Φιλοχρηματία και δωροδοκία: πανάρχαιο φαινόμενο και στους επιφανείς Σπαρτιάτες (Του πολίτη Π. Λ. Παπαγαρυφάλλου)

Η δωροδοκία μετρά τόσο χρόνο όσο και οι οργανωμένες ανθρώπινες κοινωνίες και δεν αφήνει έξω απ’ αυτή ούτε βασιλιάδες ούτε πρωθυπουργούς και υπουργούς ούτε στρατηγούς και φτωχούς. Οι πάντες, σχεδόν, υποκύπτουν στη δύναμη και στη γοητεία του χρήματος. Αποτελεί σύμφυτο στοιχείο του ανθρώπινου βίου και έχει τη δύναμη, όπως η μυθική Κίρκη, να μεταμορφώνει τους ανθρώπους, όχι σε γουρούνια, όπως αυτή, αλλά σε χυδαία ανθρωπάκια. Ο Κ. Μαρξ, καταγγέλλοντας τη δύναμη του χρήματος και τη συσσώρευσή του γιατί «μετατρέπεται από ιδιωτική δύναμη σε κοινωνική» παραθέτει στο «Κεφάλαιο» τούτους τους στίχους από την «Αντιγόνη» του Σοφοκλέους και μάλιστα στο πρωτότυπο, δεδομένου ότι διάβαζε αρχαία ελληνικά. (Οι σύγχρονοι αντιρατσιστές θα τον καταγγείλουν ως… ρατσιστή, επειδή αναφέρεται στην αρχαία ελληνική γραμματεία;) Να, λοιπόν, τι μας λέει ο Σοφοκλής για τη δύναμη του χρήματος, όπως τους στίχους αναφέρει ο Μαρξ: «Ουδέν γαρ ανθρώποισιν οίον άργυρος κακόν νόμισμα, έβλαπτε τούτο και πόλεις πορθεί, τοδ’ άνδρας εξανίστησι δόμων. Το δ’ εκδιδάσκει και παραλλάσσει φρένας χρηστάς προς αισχρά ανθρώπους έχειν και παντός έργου δυσέβειαν ειδέναι». Επειδή ο γράφων δεν κατέχει αρκούντως την αρχαία ελληνική απευθύνθηκε στο φιλόλογο Αντωνάκο, παίρνοντας την ερμηνεία των στίχων που έχει ως εξής: «Κανένας άλλος θεσμός στους ανθρώπους δεν φύτρωσε τόσο κακός όπως το χρήμα. Αυτός και πόλεις κυριεύει, αυτός ξεσπιτώνει τους ανθρώπους, αυτός καθοδηγεί, διαστρέφει τις δίκαιες γνώμες των ανθρώπων να στρέφονται σε αισχρές πράξεις και δείχνει στους ανθρώπους να κάνουν πανουργίες και να γνωρίζουν κάθε ανόσιον έργον (προστυχιά)» (Στίχοι 295-301). Αυτά τα σοφά και τ’ αληθινά δίδαξε ο μεγάλος Σοφοκλής (496-406) ως προς τη λειτουργία και τις ολέθριες συνέπειες του χρήματος και αναρωτάται κανείς πως είναι δυνατό να στηθούν σωστές και ηθικές κοινωνίες ανθρώπων μέσα σ’ αυτή τη χυδαιότητα. Βέβαια, ο στιχουργός της «Αντιγόνης», επιχειρεί να δώσει κουράγιο στο ανθρώπινο γένος προσθέτοντας στη συνέχεια: «Όσοι όμως πληρώθηκαν και κάνουν αυτά εδώ κάποια στιγμή κατάφεραν ώστε να τιμωρηθούν». Όμως αυτό το τελευταίο σπανίως συμβαίνει, όταν συμβαίνει, όπως αποδεικνύει και ο δημόσιος και ιδιωτικός βίος στη σύγχρονη Αθήνα, η οποία στο ζήτημα αυτό είναι απείρως χειρότερη από την εποχή της Αντιγόνης. Μέσα στους υπονόμους του δημόσιου και κοινωνικού βίου οι άνθρωποι φθείρονται και αλληλοδιαφθείρονται για το χρήμα και τη δύναμη που έχει. Επανέρχομαι στο Μαρξ μετά τη σύντομη αυτή παρένθεση. Πιο πέρα, για να θεμελιώσει ο Μάρξ την κατά του χρήματος πολεμική του παραθέτει ετούτους τους στίχους από το ποίημα του Σαίξπηρ: «Τίμων ο Αθηναίος», που λέει: «Χρυσάφι: Κίτρινο, λαμπρό, πολύτιμο χρυσάφι! Άσπρο και μαύρο κι’ ομορφιά την ασχήμια εσύ κάνεις, τ’ άδικο δίκιο, γέρο νιό, τον πρόστυχο γενναίο. Τούτος ο κίτρινος σκλάβος, θρησκείες χτίζει και γκρεμνά… Θρονιάζει τους κλέφτες στων γερουσιαστών τις έδρες και τους χαρίζει γονυκλισιές κι επευφημίες. Καταραμένο μέταλλο, ώ πόρνη εσύ του γένους των ανθρώπων…». Θα νόμιζε κανείς ότι τόσο ο Σοφοκλής όσο και ο Σαίξπηρ απευθύνονται στους σημερινούς Έλληνες που αναγόρευσαν τη μίζα και τη δωροδοκία σε θρησκεία! Όταν η δύναμη του χρήματος «θρονιάζει τους κλέφτες στων γερουσιαστών τις έδρες», στην εποχή του Σαίξπηρ, αντιλαμβάνεται κανείς τι γίνεται στην Ελλάδα των Ελλήνων χριστιανών, οι οποίοι τιμούν, δοξάζουν και ψηφίζουν, τους… αγωνιστές βουλευτές!!! Ουσιαστικά πρόκειται για μια «δημοκρατική» κωμωδία στην οποία πρωταγωνιστεί ο φαύλος λαός που στηρίζει τέτοιους βουλευτές! Έρχομαι στη Σπάρτη, στην οποία, κατά πως γράφει η ιστορία: «Ο Γύλιππος, ο ικανότερος από τους στρατηγούς της Σπάρτης, κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο… και στις Συρακούσες… κατάφερε να οδηγήσει τους Αθηναίους στην καταστροφικότερη ήττα που είχαν γνωρίσει ως τότε» δεν άντεξε στη γοητεία του χρήματος: «Σφετερίστηκε τα 300 τάλαντα από τα 1500 τα οποία εστάλησαν στη Σπάρτη μετά την άλωση της Αθήνας, το 404 π.Χ. και όταν αποκαλύφθηκε αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του». Η διαγωγή του αυτή «αμαύρωσε τις λαμπρές υπηρεσίες του στην πατρίδα». Ο Πλάτων, σχολιάζοντας αυτή του την πράξη γράφει: «Δεν ηδυνήθη και αυτός να μείνει απρόσβλητος από τη νόσο η οποία προσέβαλε τους πλείστους των Σπαρτιατών μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο: Τη φιλοχρηματία». Είναι αυτονόητο ότι η ιστορία είναι φορτωμένη από πράξεις φιλοχρηματίας και δωροδοκίας, που εξυπηρετούν ειδικά συμφέροντα. Να, λοιπόν, τι διαβάζουμε στο ΚΗ΄ Κεφάλαιο της «Καινής Διαθήκης», στο «Κατά Ματθαίον» Ευαγγέλιο: Όταν αναστήθηκε ο Ιησούς και συνάντησε τις γυναίκες που είχαν πάει να δουν τον τάφο του, τις είπε: «Πηγαίνετε ν’ αναγγείλετε στους μαθητές μου ότι με είδατε». Συνεχίζει το κείμενο: «Ενώ δε αυταί, σύμφωνα με την εντολήν του Κυρίου επήγαιναν, ιδού μερικοί στρατιώται της φρουράς ήλθαν εις την πόλιν και εγνωστοποίησαν εις τους αρχιερείς όλα όσα είχαν γίνει. Και εκείνοι… συνεσκέφθησαν και έδωκαν μεγάλο χρηματικόν ποσόν εις τους στρατιώτας λέγοντες: Είπετε, ότι κατά το διάστημα της νυκτός ενώ ημείς εκοιμώμεθα ήλθον οι μαθηταί του την νύκτα και έκλεψαν αυτόν… Εκείνοι δε αφού επήραν τα χρήματα έκαμαν όπως τους καθοδήγησαν οι αρχιερείς, και διεδόθη ο λόγος αυτός μεταξύ των Ιουδαίων μέχρι σήμερον». Αξίζει να σημειωθεί ότι ο υπότιτλος του κεφαλαίου αυτού τιτλοφορείται: «Η δωροδοκία των στρατιωτών» (βλ. την 24η έκδοση της από την «Αδελφότητα Θεολόγων η ΖΩΗ», Αθήνα 1997, σελ. 123-125). Η σαγήνη της δωροδοκίας δεν άφησε ασυγκίνητους ούτε αυτούς τους βασιλιάδες της Σπάρτης, στην οποία είχε επιβληθεί ο λιτός και στρατιωτικός βίος. Αντιγράφω από την ιστορία: «Ο Κλεομένης ήταν ιδιόρρυθμος. Δυο φορές είχε αποτύχει, λόγω των λανθασμένων χειρισμών του, να καταστήσει ηγέτη της Αθήνας το φίλο του Ισαγόρα. Δικάσθηκε, αλλά αθωώθηκε, με την κατηγορία της διαφθοράς, διότι δεν κατέλαβε το Άργος». Στη συνέχεια ο Κλεομένης προκειμένου να αντικαταστήσει τον Βασιλιά Δημάρατο από τον Λεωτυχίδη «δωροδόκησε άνδραν εν Δελφοίσι δυναστεύοντα μέγιστον» και «μέσω αυτού τις ιέρειες του Απόλλωνα στους Δελφούς. Η δωροδοκία έγινε γνωστή αφού ο Κλεομένης και ο Λεωτυχίδης παρέδωσαν τους ομήρους στην Αθήνα και ο πρώτος αναγκάστηκε να μείνει μακρυά από τη Σπάρτη». Κατάληξη του Κλεομένη ήταν η ψυχική διαταραχή και η αυτοκτονία. (Για το ζήτημα αυτό βλ. «Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδος», του Παν/μίου του Καίμπριτζ, εκδ. 1988, επανέκδοση από «Τα νέα», 2005, τομ. Β΄, σελ. 225). Η δωροδοκία, λοιπόν, έλκει την καταγωγή της από τα πανάρχαια χρόνια και μεσουρανεί στις μέρες μας. Με μια διαφορά: Τοτε τιμωρούνται έστω και αν ο δράστης της ήταν Βασιλιάς. Τώρα δοξάζεται και δημιουργεί προϋποθέσεις πολιτικής ανόδου!!! Αυτή τη διαφθορά και κλεψιά των πολιτικών της εποχής του καυτηρίαζε ο Δημοσθένης και στον «Γ΄ Ολυνθιακό» λόγο του, τον οποίο εξεφώνησε στην Πνύκα και στον οποίο έλεγε και τα εξής: «Γυρίστε, λοιπόν, να δείτε τους πολιτικούς που ασχολούνται με την κατασκευή δρόμων, το σοβάντισμα των επάλξεων. Απ’ αυτούς άλλοι από φτωχοί έχουν γίνει πλούσιοι, άλλοι από άσημοι σημαίνοντα πρόσωπα, μερικοί μάλιστα έχουν χτίσει ιδιωτικές κατοικίες πολυτελέστερες και από τα δημόσια κτίρια, και όσο έχει ελαττωθεί ο πλούτος της πόλης, τόσο ο δικός τους έχει αυξηθή». Το ζήτημα αυτό απασχόλησε εντόνως και τον Πλάτωνα, ο οποίος αναζητώντας τα στοιχεία τα οποία θα οδηγήσουν στη συγκρότηση της ορθής Πολιτείας, πρότεινε μεταξύ άλλων και την ποινη του θανάτου για το αδίκημα της δωροδοκίας. Έγραφε: «Εκείνο που πρέπει να γίνεται είναι ν’ ακούει κανείς και να τηρεί το νόμο και να μη δέχεται δωροδοκίες για την προσφορά οποιασδήποτε υπηρεσίας του. Όποιος δεν πειθαρχεί στον νόμο, αν βρεθεί ένοχος, να καταδικαστεί σε θάνατο» (βλ. «Νόμοι», τομ. ΣΤ’, εκδ. «Γεωργιάδη», Αθήνα 2007, σελ. 139). Ίσως δεν θα ήταν άσκοπο να σημειωθεί και το προσφάτως αποκαλυφθέν σκάνδαλο στον Παναμά, όπου από βασιλιάδες και Πρόεδρος Δημοκρατίας και Πρωθυπουργούς, διατηρούσαν μυστικές εταιρίες με αγνώστου προέλευσης χρημάτων, στις οποίες τα είχαν καταθέσει και μάλιστα αφορολόγητα!!!   Δωροδοκία και χρήμα: Η πραγματική θρησκεία των ανθρώπων.   Συμπέρασμα: Η κλοπή, η κατάχρηση και η «μίζα» αποτελούν συστατικό στοιχείο των ανθρωπίνων κοινωνιών και είναι τόσο παλιά όσο και ο άνθρωπος. Δεν γνωρίζω σε πια έκταση και σε τι βάθος αυτό το φαινόμενο επικρατεί στις άλλες χώρες και στους άλλους λαούς της Υφηλίου. Έχω όμως την αίσθηση ότι αυτό ανθεί και ευδοκιμεί παρά τοις Έλλησι που είναι πρωταθλητές του είδους και ιδιαιτέρως στο χώρο της πολιτικής.      Σημ. Το κείμενο αυτό δημοσιεύθηκε στο δημηνιαίο περιοδικό «Ηλιαία» του Ιουλίου 2016, το οποίο εκδίδεται από τον εκδότη Μιχ. Κύρκο, με πολύ άλλα ενδιαφέροντα θέματα, όπως το άρθρο του εκδότη Μ. Κύρκου «Λύση και γρήγορα», του Ι. Παλαιοκρασά «Η Ευρώπη των συγκρούσεων και των αντιφάσεων», Α. Μιχαήλ – Πορτόλου «Terrapolis, ο πολίτης της γης», Γ. Μιχαήλ : «Η νέα κλιματική αλλαγή και παλιά αρχιτεκτονική», Γ. Μάρδα: «Η δημιουργική προσέγγιση της ύπαρξης», Α. Κοντου «Αργομισθία, η καταστροφή της Ελλάδας», Ν. Μοσχονά «Φορολογία και αντιδράσεις στη Βενετία τον όψιμο Μεσαίωνα», Δ. Γεωργοβασίλη «Το θεολογικό μίσος». Περιοδικό Ηλιαία, Υψηλάντου 25 – Κολωνάκι, τηλ 210-72.18421 Αθήνα 21/7/2016