Pierre Assouline: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

http://diastixo.gr/

Ο Πιερ Ασουλίν γεννήθηκε στην Καζαμπλάνκα το 1953. Είναι σύμβουλος έκδοσης και κριτικός βιβλίου στο μηνιαίο λογοτεχνικό περιοδικό «Le Magazine Litteraire», αρθρογράφος στο περιοδικό «L’Histoire», ραδιοφωνικός παραγωγός στο France-Culture και μέλος της Ακαδημίας Goncourt. Διδάσκει στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού. Διετέλεσε επί χρόνια διευθυντής σύνταξης του περιοδικού για τα βιβλία «Lire». Έχει συνεργαστεί επίσης με την εφημερίδα «Le Monde» και το περιοδικό «Le Nouvel Observateur». Το blog του «La Republique des livres» είναι ιδιαίτερα δημοφιλές.

Έχει εκδώσει πολλά βιβλία, μεταξύ των οποίων βιογραφίες (για τους Ζορζ Σιμενόν, Γκαστόν Γκαλιμάρ, Ερζέ, Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν, κ.ά.), μυθιστορήματα, έρευνες και συνεντεύξεις. Έχει τιμηθεί, μεταξύ άλλων, με το Βραβείο Δοκιμίου της Γαλλικής Ακαδημίας και το Βραβείο Γαλλικής Γλώσσας.

Μίλησε στο diastixo.gr με αφορμή το βιβλίο του Ένας πύργος στη Γερμανία, Ζιγκμαρίνγκεν που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

O πύργος αυτός με γοήτευε εδώ και πολλά χρόνια. Γνώριζα την ιστορία των Γάλλων εξορίστων χρόνια τώρα, αλλά η ιδέα μου ήρθε μόνο αφού είδα για νιοστή φορά την ταινία Τα απομεινάρια μιας μέρας.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του μυθιστορήματος;

Kεκλεισμένων των θυρών, αυτό είναι το πάθος μου. Φάνηκε ήδη στο Lutetia, που διαδραματίζεται αποκλειστικά μέσα σε ξενοδοχείο. Όσο για τούτο το μυθιστόρημα, ο πύργος αυτός με γοήτευε εδώ και πολλά χρόνια. Γνώριζα την ιστορία των Γάλλων εξορίστων χρόνια τώρα, αλλά η ιδέα μου ήρθε μόνο αφού είδα για νιοστή φορά την ταινία Τα απομεινάρια μιας μέρας και ξαναδιάβασα το ομώνυμο μυθιστόρημα του Καζούο Ισιγκούρο στο οποίο βασίστηκε η ταινία.

Το Ζιγκμαρίνγκεν είναι μια γωνιά της Γερμανίας που δεν είχε πληγεί από τον πόλεμο. Γιατί επιλέχθηκε ως μέρος στο οποίο θα έμεναν οι δοσίλογοι της κυβέρνησης του Βισί;

Διότι ήταν αρκετά μακριά από τα ελβετικά σύνορα, διότι η πόλη δεν είχε ποτέ βομβαρδιστεί, καθώς δεν ήταν στρατηγικής σημασίας, και επειδή ο πύργος ήταν αρκετά μεγάλος για να φιλοξενήσει κόσμο.

Ανάμεσα στους επώνυμους πολιτικούς, υπήρχαν και δύο χιλιάδες πολίτες. Ποια ήταν η τύχη τους στη συνέχεια, όταν απελευθερώθηκε η Γαλλία;

Οι Γάλλοι άμαχοι επέστρεψαν στις εστίες τους διακριτικά, χωρίς πρόβλημα, καθώς δεν θεωρήθηκε έγκλημα η παραμονή στο Ζιγκμαρίνγκεν. Οι πολιτοφύλακες, οι πολιτικοί και οι δοσίλογοι είχαν διαφορετική τύχη, ανάλογα με τις περιπλανήσεις τους: κάποιοι σκοτώθηκαν στη μάχη ή σε βομβαρδισμό στη Γερμανία, άλλοι κατέφυγαν στην Ισπανία του Φράνκο, στην Πορτογαλία του Σαλαζάρ, στην Ιταλία των μοναστηριών, στην Αργεντινή ή στην Παραγουάη.

Ένα από τα στοιχεία που εκπλήσσει στο μυθιστόρημα είναι ότι στον πύργο το υπηρετικό προσωπικό κρατούσε τον τυπικό κώδικα συμπεριφοράς. Δεν ήταν υπερβολή;

Καθόλου. Το προσωπικό είχε εκπαιδευτεί αναλόγως, και ήταν τιμή του να συνεχίσει να υπηρετεί σαν να μην είχε συμβεί τίποτα, να εκτελούν όλοι ό,τι τους ζητούσε ο κύριός τους, ο πρίγκιπας του Χοεντσόλερν. Αυτή είναι η επαγγελματική δεοντολογία του προσωπικού μιας έπαυλης.

Ο Γιούλιους Στάιν είναι ο παρατηρητής των πραγμάτων. Η ματιά του είναι διερευνητική και μας περιγράφει την κατάσταση. Αν και δρα αθόρυβα στα παρασκήνια, δεν σχολιάζει, αλλά ακούει, βλέπει και γνωρίζει τα πάντα. Γιατί υπάρχει μυστήριο με την όλη παρουσία του;

Γιατί έτσι είναι ο οικονόμος ενός πλούσιου σπιτιού. Είναι ο άνθρωπος της σιωπής. Αυτός που γνωρίζει τα περισσότερα και αποκαλύπτει τα λιγότερα. Απόλυτα αφοσιωμένος στην υψηλή ιδέα που έχει για την εργασία του.

Ανάμεσα στους δοσίλογους βρίσκεται και ο Λουί-Φερντινάν Σελίν. Για ποιον λόγο υιοθέτησε την ιδεολογία της κυβέρνησης Πεταίν;

Ο Σελίν δεν υιοθέτησε καμιά ιδεολογία. Ο Σελίν ήταν «σελινικός», το μόνο κόμμα του οποίου ήταν ποτέ μέλος.

Η ενδυμασία του Σελίν ήταν ατημέλητη. Γιατί υπήρχε αυτή η αντίφαση στην προσωπικότητά του;

Ας πούμε καλύτερα ότι τον διέκρινε ατημελησία, βρομιά, ακαταστασία. Και γιατί όχι; Αυτό δεν αποτελεί κριτήριο για το έργο του. Δεν είναι όλοι οι μεγάλοι συγγραφείς υποχρεωμένοι να διαθέτουν την κομψότητα ενός Τόμας Μαν ή την εκζήτηση ενός Τζέιμς Τζόις.

Και ενώ οι Σύμμαχοι πλησιάζουν, ο κλοιός σφίγγει στο Ζιγκμαρίνγκεν. Ξεσπάσματα, προδοσίες. Μήπως ο φόβος κυριαρχεί γιατί πλησιάζει η τιμωρία;

Ο φόβος, χωρίς καμιά αμφιβολία, όχι όμως τόσο λόγω της ενδεχόμενης τιμωρίας όσο εξαιτίας της απόλυτης αβεβαιότητας για την τύχη τους.

Ο Σελίν δεν υιοθέτησε καμιά ιδεολογία. Ο Σελίν ήταν «σελινικός», το μόνο κόμμα του οποίου ήταν ποτέ μέλος.

Είστε κριτικός και δημοσιογράφος. Ποια είναι η σημερινή κατάσταση στο χώρο του βιβλίου;

Στην Ευρώπη, η καλύτερη κατάσταση επικρατεί στη Γαλλία: 650 νέα μυθιστορήματα κάθε Σεπτέμβριο, από τα οποία το ένα τρίτο είναι μεταφράσεις από άλλες γλώσσες, δύο χιλιάδες λογοτεχνικά βραβεία κάθε χρόνο, εκατοντάδες φεστιβάλ και σαλόνια βιβλίου και κυρίως ένα πολύ ισχυρό και ανθεκτικό δίκτυο βιβλιοπωλείων.

Η τηλεόραση και το ραδιόφωνο βοηθούν στη διάδοση του βιβλίου;

Σίγουρα, αλλά πιστεύω περισσότερο στη δύναμη του ραδιοφώνου.

Ποιους Γάλλους συγγραφείς θα προτείνατε να διαβάσουν οι αναγνώστες μας;

Τον Πιερ Μισόν και τον Πασκάλ Κινιάρ.

Ευχαριστίες για τη μετάφραση στον κ. Θεόδωρο Βυζά, μεταφρασεολόγο, παν. υπότροφο του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του Τ.Ε.Ι. Ηπείρου.

Ένας πύργος στη Γερμανία, Ζιγκμαρίνγκεν
Pierre Assouline
Mετάφραση: Μαρίζα Ντεκάστρο
Πόλις
315 σελ.
ISBN 978-960-435-505-1
Τιμή: €16,00