Οι εκλογικές αναμετρήσεις στην Ελλάδα, από το 1946 (απελευθέρωση) έως το 1964 (πριν τη δικτατορία) - του Θανάση Μιχελή

http://altpressfthiotida.com/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1/%CE%BF%CE%B9-%CE%B5%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BC%CE%B5%CF%84%CF%81%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1/

Η περίοδος από την απελευθέρωση έως τη δικτατορία των συνταγματαρχών υπήρξε από τις τραγικότερες της ιστορίας του Ελληνικού κράτους. Ο πόλεμος, η κατοχή (1941-44) και ο εμφύλιος (1946-49) άφησαν τη χώρα μας κατεστραμμένη και κυρίως με το μισό πληθυσμό (ΕΑΜ-ίτες και ηττημένους του εμφυλίου) κατατρεγμένο.

Σ΄αυτές τις συνθήκες έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η περιγραφή των εκλογών.

Οι πρώτες εκλογές, μετά την απελευθέρωση της χώρας μας από τη Γερμανική κατοχή (Οκτώβριος του 1944), έγιναν το Μάρτιο του 1946. Στις εκλογές αυτές το ΚΚΕ και τα συμμαχικά του κόμματα στο ΕΑΜ, θεωρώντας ως αρνητικό το όλο κλίμα στο οποίο θα διενεργούνταν, αποφάσισαν να μην μετέχουν.

Τα αποτελέσματα των εκλογών καταγράφονται παρακάτω:

1946 (Μάρτιος)

Κόμμα	Ποσοστό ψήφων %	Έδρες (354)
Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων	55,12%	206
Εθνική Πολιτική Ένωσις	19,28%	68
Κόμμα Φιλελευθέρων	14,39%	48
Εθνικόν Κόμμα Ελλάδος	5,96%	20
Ένωσις Εθνικοφρόνων	2,94%	9
Ένωσις Αγροτικών Κομμάτων	0,67%	1
Συνδυασμοί Ανεξαρτήτων	1,08	2

Τα ΕΑΜ-ικά κόμματα κάλεσαν του πολίτες να απέχουν. Η αποχή, πέραν του ότι χαρακτήριζε τους αριστερούς, αποτελούσε και ποινικό αδίκημα. Κατά τις επίσημες εκτιμήσεις η αποχή ήταν μικρότερη του 30%, δηλαδή η συνήθης. Κατά τις εκτιμήσεις του διεθνούς τύπου η αποχή ξεπερνούσε ίσως και το 50%. Σημερινές μελέτες εκτιμούν ότι, τα ΕΑΜ-ικά κόμματα αν μετείχαν θα συγκέντρωναν τότε ποσοστό περί το 25 – 35% των ψήφων.

Οι εκλογές διενεργήθηκαν με το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής. Ο αριθμός των βουλευτών δεν ήταν σταθερός.           Το κοινοβούλιο, όχι και οι κυβερνήσεις, παρέμεινε αμετάβλητο για όλη την τετραετία που ήταν η περίοδος του εμφυλίου πολέμου (1946-49).

Επόμενη εκλογική αναμέτρηση έγινε αμέσως μετά τη λήξη του εμφυλίου. Ήδη είχαν προηγηθεί, το διαβόητο “Γ΄ Ψήφισμα” ( ψηφίστηκε το καλοκαίρι του 1946, από 138 βουλευτές, με 24 κατά και 181 αποχές! ) και ο Ν. 509/1947. Τα νομοθετήματα αυτά έθεταν εκτός νόμου τους αριστερούς και το ΚΚΕ.

Το πολιτικό κλίμα της μετεμφυλιακής περιόδου ήταν το πλέον βαρύ. Παρ΄ όλα αυτά, στις εκλογές του 1950, η Aριστερά τόλμησε και εμφανίστηκε με το σχήμα «Δημοκρατική Παράταξις».

Ως εκλογικό σύστημα παρέμεινε η απλή αναλογική. Τα αποτελέσματα καταγράφονται στο πίνακα που ακολουθεί:

1950

Κόμμα	Ποσοστό ψήφων %	Έδρες (250)
Λαϊκόν Κόμμα	18,80%	62
Κόμμα Φιλελευθέρων	17,24%	56
Εθνική Προοδευτική Ένωσις Κέντρου	16,44%	45
Κόμμα Γεωργίου Παπανδρέου	10,67%	35
Δημοκρατική Παράταξις (Αριστερά)	9,70%	18
Πολιτική Ανεξάρτητος Παράταξις	8,15%	16
Μέτωπον Εθνικής Αναδημιουργίας	5,27%	7
Εθνικόν Κόμμα Ελλάδος	3,65%	7
Παράταξις Αγροτών και Εργαζομένων	2,62%	3
Νέον Κόμμα	2,50%	1
Σχηματισμοί που δεν εκλέγουν Βουλευτή	4,96%	0

 Το 1951 ακολουθούν νέες εκλογές με νέους σχηματισμούς από συμπράξεις κομμάτων. Ήδη είχε ιδρυθεί η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) μέσα από την οποία δρούσαν πολιτικά και τα μέλη του εκτός νόμου ΚΚΕ.

            Εκλογικός νόμος με μικρές παραλλαγές. Τα αποτελέσματα παρακάτω:

1951

Κόμμα	Ποσοστό ψήφων %	Έδρες (258)
Ελληνικός Συναγερμός	36,53%	114
Εθνική Προοδευτική Ένωσις Κέντρου	23,49%	74
Κόμμα Φιλελευθέρων	19,04%	57
Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ)	10,57%	10
Λαϊκόν Κόμμα	6,66%	2
Συναγερμός Αργοτών και Εργαζομένων	1,23%	1
Σχηματισμοί που δεν εκλέγουν Βουλευτή*	2,48%	0

 * Ο Γεώργιος Παπανδρέου, πρωθυπουργός της πρώτης μεταπολεμικής κυβέρνησης της χώρας (ορίστηκε ως πρωθυπουργός στην κυβέρνηση του Καΐρου τον Απρίλιο του 1944 και ήρθε στην Αθήνα ως πρωθυπουργός τον Οκτώβριο του 1944, αμέσως μετά την απελευθέρωση), μετείχε με δικό του κόμμα. Δεν εκλέχτηκε ούτε ο ίδιος βουλευτής.

Ακολουθούν νέες εκλογές το 1952, με νέο εκλογικό σύστημα της υπερενισχυμένης. Αποτελέσματα:

1952

Κόμμα	Ποσοστό ψήφων %	Έδρες (300)
Ελληνικός Συναγερμός	49,22%	247
Ένωσις τριών Κομμάτων του Κέντρου	34,22%	51
Ανεξάρτητοι συνδυασμοί	7,01%	2
Σχηματισμοί που δεν εκλέγουν Βουλευτή(ΕΔΑ)	9,55%	0

Το νέο εκλογικό σύστημα, της υπερενισχυμένης ή πλειοψηφικό θα ισχύει με διάφορες παραλλαγές στο εξής. Αυτό ανάγκασε τα κόμματα στη δημιουργία συνεργασιών.

Στον «Ελληνικό Συναγερμό», με επικεφαλής τον Αλ. Παπάγο, μετέχει ως συνεργαζόμενος και ο Γ. Παπανδρέου, ο οποίος και εκλέγεται βουλευτής. Στον Κεντρώο σχηματισμό των τριών κομμάτων μετέχουν τα κόμματα Προοδευτική Ένωσις Κέντρου, το Κόμμα Φιλελευθέρων και το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Η ΕΔΑ με τους συνεργαζόμενους και με ποσοστό 9,55%, δεν θα πετύχει την εκπροσώπησή της στη βουλή.

 Η κυβέρνηση του «Ελληνικού Συναγερμού» παραμένει επί τετραετία. Μετά το θάνατο του Παπάγου (1955) ορίζεται ως αρχηγός της Δεξιάς παράταξης ο Κ. Καραμανλής, αποτελώντας έκπληξη αντί άλλων αναμενόμενων. Ο ίδιος συγκροτεί το νέο κόμμα της παράταξης, την «Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση».

 Τα αποτελέσματα των εκλογών ακολουθούν:

1956

Κόμμα	Ποσοστό ψήφων %	Έδρες (300)
Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις (ΕΡΕ)	47,38%	165
Δημοκρατική Ένωσις (Κέντρο και Αριστερά)	48,15%	132
Συνδυασμός Ανεξαρτήτων		3
Διάφοροι		0

 Ο εκλογικός νόμος που εφαρμόστηκε σ΄ αυτές τις εκλογές ήταν απίστευτης επινόησης. Ονομάστηκε τριφασικό σύστημα: ήταν τρία διαφορετικά συστήματα, ανάλογα την περιοχή. Στην Αττική όπου η Κεντρο-Αριστερά είχε σημαντικές δυνάμεις προσέγγιζε την αναλογική. Στην επαρχία όπου η Δεξιά είχε μεγάλες δυνάμεις προσέγγιζε το πλειοψηφικό. Έτσι η “Δημοκρατική Ένωσις” (συνεργασία Κέντρου και ΕΔΑ) πρώτο κόμμα Πανελλαδικά, με ποσοστό ψήφων 48,15%, εξέλεξε μόνον 132 βουλευτές. Η ΕΡΕ με 47,38% των ψήφων, δηλαδή δεύτερο κόμμα, εξέλεξε 165 βουλευτές δηλαδή την απόλυτη πλειοψηφία στη βουλή! Μοναδικό φαινόμενο στην ιστορία των κοινοβουλευτικών δρώμενων.

 Όμως σε δύο χρόνια έχουμε νέες εκλογές.  Αποτελέσματα:

1958

Κόμμα	Ποσοστό ψήφων %	Έδρες (300)
Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις (ΕΡΕ)	41,17%	171
Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ)	24,43%	79
Κόμμα Φιλελευθέρων	20,68%	36
Προοδευτική Αγροτική Δημοκρατική Ένωσις	10,62%	10
Ένωσις Λαϊκού Κόμματος	2,94%	4
Ανεξάρτητοι μεμονωμένοι	0,16%	0

 Το εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης ευνοούσε τα δύο πρώτα κόμματα και γι΄ αυτό συμφωνήθηκε μεταξύ ΕΡΕ και Φιλελευθέρων. Είχε αρχίσει ήδη σχεδιάζεται  το δικομματικό σύστημα εναλλαγής. Όμως τα αποτελέσματα ανέτρεψαν αυτούς τους σχεδιασμούς. Η ΕΔΑ αναδεικνύεται αξιωματική αντιπολίτευση και ο Γ. Παπανδρέου τρίτο κόμμα.

Το ποσοστό της ΕΔΑ θορυβεί πολλούς. Σπεύδει στην Αθήνα ο εκπρόσωπος των ΗΠΑ McGree. Σε σύσκεψη, στην Αμερικανική πρεσβεία, καλεί τα Κεντρώα κόμματα να ενωθούν προς δημιουργία μιας “εθνικοφρόνου αντιπολιτεύσεως”. Έτσι, σε λίγο καιρό, προκύπτει η «Ένωσις Κέντρου», των Γ. Παπανδρέου, Σ. Βενιζέλου και λοιπών (βλ. Πολιτικές Δυνάμεις στην Ελλάδα του Jean Maynaud, σελ. 138).

 Έτσι φτάσαμε στις εκλογές του 1961 με δύο ισχυρά “εθνικόφρονα” κόμματα, κατά McGree, της ΕΡΕ και της Ένωση Κέντρου. Τα αποτελέσματα:

 1961

Κόμμα	Ποσοστό ψήφων %	Έδρες (300)
Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις (ΕΡΕ)	50,81%	176
Ένωσις Κέντρου	33,66%	100
Πανδημοκρατικό Μέτωπο (ΕΔΑ και συνεργ.)	14,63%	24
Σχηματισμοί που δεν εκλέγουν Βουλευτή	0,90%	0

Οι εκλογές αυτές χαρακτηρίστηκαν από την αντιπολίτευση ως εκλογές βίας και νοθείας. Ένωση Κέντρου και ΕΔΑ δημοσιεύουν την “Mαύρη Βίβλο”, στην οποία καταγράφονται περιστατικά καλπονοθείας. Δηλώνεται ότι δεν αποδέχονται το αποτέλεσμα. Αναφέρονται σε γενικευμένο σχέδιο νοθείας, από τις μυστικές υπηρεσίες ή τους παρακρατικούς μηχανισμούς, με το όνομα «σχέδιον Περικλής».

Ακολουθούν οι εκλογές του 1963 (νέος αρχηγός της ΕΡΕ, ύστερα από την αποχώρηση του Καραμανλή, ο Κανελλόπουλος), με αποτελέσματα:

1963 (Νοέμβριος)

Κόμμα	Ποσοστό ψήφων %	Έδρες (300)
Ένωσις Κέντρου	42,04%	138
Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις (ΕΡΕ)	39,37%	132
Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ)	14,34%	28
Κόμμα Προοδευτικών (Σπ. Μαρκεζίνης)	3,73%	2

Η ΕΔΑ δηλώνει τη στήριξή της σε κυβέρνηση Ένωσης Κέντρου χωρίς να ζητά τη συμμετοχή της σ΄ αυτήν. Η Ένωση Κέντρου δεν αποδέχεται τη στήριξη της ΕΔΑ και ζητά τη διενέργεια νέων εκλογών.

 Οι νέες εκλογές πραγματοποιούνται το Φεβρουάριο του 1964. Στις εκλογές αυτές η ΕΔΑ δεν κατεβάζει υποψηφίους σε όλες τις εκλογικές περιφέρειες στις οποίες και στηρίζει την Ένωση Κέντρου.

Τα αποτελέσματα των εκλογών αυτών ήταν:

1964 (Φεβρουάριος)

Κόμμα	Ποσοστό ψήφων %	Έδρες (300)
Ένωσις Κέντρου	52,73%	171
Συνασπισμός ΕΡΕ-Κόμματος Προοδευτικών	35,26%	107
Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ)	11,80%	22

Σχηματίζεται κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου με πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου. Ένα χρόνο αργότερα (Ιούλιος του 1965) με αφορμή την απαίτηση του πρωθυπουργού να αναλάβει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, το παλάτι (ο βασιλιάς ως ο τυπικά ανώτατος άρχων του κράτους και εγγυητής τήρησης του συντάγματος) αρνείται. Ο πρωθυπουργός παραιτείται ζητώντας εκλογές. “Πρόθυμοι” βουλευτές της Ένωσης Κέντρου (οι χαρακτηριζόμενοι ως αποστάτες) στηρίζουν κυβερνήσεις δοτές από το παλάτι. Αυτές (τρεις τον αριθμό σε διάστημα δύο χρόνων) στηρίζονται κοινοβουλευτικά από την ΕΡΕ, τους Προοδευτικούς και αποστάτες βουλευτές της Ένωσης Κέντρου. Η αντιπολίτευση κινητοποιεί το λαό σε συχνές διαδηλώσεις για το συνταγματικό αυτό πραξικόπημα (το σύνθημα “114” κυριαρχεί: είναι το τελευταίο άρθρο του συντάγματος, αναφερόμενο στην τήρησή του).

Τελικά προκηρύσσονται εκλογές για το Μάιο του 1967. Όλες οι ενδείξεις κατέγραφαν ήττα της Δεξιάς.

Στις 21-4-1967 παρεμβαίνουν οι συνταγματάρχες επιβάλλοντας στρατιωτική δικτατορία. Εκλογές πλέον θα ξαναγίνουν μετά την πτώση της δικτατορίας (1974). Ολοκληρώνεται έτσι μια περίοδος 18 χρόνων (1949-1967) από τη λήξη του εμφυλίου, στην οποία οι προσπάθειες για την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης Ελλάδας και κυρίως τον εκδημοκρατισμό της πολιτικής ζωής δεν ολοκληρώθηκαν.

Σε όλη αυτή την 18χρονη περίοδο είχαμε 8 εκλογικές αναμετρήσεις. Παρ΄ όλες τις παρεμβάσεις του ξένου παράγοντα, τις “ισχυρές” μονοκομματικές κυβερνήσεις, προϊόντα καλπονοθευτικών νόμων και παρακρατικών παρεμβάσεων βίας και νοθείας, δεν κατέστη δυνατόν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα προβλήματα της χώρας και του λαού. Αυτά τα χρόνια προβλήματα της χώρας και κυρίως της πλειοψηφίας των πολιτών ανέτρεπαν και θα ανατρέπουν τις “ισχυρές” κυβερνήσεις.

Όπως και τότε έτσι και σήμερα, “η κρισιμότητα της κατάστασης της εποχής”, τα πλαστά διλήμματα και οι ποικιλόμορφες παρεμβάσεις είχαν πάντα τον ίδιο στόχο: Τον επηρεασμό του εκλογικού σώματος, τη νόθευση της πραγματικής επιθυμίας και της επιλογής των πολιτών προς όφελος τους.

Η πρόσφατη πολιτική ιστορία της χώρας καταγράφει ότι, εκλογές σε ιδανικές συνθήκες πληροφόρησης και χωρίς επηρεασμό ακόμη και τρομοκράτησης των πολιτών, δεν υπήρξαν. Τα αντικρουόμενα συμφέροντα είναι συγκεκριμένα και ισχυρά. Οι μηχανισμοί επηρεασμού επίσης.

Ο κάθε πολίτης ας αναλογιστεί, ας αναλάβει την ευθύνη του κι ας πράξει ανάλογα με τα συμφέροντα της κοινωνικής του τάξης αλλά και της χώρας.

Ας έχουμε υπόψη και τα λόγια του Αϊνστάιν, ότι «ένα πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί με τις ίδιες συνθήκες από τις οποίες δημιουργήθηκε.»