Το 1995, ο Nelson Mandela έκανε τη εξής δήλωση σχετικά με τις παλαιότερες κουβανικές ανθρωπιστικές αποστολές στην Αφρική: «Οι Κουβανοί ήρθαν εδώ ως γιατροί, δάσκαλοι, στρατιώτες, γεωπόνοι, και ποτέ ως αποικιοκράτες. Μοιράστηκαν μαζί μας τα ίδια χαρακώματα, πολεμώντας εναντίον της αποικιοκρατίας, της υπανάπτυξης, και του apartheid».
Από την πλευρά της η Αμερική δεν ήταν τόσο επιεικής απέναντι στις κουβανικές δραστηριότητες στην Αφρική, κατηγορώντας την για εξαγωγή επανάστασης. Προσφέρει μάλιστα στοιχεία για ανάμιξη τω Κουβανών στη υπεράσπιση της Ανγκόλας εναντίον μιας εισβολής από την Ν. Αφρική, που στήριξαν οι ΗΠΑ, που σύμφωνα με τον Noam Chomsky οδήγησε σε ενάμιση εκατομμύρια θανάτους στην Ανγκόλα και στη Μοζαμβίκη.
Σύμφωνα με την εφημερίδα New York Times, στα τελευταία 50 χρόνια, η Κούβα απέστειλε περισσότερους από 185.000 λειτουργούς υγείας σε ιατρικές αποστολές σε 103 χώρες του κόσμου. Αν και πολλές υστερικές φωνές κατηγορούν τις ιατρικές αποστολές της Κούβας στην Βενεζουέλα, ως βιτρίνα της τρομοκρατίας, η εφημερίδα τις χαρακτηρίζει ως «το κόσμημα της κουβανικής εξωτερικής πολιτικής».
Πρόσφατα, άρχισε να ισχύει το αμερικανικό «πρόγραμμα αναστολής κουβανικής ιατρικής», ήCuban medical professional parole programme. Πρόκειται για μια κοινή πρωτοβουλία των αμερικανικών υπουργείων Εξωτερικών, και Εσωτερικής Ασφάλειας, που έχει στόχο την ενθάρρυνση όσων Κουβανών ιατρών, νοσοκόμων κλπ βρίσκονται σε αποστολές στο εξωτερικό, να διαφύγουν στις ΗΠΑ, και να εξουδετερωθεί έτσι οποιαδήποτε επιτυχία σε επίπεδο δημόσιων σχέσεων από πλευράς της κουβανικής κυβέρνησης.
Βέβαια, ακόμη κι αν οι κουβανικές ανθρωπιστικές αποστολές δεν είναι παρά μόνο η βιτρίνα για κάποιους αλλότριους πολιτικούς σκοπούς, δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσουμε ποιο από τα δυο παρακάτω σενάρια είναι πιο επικίνδυνο για την ανθρωπότητα: Μια βιτρίνα ανθρωπιστικής βοήθειας, που τελικά προσφέρει πολύτιμη ιατρική φροντίδα σε αμέτρητους ανθρώπους παντού στον κόσμο, που δεν έχουν άλλη πρόσβαση σ αυτήν, ή η βιτρίνα της προώθησης της δημοκρατίας, που μέχρι στιγμής έχει ως αποτέλεσμα περισσότερους από ένα εκατομμύριο νεκρούς μόνο στο Ιράκ, από το 2003;
Και όπως μου είπε μια Κουβανέζα γιατρός που προσφέρει τις υπηρεσίες της στο πρόγραμμαBarrio Adentro στη Βενεζουέλα ονόματι Yamile, «και εμείς πολεμάμε σε ζώνες πολέμου, αλλά για να σώσουμε ζωές».
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα βοηθά ασθενείς, άσχετα με την καταγωγή τους. Μάλιστα, οι Κουβανοί γιατροί εξέτασαν κι εμένα, κάνοντας μου υπερηχογράφημα, αν και δεν είχα τίποτα. Η ειρωνεία είναι ότι εγώ, ως Αμερικανός πολίτης, είμαι κάτοικος μιας χώρας που με το χρόνιο εμπάργκο της, στερεί από την Κούβα φάρμακα, ιατρικά μηχανήματα κλπ. Εν τούτοις, απόλαυσα τις κουβανικές ιατρικές υπηρεσίες! Μάλιστα, το 2007, η δωρεάν κουβανική ιατρική περίθαλψη προς όλους επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά όταν Κουβανοί γιατροί στη Βολιβία πραγματοποίησαν επιτυχή (και δωρεάν) χειρουργική επέμβαση, για να θεραπευτεί ο καταρράκτης του ανθρώπου που εκτέλεσε τον Τσε Γκεβάρα!
Η Yamile, μόλις υπέγραψε μια δεκαετή σύμβαση να εργαστεί στην Βενεζουέλα, έχοντας προηγουμένως συμμετάσχει σε αποστολές στην Ανγκόλα, στη Ζιμπάμπουε, και στην Γουιάνα. Αν και παραδέχεται τις δυσκολίες του χωρισμού από τα τέσσερα παιδιά της, και το χαμηλό μισθό, εν τούτοις επιμένει πως αποτελεί καθήκον της να βοηθήσει τους κατοίκους της Βενεζουέλας στο να αναπτύξουν την επαναστατική τους προοπτική.
Κάτι τέτοιες απόψεις είναι που οδήγησαν το 2005 στη κατηγορηματική απόρριψη της προσφοράς ανθρωπιστικής βοήθειας από πλευράς Κούβας, μετά τον κυκλώνα Κατρίνα στην Ν. Ορλεάνη, από τον τότε πρόεδρο George Bush.
Όπως έγραψε το 2010 στην εφημερίδα Independent η Nina Lakhani, «το ιατρικό μοντέλο της Κούβας την οδήγησε σε αξιοζήλευτες ιατρικές προόδους, παρά το ότι δαπανά μόλις $400 ανά άτομο, την ώρα που η αντίστοιχη αναλογία στη Βρετανία είναι $3.000 (ανά άτομο), και στην Αμερική $7.500, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ».
Τα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας, που αποτελούν το πιο αξιόπιστο μέτρο της δημόσιας υγείας ενός κράτους, είναι στη Κούβα 4.8 θάνατοι ανά χίλιες γεννήσεις. Το ποσοστό αυτό συγκρίνεται με το αντίστοιχο βρετανικό, αλλά είναι χαμηλότερο από το αμερικανικό. Μόνο το 5% των βρεφών γεννιούνται λιποβαρή, κάτι που αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την μετέπειτα υγεία τους. Παράλληλα, η μητρική θνησιμότητα είναι η χαμηλότερη όλων στη Λατινική Αμερική, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΥ.
Αν και το 1/3 των 75.000 γιατρών της Κούβας, μαζί με 100.000 νοσοκόμους κ.ά. εργάζονται σε αποστολές στο εξωτερικό, συνεχίζουν να υπάρχουν ένας γιατρός για κάθε 220 κατοίκους, μια από τις καλύτερες αναλογίες στον κόσμο.
Ο πρώην επικεφαλής του ΠΟΥ Halfdan Mahler, δήλωσε πρόσφατα, πως κανένα άλλο κράτος δεν είναι τόσο επίμονα αφοσιωμένο στο να πετύχει τον στόχο «υγεία για όλους», όσο η Κούβα. Και όπως αναφέρει η New York Times, πολλοί Κουβανοί γιατροί που διέφυγαν και εργάζονται στην Αμερική, παραδέχονται πως οι συναλλαγές τους με τους ασθενείς στη Κούβα ήταν πολύ πιο ανθρώπινες, και λιγότερο βεβιασμένες απ ότι είναι οι αντίστοιχες στις ΗΠΑ.
Με βάση όλα αυτά τα δεδομένα, θα πρέπει να χτυπά κάποιος το κεφάλι του στον τοίχο, όταν ακούει τους διάφορους Αμερικανούς να επιμένουν πως η υγεία είναι προϊόν και όχι δικαίωμα, και πως η θεώρηση της ως δικαίωμα είναι μια τρομακτική άποψη που θα πρέπει να καταπολεμηθεί σε όλα τα επίπεδα.
Αν και σε καμία περίπτωση δεν είναι σωστό να εξιδανικεύουμε τα πολιτικά συστήματα της Κούβας και της Βενεζουέλας, που δυστυχώς εμπεριέχουν στοιχεία καταστολής, είναι απόλυτα δόκιμο να εξιδανικεύουμε τις προσδοκίες του Τσε, για συνδυασμό της ανθρωπιστικής αποστολής της ιατρικής, με την δημιουργία μιας δίκαιης κοινωνίας.
S.A.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου