H Ευρώπη των δημοσίων υπαλλήλων: οι μεταρρυθμίσεις έγιναν, η δυσθυμία μένει / των Ολιβιέ Τρικ, Σαλβατόρε Αλοΐζ, Μαρκ Ρος, Σεσίλ Καλά

http://www.ppol.gr/cm/index.php?cata_id=8&catb_id=9&Datain=3753&LID=1

Στη Σουηδία, η μονιμότητα καταργήθηκε τη δεκαετία του 1980

Στη Σουηδία ο δημόσιος τομέας πραγματοποίησε την πολιτιστική του επανάσταση σταδιακά τη δεκαετία του 1980, οπότε το συνταξιοδοτικό σύστημα εναρμονίστηκε με τους κανόνες της ιδιωτικής ασφάλισης και καταργήθηκε η μονιμότητα.

Σε αντιστάθμισμα το κράτος ανάπτυξε καλύτερες υπηρεσίες σε σχέση με εκείνες που πρόσφεραν ιδιώτες. Μέσα σε δέκα χρόνια ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων πέρασε από τις 400,000 στις 220,000. Αλλά 140,000 από αυτούς απλά άλλαξαν καθεστώς, κι έγιναν υπάλληλοι οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, λόγω των διαρθωτικών αλλαγών σε ορισμένους τομείς, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 (ταχυδρομεία, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες). Εντέλει, καταργήθηκαν περισσότερες από 70,000 θέσεις δημοσίων υπαλλήλων.

Η έκταση των σουηδικών δημοσίων υπηρεσιών (κράτος, περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση) όμως παρέμεινε σταθερή στο 18% του ΑΕΠ (25% αν συμπεριλάβουμε και τις κρατικές επιχειρήσεις).

Οι υπάλληλοι του ιδιωτικού τομέα πληρώνονται καλύτερα από εκείνους του δημοσίου (2,735 ευρώ έναντι 2,490 ευρώ αντίστοιχα).

Ιταλία: αξιοκρατία και μείωση προσωπικού

Στην Ιταλία οι δημόσιοι υπάλληλοι είχαν ανέκαθεν κακή φήμη και κατηγορούνται ταυτόχρονα πως ήταν τεμπέληδες και πολυάριθμοι. Η κεντροαριστερή κυβέρνηση του Ρομάνο Πρόντι (Romano Prodi) επέλεξε να ποντάρει από τη μια στην αξιοκρατία, από την άλλη στην αντικατάσταση του 1 μόνο δημοσίου υπαλλήλου από τους 5 που συνταξιοδοτούνται. Στη Γαλλία, ο Νικολά Σαρκοζί (Nicolas Sarkozy) προτίμησε να αντικαθιστά τον έναν στους δύο μέχρι τη λήξη της πρώτης του θητείας, το 2012.

Τα 3.6 εκατομμύρια δημόσιοι υπάλληλοι της ιταλικής χερσονήσου (5.3% επί του πληθυσμού, έναντι 7.9% στη Γαλλία) αμείβονται κατά μέσο όρο με 23,500 ευρώ το χρόνο. Οφείλουν να ανακοινώνουν τις ενδεχόμενες απεργιακές τους κινητοποιήσεις και τη ανώτατη διάρκειά τους δέκα ημέρες πριν, και στα σχολεία, τα νοσοκομεία, την αποκομιδή απορριμμάτων και τις συγκοινωνίες προβλέπεται ένα προσωπικό ασφαλείας, που φθάνει έως και το 33% των εργαζομένων.

Ειδικά στις συγκοινωνίες, το πρωί και το βράδυ πρέπει να λειτουργούν υποχρεωτικά, ώστε τουλάχιστο να είναι δυνατό στους εργαζόμενους να μετακινηθούν προς-από το χώρο της δουλειάς τους.

Σε ό,τι αφορά το ασφαλιστικό, καταργήθηκαν ορισμένες προνομιακές συνταξιοδοτήσεις μετά από 20 μόνο χρόνια εργασίας, που υφίσταντο μέχρι πρόσφατα σε ορισμένους τομείς. Σήμερα, εκτός σπανίων εξαιρέσεων, όλοι οι υπάλληλοι δικαιούνται να συνταξιοδοτηθούν από την ηλικία των 61 ετών και πάνω, εφόσον έχουν τουλάχιστο 36 χρόνια ασφάλισης.

Το Ηνωμένο Βασίλειο αναπτύσσει τις δημόσιες υπηρεσίες του

Στο Ηνωμένο Βασίλειο η κυβέρνηση επενδύει γενναιόδωρα στο δημόσιο τομέα. Από το 1997 ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων αυξήθηκε κατά 10% ιδίως στην παιδεία, την υγεία και την αστυνόμευση, κι έφτασε το 2006 τα 5.84 εκατομμύρια (ή 20.4% του εργατικού δυναμικού).

Οι δημόσιοι υπάλληλοι πληρώνονται καλύτερα από τους ιδιωτικούς, ενώ οι ώρες απασχόλησής τους ακολουθούν πτωτική πορεία: 37 ώρες την εβδομάδα για τους άνδρες, 26.4 για τις γυναίκες.

Από την άλλη το ασφαλιστικό προκάλεσε πολυετείς διαφωνίες. Βρέθηκε όμως κοινό έδαφος, τουλάχιστο σε ορισμένα κρίσιμα ζητήματα, όπως την κατοχύρωση της ηλικίας των 65 ετών ως κατώτερου ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης και τη σύνδεση της σύνταξης με το μισθό.

Παραμένει παρόλα αυτά ένα σημείο έντασης: τα δύο τελευταία χρόνια, ο Γκόρντον Μπράουν (Gordon Brown) αύξησε τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων λιγότερο από τον πληθωρισμό. Μερικά συνδικάτα γκρίνιαξαν πως τα μέλη τους δεν νιώθουν «να τα εκτιμά» η κυβέρνηση. Ανέβαλαν όμως τις απεργιακές κινητοποιήσεις για του χρόνου.

Οι απεργίες ακολουθούν ένα αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο, κληροδότημα των ετών Θάτσερ (Thatcher) (1979-1990): απαγορεύονται οι πολλές πικετοφορίες ενώ για να προκηρυχτεί απεργία η κινητοποίηση χρειάζεται να ψηφιστεί από το 50%+1 των εργαζομένων.

Προβλέπονται αυστηρές ποινές στην περίπτωση ταραχών, ενώ επιβάλλονται βαριά πρόστιμα στα συνδικάτα που παραβιάζουν την νομιμότητα. Παρόλα αυτά, οι απεργίες των δημοσίων υπαλλήλων αυξήθηκαν επί Μπλερ (Blair): είδαμε έτσι απεργίες εκπαιδευτικών, υπουργείων, ταχυδρόμων και σιδηροδρομικών.

Γερμανία: ούτε δικαίωμα στην απεργία, ούτε 35 ώρες...

Μετά την ενοποίηση, ο αριθμός των μισθωτών του δημόσιου τομέα μειώθηκε καταλυτικά από τα 6.7 εκατομμύρια το 1991 στα 4.6 εκατομμύρια το 2006, εκ των οποίων μόνο 1.7 εκατομμύριο είναι δημόσιοι υπάλληλοι με τη στενή έννοια. Αυτή η εξέλιξη εξηγείται από την ιδιωτικοποίηση πολλών δημοτικών υπηρεσιών, την μαζική κατάργηση θέσεων εργασίας στην ανατολική Γερμανία και την συγχώνευση των σιδηροδρομικών δικτύων των δύο Γερμανιών.

Το 2006 οι δημόσιοι υπάλληλοι προχώρησαν σε κινητοποιήσεις επί τρεις μήνες, προκειμένου να διαμαρτυρηθούν ενάντια στην προοδευτική αύξηση του εβδομαδιαίου ωραρίου τους στις 40 ώρες εργασίας (ακόμα και τις 42 ώρες σε ορισμένες περιοχές).

Πολλά επιδόματα μειώθηκαν ή καταργήθηκαν εντελώς. Οι συνθήκες εργασίας των Γερμανών δημοσίων υπαλλήλων καθορίζονται από το νόμο, και όχι από συλλογικές διαπραγματεύσεις. Έτσι δεν δικαιούνται να απεργήσουν, ούτε να κάνουν στάσεις εργασίας.

Το καθεστώς αυτό εξάλλου είναι που έχει αποτρέψει μεγάλα προβλήματα στη λειτουργία των γερμανικών σιδηροδρόμων της «Deutsche Bahn» (DB). Η σύγκρουση πάντως με το συνδικάτο των μηχανοδηγών GDL που ξεκίνησε το καλοκαίρι, έπληξε για πρώτη φορά την κίνηση τρένων σε ολόκληρη τη χώρα, αν και τα 2/3 των τρένων υψηλής ταχύτητας (ICE) κινήθηκαν κανονικά. Σε σύνολο 230,000 εργαζομένων, οι DB απασχολούν 43,600 δημοσίους υπαλλήλους. Οι υπόλοιποι εργαζόμενοι εργάζονται στη βάση μιας συλλογικής σύμβασης εργασίας, που τους επιτρέπει να απεργούν. Η κινητοποίηση ήταν πιο ισχυρή στην ανατολική Γερμανία, όπου δεν υπάρχουν δημόσιοι υπάλληλοι στα DB...

Αυτή η κινητοποίηση, πρωτοφανής στην ιστορία των γερμανικών σιδηροδρόμων, συναντά μέχρι σήμερα την υποστήριξη της κοινής γνώμης. Μετά από πολλά χρόνια στασιμότητας των μισθών, οι Γερμανοί μισθωτοί θέλουν να επωφεληθούν από την επιστροφή της οικονομικής ανάπτυξης. Παρόλα αυτά, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως η υποστήριξη της κοινής γνώμης στον αγώνα των σιδηροδρομικών βαίνει μειούμενη.

Οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες προσλαμβάνουν

Από την 1η Ιανουαρίου 2003, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί συμβούλιο της Ευρώπης, ευρωπαϊκή επιτροπή, συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, ευρωπαϊκό ελεγκτικό συνέδριο, δικαστήριο των ευρωπαϊκών κοινοτήτων, ευρωπαϊκή οικονομική και κοινωνική επιτροπή, επιτροπή των περιφερειών, ευρωπαϊκή τράπεζα επενδύσεων και ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα προσλαμβάνουν, μέσω διεθνών διαγωνισμών.

Προκειμένου να προληφθεί κάποιος στην ευρωπαϊκή δημόσια διοίκηση χρειάζεται να έχει την υπηκοότητα ενός κράτους-μέλους της ΕΕ, να διαθέτει διετή τουλάχιστο επαγγελματική εμπειρία (πράγμα που δεν ισχύει στους διαγωνισμούς που προορίζονται σε νεαρούς διπλωμάτες που έχουν πάρει το πτυχίο τους τα τρία τελευταία χρόνια) και να μιλά τουλάχιστο δύο επίσημες γλώσσες της ΕΕ.