη δράση τους, νόμιμη και «παράνομη».

6. Αξίζει να επισημανθεί το γεγονός ότι οι Τούρκοι κατακτητές έδειχναν ζωηρό ενδιαφέρον για την ομαλή και αποδοτική λειτουργία του θεσμού, αφενός μεν γιατί είχαν τα μυαλά τους ήσυχα από την είσπραξη των φόρων, τους οποίους εισέπρατταν οι κατά τόπους εκλεγμένοι τοπικοί άρχοντες, το αξίωμα των οποίων ήταν τιμητικό και άμισθο, και αφ’ ετέρου γιατί οι κοινότητες εμφάνιζαν διοικητική ευταξία.
7. Από ιστορική άποψη, το κοινοτικό σύστημα, το οποίο αναπτύχθηκε στα τρία νησιά μας Ύδρα, Σπέτσες και ψαρά, έχει μεγάλη εθνική σημασία γιατί σε συνδυασμό με τους Ναυτικούς Συνεταιρισμούς των συντροφοναυτών, συνετέλεσαν καθοριστικά στον εθνικό απελευθερωτικό αγώνα του ’21, αφού ο τεράστιος πλούτος των καραβοκυραίων και τα ίδια τα πλοία τους χρησιμοποιήθηκαν στον υπέρ της Εθνικής Ανεξαρτησίας Αγώνα (Για το ζήτημα αυτό βλ. την υπό της Ακαδημίας Αθηνών τιμηθείσα επιστημονική έρευνα του ομιλούντος, σε μυστικό διαγωνισμό του 1973, υπό τον τίτλο: «Το πνεύμα της συνεργασίας εις τον οικονομικό τομέα εν Ελλάδι κατά τας παραμονάς της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821. Συμβολή του πνεύματος αυτού εις την επιτυχίαν του Αγώνος. Προσπάθειαι και πηγαίαι εφαρμογαί συνεταιριστικής οργανώσεως του νόμου 602/1915 «Περί Συνεταιρισμών»).
8. Γνωρίζοντας όλα αυτά, θα κάνω μια θλιβερή παρένθεση για να σημειώσω ότι το άθλιο κράτος της μεταπολιτεύσεως του 1974, το κράτος της κομματοκρατίας και της ιστορικής ακηδίας διέλυσε κυριολεκτικά τους δύο αυτούς εθνικούς πυλώνες: την τοπική αυτοδιοίκηση και τους Συνεταιρισμούς, τους οποίους έριξε βορά στο κόμμα και το πλιάτσικο.
9. Επανέρχομαι στο κοινοτικό σύστημα, λέγοντας ότι οι Τούρκοι, σε πολλές περιπτώσεις, σέβονταν την διοικητική του αυτονομία και λειτουργία έως τέτοιο σημείο ώστε όταν οι εισπράκτορες των φόρων πήγαιναν π.χ. στην Ύδρα, παρέμειναν μέσα στο κοινοτικό κατάστημα, γιατί τους ήταν απαγορευμένο να κυκλοφορήσουν στο νησί και αυτό πιο έντονα γινόταν στη Μάνη, στην οποία οι εισπράκτορες των φόρων δεν μπορούσαν να διαβούν τα σύνορα.

Εκεί, η απόδοση των φόρων, όπως καταθέτει ένας ξένος ταξιδιώτης, γινόταν με ένα πρωτότυπο τρόπο. Στην άκρη ενός σπαθιού δένανε ένα σακουλάκι με λίρες, και στη διαχωριστική γραμμή το περνούσαν στους αναμένοντες φορατζήδες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα του ενδιαφέροντος των Τούρκων για την αποδοτική λειτουργία του θεσμού είναι και η διαταγή π.χ. του Καπουδάν Πασά, ο οποίος στα 1791, απευθυνόμενος στους κατοίκους της Ύδρας τους καλούσε να εκλέξουν «τέσσερις ανθρώπους ειδήμονες πρακτικούς, γνωστικούς και άξιους για να κοιτάζουν κάθε υπόθεση του νησιού».

Ανάμεσα στις αρμοδιότητες του κοινοτικού Συμβουλίου της Ύδρας σημειώνω: Την ακριβοδίκαια κατανομή των κερδών, τα οποία προέκυπταν από το εμπόριο των ναυτικών συνεταιρισμών, την εφαρμογή των αγορανομικών κανόνων, την τήρηση των πολεοδομικών διατάξεων, το ύψος των λιμενικών δικαιωμάτων, τη λειτουργία των σχολείων και ακόμη ζητήματα οικογενειακού δικαίου.

Όπως βλέπουμε το κοινοτικό σύστημα της Τουρκοκρατίας αποτελούσε «κράτος» μέσα στο οποίο το υπόδουλο Γένος δρούσε, διοικούσε και δρούσε στηρίζοντας και αναπαράγοντας τις ελπίδες του για την εθνική του αποκατάσταση.

10. Το σύστημα αυτό υπέθαλψε, καλλιέργησε και στήριξε τη γλώσσα, τη θρησκεία, τα έθιμα, τη λατρεία των προγόνων, τους θρύλους, και με το δημοτικό τραγούδι τα κατορθώματα των προγόνων και των κλεφτών και αρματολών.

Με άλλα λόγια, μέσα από το πνεύμα αυτό γινόταν αυτό, που ο στοχαστής μας Δ. Γληνός, ονόμαζε βίωση και αναβίωση της ιστορικής μνήμης (βλ. Π.Παπαγαρυφάλλου «Η Εθνική μας παράδοση και η σημασία της στη διατήρηση της Εθνικής μας ταυτότητας», εκδ. «Πελασγός» - Γιαννάκενας -  Αθήνα 2012).

11. Το εθνικό και ιστορικό ατύχημα για την πορεία του ελληνισμού υπήρξε το γεγονός ότι μετά την απελευθέρωση του Γένους των Ελλήνων από τον τούρκικο ζυγό και τη συγκρότηση του αρτισυστάτου ελληνικού κράτους, μαζί με την οθωνική αντιβασιλεία των Βαυαρών, επεκράτησε στην Ελλάδα ένα ξενόφιλο μιμητικό παρελήρημα το οποίο εγκατέλειψε τις πλούσιες κοινοτικές παραδόσεις και τα στοιχεία του εθνικού μας πολιτισμού που είχαν διαφυλαχθεί και καλλιεργηθεί μέσα στο κοινοτικό σύστημα. Οι απελευθερωμένοι Έλληνες αναζητούσαν επιμόνως ξένα πρότυπα και ξένες νομοθεσίες για να συγκροτήσουν το νεαρό κράτος.

Ολόκληρος ο 19^ος αιώνας χαρακτηρίζεται απ’ αυτή την εθνοζημιογόνο προσπάθεια έως τέτοιο σημείο ώστε ο Νικόλαος Δραγούμης να πει ότι: «Αναζητούμε ό,τι αγνοούμε και αγνοούμε ό,τι έχουμε». Ήταν αυτό το ξενόφιλο παραλήρημα το οποίο μετά από μισό αιώνα, ένας άλλος Δραγούμης, ο Ιων, θα καυτηριάσει λέγοντας ότι ακόμη και για τη μαγειρική, ακόμη και το ράψιμο των ρούχων, οι Έλληνες και οι Ελληνίδες πήγαιναν στο Παρίσι. Μέσα σ’ αυτή την ατμόσφαιρα της ξενολατρείας του κράτους, η αδύναμη τοπική αυτοδιοίκηση με τους Δήμους και τις χιλιάδες κοινότητες, προσπαθούσε να διατηρήσει τα στοιχεία του τοπικού πολιτισμού, αναπαράγοντας τα ήθη και τα έθιμα.

Ήταν μια λειτουργία, η οποία διαμέσου του κοινοτικού παρελθόντος, συνέδεε την Ελλάδα του 19^ου και του μισού 20^ου αιώνος με το ιστορικό παρελθόν της κλασικής Ελλάδος.

12. Από ιστορική άποψη έχει σημασία να επισημανθεί το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης, οικοδομήθηκε ένας άλλος ποιοτικά και λειτουργικά θεσμός αυτοδιοίκησης, ο οποίος, κατά πως έγραφε Άγγλος ιστορικός που βρισκόταν στα βουνά της Ελλάδος, έκανε πράγματα, τα οποία δεν έκανε το ελληνικό κράτος. Ήταν αυτός ο θεσμός, που οι λειτουργοί του με το όπλο στο χέρι πολεμούσαν και για τον πολιτισμό, μέσα από τη δημιουργία σχολείων, θεάτρων και εκδηλώσεων πάσης φύσεως.

Αυτή η εθνοφελής προσπάθεια κορυφώθηκε με την Πράξη 55 της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (Π.Ε.Ε.Α.), η οποία εκδόθηκε στις 12 Αυγούστου 1944 και ενέκρινε τον Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης  από 83 άρθρα, φέροντας την υπογραφή του προέδρου της Αλέξανδρου Σβώλου. Με τον κώδικα αυτό που δεν πρόλαβε να εφαρμοστεί, προβλεπόταν το δικαίωμα ψήφου και η ισότιμη συμμετοχή των Ελληνίδων στα κοινά, ο θεσμός των δημοτικών και κοινοτικών δημοψηφισμάτων, τα Συνοικιακά Συμβούλια και άλλες διοικητικές καινοτομίες.

Από την άποψη της συνδέσεως της αντιστασιακής αυτοδιοικήσεως με το πνεύμα και τη λειτουργία του υπόδουλου κοινοτισμού, είναι χαρακτηριστικά τα όσα έλεγε στην αιτιολογική μου έκθεση ο γραμματέας των Εσωτερικών Γιώργος Σιάντος καυτηριάζοντας το απώτερο διοικητικό παρελθόν υπογράμμιζε: «Η παλιά κοινότης που συνένωσε το λαό ενάντια στη σκλαβιά, κατάντησε σωστή σκιά», συνδέοντας έτσι το πνεύμα του Νέου θεσμού με το κοινοτικό πνεύμα του ’21.

13. Όσο περνά ο καιρός, τόσο περισσότερο το νεοελληνικό κράτος απομακρύνεται από τις πλούσιες κοινοτικές παραδόσεις και από τα στοιχεία του εθνικού μας πολιτισμού και αυτό γίνεται έκδηλο μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.

Σ’ ό,τι αφορά την αυτοδιοίκηση, αυτή η πορεία σηματοδοτείται τόσο με το άρθρο 99 του Συντάγματος του 1952 τόσο και με τον Δημοτικό και Κοινοτικό Κώδικα (Ν.Δ. 2888/1954), που αποτέλεσαν μνημεία ακηδείας για το θεσμό.

14. Το εθνοζημιογόνο αυτό γεγονός καυτηρίαζε τον ίδιο χρόνο ο δάσκαλος μου στην Πάντειο Ανώτατη Σχολή Πολιτικών Επιστημών και μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας αείμνηστος συμπολίτης σας Μ. Στασινόπουλος λέγοντας: «Μείωσις ή κολώβωσις της τοπικής αυτοδιοικήσεως δεν δύναται να σημαίνη αλλά τι, ειμή οργανικήν βλάβην αυτού του Κράτους, με επακόλουθον τον βαθμιαίον μαρασμόν των λειτουργιών του», προσθέτοντας: «Η αποξένωσης των δήμων από την λειτουργίαν της εκπαιδεύσεως αποτελεί επιπλέον παρ’  ημίν απάρνησιν ιστορικού δεσμού, τον οποίον ιδιαιτέρως η ελληνική παράδοσις είχε σφυρηλατήσει μεταξύ της ελληνικής κοινότητος και της εθνικής παιδείας». Ασκώντας κριτική για την αδιαφορία των φορέων της αυτοδιοικήσεως, επί του θέματος αυτού, υπογράμμιζε: «Το να μη διεκδικούν δε οι δήμοι μας τας εθνικώς και πολιτικώς σημαντικάς τούτας λειτουγίας σημαίνει προθυμίαν προς εγκατάλειψιν μιας λαμπράς ιστορικής κληρονομιάς» (βλ. Εισήγησή του στο Δ’ Συνέδριο, των πόλεων της Ελλάδος, για την τοπική αυτοδιοίκηση, η οποία έγινε το 1951 και έκδοση των σχετικών πρακτικών από το Δήμο Αθηναίων, σελ. 54 επ. και το εδώ παράθεμα σελ. 61) (Ανοίγω εδώ μια παρένθεση για να σας πω ότι γι’ αυτό τον ογκόλιθο του πνεύματος, τον στοχαστή Μιχαήλ Στασινόπουλο, ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Ενημερώσεως Εθνικών Θεμάτων Δ. Σπύρος Δημητρίου, τελειώνει το έργο του το οποίο αναφέρεται στον σπάνιο συμπολίτη σας για τον οποίο η γεννέθλια πόλη οφείλει να του αποδώσει τις πρέπουσες μεταθανάτιες τιμές. Στο σημείο αυτό πρέπει να σας υπενθυμίσω τα όσα σχετικά γράφει ο συμπολίτης σας Δημητρούλιας για την δημοτική παιδεία της σκλαβωμένης Καλαμάτας, στην οποία λειτουργούσε η «Ελληνική Σχολή» που λειτούργησε «μετά ορλωφικά» δηλαδή από το 1750 περίπου (βλ. οπ.π. σελ. 45).
15. Επανέρχομαι, λοιπόν, στην αφετηρία του νεοελληνικού κράτους – δεν το ονομάζω ανεξάρτητο για το πότε η Ελλάδα δεν είχε Εθνική Ανεξαρτησία – για να σημειώσω ότι ο πρώτος συστατικός νόμος «περί συστάσεως των Δήμων» ο οποίος εκδόθηκε στο Ναύπλιο στις 10 Ιανουαρίου 1834, ήταν γραμμένος και στη γερμανική γλώσσα, και έφερε και τις υπογραφές της οθωνικής αντιβασιλείας, με πρώτη του διαβόητου Αρχιγραμματέως Αρμασπεργκ. Ήταν αυτός που κατήργησε το πρώτο εκλεγμένο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων, του οποίου πρόεδρος υπήρξε ο θρυλικός Μακρυγιάννης, ο οποίος το 1843, με εφαλτήριο το Δήμο Αθηναίων θα κάνει τη γνωστή επανάσταση της 3^ης Σεπτεμβρίου.
16. Είναι προφανές ότι η πορεία και η λειτουργία του θεσμού ήταν συνδεδεμένη με τη συνολική εθνική πορεία του κράτους, το οποίο πορεύθηκε εν μέσω πολλαπλών εθνικών δεσμεύσεων, οι οποίες έτειναν στην Εθνική υποτέλεια.

Όλες οι απόπειρες που έγιναν για τη συγκρότηση μιας ισχυρής, αυτοδυνάμου και λειτουργικής αυτοδιοικήσεως έπεσαν στο κενό, αφού όλες οι νομοθετικές ρυθμίσεις ήταν ατελέσφορες, εν όψει και του γεγονότος ότι και τα Ελληνικά Συντάγματα δεν απέδωσαν στο θεσμό την πρέπουσα σημασία ώστε να καταστεί θεσμός αποτελεσματικός και λειτουργικός.

Θα έλεγα ότι το ανάπηρο κράτος τόσο από άποψη οικονομικής καχεξίας όσο και από την άποψη της εθνικής Ανεξαρτησίας, πορεύθηκε, και πορεύεται, με μια ανάπηρη τοπική αυτοδιοίκηση.

Ένα κράτος, το οποίο δεν επέτρεπε την αναπνοή του θεσμού, ο οποίος ωστόσο προσπαθούσε να υπάρξει και να συμβάλλει στη διατήρηση των τοπικών πολιτιστικών στοιχείων διαμέσου των 6500 αναιμικών κοινοτήτων – φαντάσματα.

(Για την οικονομική ασφυξία και τη διασπορά των χιλιάδων κοινοτήτων βλ. τα έργα μου:  «Η μεταπολεμική εξέλιξη και διάρθρωση των οικονομικών της Τ.Α.» στην «Επιθεώρηση Τ.Α.», έτους 1975, τεύχη Δ-Ε και «Η συγχώνευση των κοινοτήτων στην Ελλάδα», στο ίδιο, έτους 1975, τευχ. Ι).

17. Μετά την αυτοκατάρρευση της δικτατορίας, το νέο Σύνταγμα του 1975 με το άρθρο 102 δεν κατοχύρωσε το θεσμό στο βαθμό που θα έπρεπε και δεν του έδωσε τα φτερά για μια διοικητική και εθνική απογείωση, (την επί του προκειμένου κριτική άσκησε ο ομιλών με το έργο του: «Η Τ.Α. στα πλαίσια του Συντάγματος», εκδ. «ΚΕΔΚΕ», Αθήνα 1995). Να σημειωθεί ότι ο συνταγματικός νομοθέτης του 1975 υιοθέτησε ένα τμήμα των προτάσεών του, τις οποίες είχε καταθέσει κατά τη συζήτηση στη βουλή του σχετικού άρθρου 102, όχι όμως και την ενίσχυση των οικονομικών στην αυτοδιοίκηση με το ποσό του 8% του εθνικού προϋπολογισμού (βλ. Επιθεώρηση Τ.Α., έτους 1975, τευχ. Α’).
18. Με το Σύνταγμα του 1975, βελτιώθηκε βέβαια η γενική κατάσταση του θεσμού, τόσο από άποψη λειτουργίας και εποπτείας, σε σχέση με το απώτερο παρελθόν, αλλά στην ουσία το αντιαυτοδιοικητικό πνεύμα του κράτους επλανάτο στην Ελλάδα. Θα αναφέρω μόνο δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα: Το πρώτο αφορά την εκδοθείσα εγκύκλιο του τότε υπουργού Εσωτερικών Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου, με την οποία απαγόρευε στους εκλεγμένους εκπροσώπους του Δημότη λαού, να διατυπώνουν γνώμη «για γενικότερα πολιτικά και εθνικά ζητήματα». Ουσιαστικά επρόκειτο για μια ναζιστική νοοτροπία, την οποία καταπολέμησα το 1975 με σχετική μου αρθρογραφία στην εφ. «Η ΑΥΓΗ» (βλ. το σχετικό ανάτυπο με τίτλο: «Το δικαίωμα γνώμης των τοπικών αρχόντων» στο περιοδικό «Τοπική Αυτοδιοίκηση» τευχ. 1 του 1978).

Το δεύτερο αντιαυτοδικοικητικό παράδειγμα ήταν η ακύρωση αποφάσεως του Δήμου Αθηναίων από τον νομάρχη για την έκδοση έργου μου που αφορούσε την συνταγματική ερμηνεία του άρθρου 102, σχετικό με την αυτοδιοίκηση (το ιστορικό αυτού του γεγονότος καταγράφεται στο εκδοθέν τελικά έργο μου, από την ΚΕΔΚΕ, το 1995).

19. Κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο έως το 1981 που το ΠΑΣΟΚ αναλαμβάνει την εξουσία, παρουσιάζεται μεν βελτίωση στη λειτουργία του θεσμού και σημειώνεται αισθητή κινητικότητα στους κόλπους του και στις τοπικές κοινωνίες, αλλά η συνολική λειτουργία του παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, εν σχέσει προς τις κοινωνικές ανάγκες της εποχής.
20. Με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία δημιουργούνται πολλές ελπίδες για τη συγκρότηση μιας άλλης αυτοδιοίκησης, αφού το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ, τοποθετούσε το θεσμό ως το «τρίτο βάθρο της δημοκρατίας».

Πολλές νομοθετικές ρυθμίσεις, πολλές απόπειρες, πολλές ελπίδες, πολύς θόρυβος, πολλές αλλαγές έγιναν κατά την παντοδυναμία του ΠΑΣΟΚ, μαζί με την ταυτόχρονη ίδρυση αυτοδιοικητικών θεσμών, αλλά, σε τελική ανάλυση και ως τελικό αποτέλεσμα, ο θεσμός δεν ανέβηκε τα σκαλιά που έπρεπε.

Αξίζει να τονιστεί το γεγονός ότι ολόκληρη τη μεταπολιτευτική περίοδο, η κομματοκρατία κυριαρχεί στη λειτουργία του θεσμού και η ανάδειξη των τοπικών αρχόντων γίνεται με τη σφραγίδα των κομμάτων, τα οποία τους ποδηγετούν.

Έτσι, η αυτοδιοίκηση μετατρέπεται σε κομματοδιοίκηση και ό,τι συμβαίνει στους κόλπους της περνά από τα κομματικά φίλτρα. Το αντιαυτοδιοικητικό αυτό γεγονός, είχε τέτοιες αρνητικές συνέπειες στη λειτουργία του θεσμού ώστε στα 1978 μια σειρά ογδόντα κοινοταρχών που παρακολούθησαν σχετικά μαθήματα στο Εθνικό Ίδρυμα, να δηλώσουν στον ομιλούντα ότι «τα κόμματα αποτελούσαν εμπόδιο στη λειτουργία τους» (Στα χέρια μου υπάρχει ονομαστικός πίνακας των κοινοταρχών).

Ήταν τόσος καταθλιπτικός ο κομματικός έλεγχος στη συνολική λειτουργία και εκλογή των τοπικών αρχόντων ώστε να διατυπώσω τη διαπίστωση ότι: Αν ένα μεγάλο κόμμα πρότεινε για υποψήφιο δήμαρχο έναν δραπέτη του Δρομοκαηκίου Νοσοκομείου, οι ψηφοφόροι του θα τον εξέλεγαν.

21. Εν σχέσει με τις κάθε λογής πολιτιστικές δραστηριότητες στην ΟΤΑ αυτή την περίοδο, θα έλεγα ότι κυρίως στρεφόταν γύρω από τραγουδιστικές εκδηλώσεις παντός τύπου και μάλιστα ακριβοπληρωμένες, αποφεύγοντας να υπερασπίσουν τον αυθεντικό ελληνικό πολιτισμό και την ιστορία μας!!!

Κλασσικό παράδειγμα οι ξενόγλωσσες επιγραφές ανά την Ελλάδα, οι οποίες υποβαθμίζουν την Ελληνική γλώσσα, το κρηπίδωμα του πολιτισμού μας, και αλλοιώνουν, την εθνική μας ταυτότητα (κατά του γραικυλικού αυτού φαινομένου άσκησα οξύτατη κριτική χωρίς αποτέλεσμα βλ. π.χ. το άρθρο μου: «Οι ξενόγλωσσες επιγραφές και ο νεοελληνικός γραικυλισμός», στα «Πολιτικά Θέματα» της 15-1-1994, όπου και η σχετική μου Αναφορά στο Δήμο Καλλιθέας με Α.Π. 1261/19-1-1979). Είναι γεγονός ότι οι φορείς της αυτοδιοίκησης παραιτήθηκαν από την υποχρέωσή τους να υπερασπίσουν τη μονάκριβη αναβλύζουσα πηγή του ευρωπαϊκού πολιτισμού, την ελληνική γλώσσα.

22. Εν μέσω προσπαθειών, αποπειρών, και ατελέσφορων νομοθετικών ρυθμίσεων και υπό το κράτος της οικονομικής δυσπραγίας και αναποτελεσματικότητος λειτουργικής, ο θεσμός άγεται στη μεγάλη και επιβεβλημένη τομή: Πρόκειται για τους δύο βασικούς νόμους γνωστούς ως «Καποδίστριας» και «Καλλικράτης», με τους οποίους συγχωνεύθηκαν οι 6550 κοινότητες και περιορίστηκαν στο σημερινό επίπεδο των 325 δήμων (Νόμοι 2539/1997 και 3852/2010).

Πρόκειται για μια ζωτικά αναγκαία διοικητική και διαρθρωτική αναδόμηση, την οποία είχα ήδη προτείνει από το 1975 (βλ. τη μελέτη μου υπό τον τίτλο: «Η συγχώνευση των κοινοτήτων στην Ελλάδα», στην Επιθ. Τοπ. Αυτοδ. έτους 1975, τευχ. Ι).

Πρόκειται για νομοθετικές ρυθμίσεις και αναδομήσεις, οι οποίες προκάλεσαν πολλές ενστάσεις και αντιδράσεις στους φορείς της αυτοδιοικήσεως (Για το ζήτημα αυτό και τις αρμοδιότητες των ΟΤΑ βλ. στο έργο μου: «Η άγνωστη τοπική αυτοδιοίκηση», εκδ. «Πελασγός» - Γιαννάκενας – Αθήνα 2014).

23. Ανασκοπώντας τα όσα εντελώς επιγραμματικά σημειώθηκαν σε τούτη την ομιλία, θα μπορούσα να προσθέσω ως συμπέρασμα ότι η ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση, από της συστάσεως, του νεοελληνικού κράτους, δεν εντάχθηκε οργανικά στον κορμό του εθνικού διοικητικού συστήματος, αλλά αντιμετωπίστηκε πότε με εχθρότητα και πότε με προκλητική αδιαφορία, από το συγκεντρωτικό κράτος. Κοντά σ’ αυτό το γεγονός και η αδιαφορία και ακαταλληλότητα της πλειοψηφίας των κατά καιρούς τοπικών αρχόντων πολλοί από τους οποίους πρωταγωνίστησαν στη διαφθορά του θεσμού για την οποία μιλούν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί και βοά η ελληνική κοινωνία.

Μέγας υπεύθυνος και ο Δημότης Λαός, ο οποίος δεν ενδιαφέρεται για την ενεργό συμμετοχή του στην μάχη της τοπικής ανάπτυξης, περιμένοντας τα πάντα από το κράτος και τους εκλεγμένους τοπικούς άρχοντες, οι περισσότεροι από τους οποίους διέπονται από τη νοοτροπία των Λουδοβίκων (βλ. π.χ. τα άρθρα μου: «Οι Λουδοβίκοι της αυτοδιοίκησης» και «Οι μικροί Λουδοβίκοι», στα «Πολιτικά Θέματα» της 18-9-1992 και 14-5-1993).

24. Καταλήγοντας θα έλεγα ότι κάτω από το σημερινό οικονομικό και ηθικό κατάντημα της Ελλάδος, στο οποίο μας οδήγησαν επίορκοι και τυχοδιώκτες, πολιτικάντηδες, με την ενεργό συμμετοχή και στήριξη της πλειοψηφίας του φαύλου λαού, ο ιστορικός θεσμός της αυτοδιοικήσεως, στον οποίο τόσα πολλά οφείλει το έθνος των Ελλήνων, τείνω να διατυπώσω την άποψη ότι τροχοδρομείται σε πλήρη απαξίωση και λειτουργική υπολειτουργία. Ούτως εχόντων των πραγμάτων – και εν όψει των πιο δυσάρεστων που μεθοδεύτηκαν για την Ελλάδα και τους Έλληνες – επαναλαμβάνω αυτό που έγραψα στο τελευταίο μου έργο: (Η Άγνωστη Τοπική Αυτοδιοίκηση) «Αν μπορούσα θα καταργούσα την αυτοδιοίκηση και θα την αναδομούσα εκ βάθρων» (βλ. σελ. 161). Υπό τις παρούσες και πιο δυσάρεστες εξελίξεις που μας αναμένουν, ως κράτος – αυτό το άθλιο κράτος – και ως λαό – αυτό το φαύλο λαό – θεωρώ πολύ αμφίβολη τη δυνατότητα να φθάσουμε στο 2021 για να καμαρώσουμε την Καλαμάτα ως «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης».

Επειδή χαρακτηρισμός του λαού ως φαύλου ενδέχεται να μην αρέσει, διευκρινίζω ότι αυτό τον χαρακτηρισμό τον συνδέω με τις πολιτικές του επιλογές σαράντα χρόνων.

Η κοινωνική εξέλιξη γίνεται με γνώση και όχι με συνθήματα και μπλα, μπλα.

Η ελληνική κοινωνία έχει απόλυτη ανάγκη από έναν μεστό και αληθινό λόγο, γιατί, όπως γράφει και η λογοτέχνις Ελευθερία Παπαγαρυφάλλου: «Ο αληθινός λόγος μεταμορφώνει τον κόσμο και τον πάει εμπρός, γίνεται οδηγός και φως» (βλ. την ποιητική της Συλλογή: «Σκόρπιες Εικόνες», εκδ. «Πολιτικά Θέματα», Αθήνα 2003, σελ. 122).

 

ΣΗΜ. Όσοι ενδιαφέρονται ν’ αποκτήσουν στοιχειώδεις γνώσεις για τα προβλήματα του θεσμού μπορούν να προμηθευτούν ΔΩΡΕΑΝ, το βιβλίο μου το οποίο εκδόθηκε το 2003 από την Τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων του Νομού Λάρισας και έχει τίτλο: «Ιδέες - προτάσεις - προβληματισμοί για την Τ.Α.»

 

Αθήνα 24/03/2015

Πολιτικές υποθήκες:

Γκαίτε: “Δεν ήρθαμε στη γη για να λύσουμε προβλήματα αλλά για να θέσουμε νέα’’

Γκαίτε: ‘’Η αξιοπρέπεια του ανθρώπου ισούται με το μεγαλείο των θεών”

Μ.Ράσσελ: “Οι πλειοψηφίες, κατά κανόνα, ποτέ δεν είχαν δίκαιο”

Μαρξ: “Ένας άγιος σκοπός που χρησιμοποιεί άτιμα μέσα γίνεται άτιμος σκοπός”

Πλάτων: “Όποιος δεν δέχεται κριτική είναι ακάθαρτος”

Μαρξ: “Απόλυτος ομοφωνία σημαίνει πειθαρχία πτωμάτων

Αριστοτέλης: “Πολίτης είναι ο μετέχων κρίσεως και Αρχής”

Παπαγαρυφάλλου Ελευθερία: “Πολίτη, ψυχή της πολιτείας και κινητήρια δύναμη της ιστορίας, έξω απ’ τα δόντια τη γνώμη σου να λες σε βασιλιάδες και κάθε λογής διαφεντευτές”

Ε.Φρομ: “Αν δεν υπήρχε η μειοψηφία, οι άνθρωποι θα ζούσαν στην εποχή των Σπηλαίων”

Γκάιμπελς: “Πολιτική είναι η τέχνη που καθιστά δυνατά και όσα φαίνονται αδύνατα”.

Αυτή η χυδαιότητα εφαρμόστηκε. Καιρός, σιγά, σιγά, να εξαλειφθεί.

Πολίτης Π. Λ. Παπαγαρυφάλλου