Απο το βιβλιο του Κρις Χαρμαν, "ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΖΟΜΠΙ: Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ Η ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΑΡΞ", μεταφραση:Λεανδρος Μπολαρης.
Ο Κρις Χαρμαν ηταν μελος του Socialist Workers Party στη Βρετανια και εκδοτης του περιοδικου International Socialism.
Aπεβιωσε το 2009.
Ενα σπουδαιο βιβλιο που φερνει τον Μαρξ, (οσο πιο απλα και κατανοητα γινεται για τον αδαη) στον 21ο αιωνα και καταδεικνυει την αναγκη απεγκλωβισμου απο τη καπιταλιστικη βαση παραγωγης
οπως και τις καταστροφικες συνεπειες που εχει στις ζωες των ανθρωπων αυτο το πολιτικοοικονομικο συστημα.
ΧΡΗΜΑ, ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΑ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ
Τα κερδη του παραγωγικου κεφαλαιου αποτελουν την κυρια πηγη κεφαλαιων που εχουν στη διαθεση τους οι τραπεζες για να δανειοδοτησεις και οι αναγκες των ιδιοκτητων παραγωγικου κεφαλαιου για συσσωρευση κεφαλαιων, ειναι η κυρια πηγη δανειοληψιας απο τις τραπεζες. Αυτο σημαινει οτι ο κυκλος επεκτασης και συρρικνωσης νεων επενδυσεων ακολουθειται απο εναν κυκλο επεκτασης και συρρικνωσης της δανειοδοτησης. Αλλα, δεν συμπιπτουν πληρως οι φασεις των δυο παραπανω κυκλων.
Η πιστωση επεκτεινεται οταν η ανθηση αρχιζει να βρισκεται σε ανοδο. Καποιοι καπιταλιστες τρεχουν σα τρελοι να δανεισουν τα αυξανομενα κερδη και καποιοι αλλοι τρεχουν να δανειστουν και ολοι μαζι ειναι πεπεισμενοι οτι δεν θα υπαρχει προβλημα αποπληρωμης του τοκου. Τελικα ομως, τα πραγματα φτανουν σε ενα σημειο οπου η φρενιτιδα των επενδυσεων αρχιζει να υπερβαινει τα κεφαλαια που προερχονται απο τις δεξαμενες των προηγουμενων κερδων. Οι επιχειρησεις ανταγωνιζονται πλειοδοτωντας, καθως επιχειρουν να αποκτησουν προσβαση σε αυτες τις δεξαμενες, ανεβαζοντας το επιτοκιο τοκων που ειναι διατεθειμενες να πληρωσουν προκειμενου να εξασφαλισουν πιστωσεις.
Τα αυξημενα επιτοκια μειωνουν τα κερδη, οπως επισης και οι αυξημενες τιμες πρωτων υλων και μισθων. Λειτουργουν προσθετικα, δινοντας διαρκως ωθησεις στο συστημα να περασει απο την επεκταση στη κριση. Η υφεση που ακολουθει κανει τις επιχειρησεις και τις τραπεζες αρκετα διστακτικοτερες στη δανειοδοτηση: φοβουνται οτι μπορει να χρειαστουν καθε σεντς οι ιδιες, εφοσον τα εισοδηματα τους απο τις πωλησεις απειλουνται με πτωση.
Αλλα η υφεση αυξανει επισης τις δανειοληπτικες αναγκες πολλων επιχειρησεων, καθως επιθυμουν να εξισορροπησουν τα ελλειμματα στα εισοδηματα που προερχονται απο τις πωλησεις τους και να μην αναγκαστουν να οδηγηθουν σε πτωχευση εξαιτιας των απληρωτων λογαριασμων τους.
Τα επιτοκια συνεχιζουν να ανεβαινουν για ενα διαστημα, παρα την ελλειψη κερδων με τα οποια θα αποπληρωθουν, και λειτουργουν προσθετικα στις δυναμεις που οδηγουν το συστημα στην καθοδικη του πορεια.
Οι διακυμανσεις ενισχυονται εξαιτιας και καποιου αλλου φαινομενου που συμβαινει κατα την κορυφωση της περιοδου ανθησης. Οι επιχειρησεις και οι τραπεζες αντιλαμβανονται οτι η δανειοδοτηση αποτελει ενα γρηγορο τροπο να προωθησουν τα κερδη τους. Προσφερουν πιστωση μεσω "γραμματιων πιστωτικης ευκολιας" (financial paper, στην πραγματικοτητα υποσχεσεις πληρωμης)
διαφορων ειδων, η οποια υπερβαινει κατα πολυ το αποθεματικο τους, στη βαση της παραδοχης οτι καποιοι αλλοι ανθρωποι και οργανισμοι θα εμπιστευτουν αυτα τα "χαρτια" και θα τα αποδεχτουν ως πληρωμη εναντι εμπορευματων και δεν θα επιχειρησουν να τα μετατρεψουν αμεσως σε χρημα.
Στην πραγματικοτητα, η πιστωση που δημιουργουν οι τραπεζες φτανει να θεωρειται ως μορφη χρηματος. Και ως "πιστωτικο" χρημα, συνυπολογιζεται σε συγκεκριμενες μετρησεις της προσφορας χρηματος.
Αυτου του ειδους η ευκολη πιστωση ενθαρρυνει καθε επιχειρησιακη μοναδα να αναλαμβανει τεραστιες παραγωγικες επενδυσεις, καθως ανταγωνιζεται να αποκτησει ενα μεγαλυτερο κομματι της διευρυμενης αγορας απο οτι οι αντιπαλες της, ακομα και αν αυτο ειναι η αιτια που το συνολο της παραγωγης ολων αυτων των επιχειρησεων υπερβαινει κατα πολυ τις δυνατοτητες της αγορας να το απορροφησει.
Η ευκολη πιστωση δινει επισης τη δυναοτητα σε οσους και οσες διατηρουν φιλικες σχεσεις με τις τραπεζες να παρουν μερος σε ενα οργιο πολυτελους καταναλωσης, οπως και σε καθε ειδους κλεφτες και απατεωνες οικονομικων εγκληματων να συμμετασχουν στην εξαιρετικα επικερδη επιχειρηση της δανειοληψιας, που αποσκοπει στη δανειοδοτηση και στη δανειοδοτηση που αποσκοπει στη δανειοληψια. Οι πραγματικες διαδικασιες της παραγωγης και της εκμεταλλευσης και της δημιουργιας υπεραξιας, που αποτελουν τη βαση της οικονομιας, καλυπτονται τελειως και δεν ειναι ορατες.
Μεχρι εκεινη τη στιγμη που η οικονομια ξαφνικα αρχιζει να εχει καθοδικη πορεια και ολα τα χαρτια που αντιπροσωπευουν τη πιστωση πρεπει να αποπληρωθουν απο τα κερδη, τα οποια πλεον ειναι πολυ χαμηλα για να το επιτυχουν. Σε αυτο το σημειο οι επιχειρησεις και οι τραπεζες χανουν καθε αμοιβαια εμπιστοσυνη οτι θα αποπληρωθουν τα ποσα που εχουν δανειστει και η δανειοδοτηση φτανει να στομωσει μεχρι να τερματιστει, στο σημειο που σημερα ονομαζεται
"πιστωτικη ασφυξια" (credit crunch)
"Η αλυσιδα των υποχρεωσεων πληρωμης που ληγουν σε συγκεκριμενες ημερομηνιες σπαει σε εκατονταδες σημεια της. Η συγχυση διογκωνεται απο τη συνακολουθη καταρρευση του χρηματοπιστωτικου συστηματος.....και οδηγει σε βιαιες και οξυμενες κρισεις, σε αιφνιδιες και αναγκαστικες υποτιμησεις, σε πραγματικο μαρασμο και διαρρηξκη της αναπαραγωγης, οπως και, συνακολουθως, σε πραγματικη απονεκρωση της οικονομιας"
ΜΑΡΞ, απο το ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η συμπεριφορα του "πλασματικου κεφαλαιου" λειτουργει περαιτερω ενισχυτικα στο γενικο κυκλο ανθησης και υφεσης του καπιταλισμου
(ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΟΠΩΣ ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΕ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ, ΠΟΥ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ, ΑΛΛΑ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΣΤΟΥΣ ΚΑΤΟΧΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΝΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ)
Παρα τη μη παραγωγικη της φυση, η χρηματικη αξια του πλασματικου κεφαλαιου σε οποιαδηποτε χρονικο σημειο αντιπροσωπευει μια απαιτηση επι των πραγματικων πορων που ειναι δυνατο να μετατραπουν σε χρημα και απο χρημα σε εμπορευμα. Οταν, ας υποθεσουμε, οι τιμες των μετοχων ανεβαινουν, κατα τη διαρκεια μιας περιοδου οικονομικης ανθησης, στηριζουν τη δυναοτητα των ιδιοκτητων τους να αγοραζουν αγαθα και ενισχυουν την ανθηση. Η πτωση τους, κατα τις περιοδους υφεσης, ενισχυει την πιεση, μειωνοντας τις δαπανες του συστηματος στο συνολο τους.
Οι αναποφευκτα ασταθεις και υποκειμενες σε αιφνιδιες διακυμανσεις, τιμες των διαφορων μορφων πλασματικων κεφαλαιου, ενισχυουν τη γενικη ασταθεια του συτηματος στο συνολο του. Επιτεινουν τη μεταστροφη απο την ανθηση στην υφεση και αντιστροφως, οπως και, επιπλεον, ακυρωνουν τη δυνατοτητα του χρηματος να αποτελει μια παγια μοναδα μετρησης της αξιας.
Οι μεγαλες οικονομικες κρισεις σχεδον παντα οδηγουν σε καταρρευση τραπεζων και αλλων χρηματοπιστωτικων οργανισμων οπως και σε χρεωκοπιες παραγωγικων επιχειρησεων και στην ανεργια των εργατων.
Ευκολα λοιπον οι ανθρωποι, ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ ΤΟ ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΝΑΖΗΤΟΥΝ ΕΥΘΥΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ, ΣΤΟ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ, ΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Η ΤΟ ΧΡΗΜΑ
(σημειωση:Αυτο που λεμε στην Ελλαδα "τοκογλυφους)
ΑΝΤΙ ΝΑ ΤΙΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ.
ΕΝΑ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΛΗΡΕΣ ΑΝΤΙΦΑΣΕΩΝ
Η αναγνωριση του γεγονοτος οτι ο καπιταλισμος ειναι ενα συνεχως επεκτεινομενο συστημα αλλοτριωμενης εργασια διατρεχει τις σελιδες των οικονομικων κειμενων του Μαρξ.
Ειναι ενα συστημα στο οποιο η ζωντανη δυναμη των ανθρωπων αποσπαται απο αυτους και μετατρεπεται σε ενα συστημα πραγματων που κυριαρχει πανω στους ανθρωπους.
Το κεφαλαιο ειναι εργασια που εχει μετασχηματιστει σε ενα ΤΕΡΑΤΩΔΕΣ ΠΡΟΙΟΝ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Ο ΜΟΝΟΣ ΣΚΟΠΟΣ ΕΙΝΑΙ Η ΑΥΤΟΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ.
"Το κεφαλαιο ειναι νεκρη εργασια, η οποια, σα να ηταν βρυκολακας, ζει μονο ρουφωντας τη ζωντανη εργασια και ζει περισσοτερο, οσο περισσοτερη εργασια ρουφα"
Αυτο ειναι που δινει στον καπιταλισμο μια δυναμικη μεγεθυνσης που δεν συγκρινεται με τις προηγουμενες κοινωνιες.
Η αδιακοπη ταση για αντληση υπεραξιας που αποσκοπει στην περαιτερω αντληση ακομα περισσοτερης υπεραξιας, για συσσωρευση που αποσκοπει σε περισσοτερη συσσωρευση, δεν γνωριζει ορια. Με το που εμφανιστηκε ο καπιταλισμος στην περιοχη της Βορειοδυτικης Ευρωπης, ηταν υποχρεωμενος να απλωσει τα πλοκαμια του προκειμενου να καταλαβει ολη τη γη και να υποταξει ολο και περισσοτερη εργασια σε αυτον.
" Η αναγκη για να επεκτεινονται συνεχως οι αγορες για τα προιντα της κυνηγα την αστικη ταξη σε ολα τα μηκη και τα πλατη της γης. Οφειλει παντου να φωλιαζει παντου να εγκαθισταται, παντου να εγκαθιδρυει δικτυα. Η αστικη ταξη, μεσω της εκμεταλλευσης της παγκοσμιας αγορας, εχει δωσει ενα κοσμοπολιτικο χαρακτηρα στην παραγωγη και στην καταναλωση καθε χωρας. Προς μεγαλη θλιψη των αντιδραστικων, εχει απαλειψει το εθνικο εδαφος πανω στο οποιο στηριζονταν τα ποδια της βιομηχανιας. Ολες οι εθνικες βιομηχανιες που ειχαν μεγαλη ιστορια εχουν καταστραφει η καθημερινα καταστρεφονται. Εκτοπιζονται απο νεες βιομηχανιες, των οποιων η εισαγωγη αποτελει ζητημα ζωης και θανατου για ολα τα πολιτισμενα εθνη, απο βιομηχανιες οι οποιες δεν κατεργαζονται πλεον τις ιθαγενεις πρωτες υλες, αλλα πρωτες υλες που αντλουνται απο τα πιο μακρινα μερη: απο βιομηχανιες των οποιων τα προιοντα δεν καταναλωνονται μονο στην πατριδα, αλλα σε καθε σημειο του πλανητη.
Στην θεση των παλιων αναγκων, που ικανοποιουνταν απο την παραγωγη της χωρας, βρισκουμε νεες αναγκες, οι οποιες για να καλυφθουν απαιτουν τα προιοντα μακρινων περιοχων και κλιματων.
Στη θεση της παλαιας τοπικης και εθνικης απομονωσης και αυταρκειας, εχουμε σχεσεις προς καθε κατευθυνση, παγκοσμια αλληλεξαρτηση των εθνων"
Απο την αναλυση του Μαρξ προβαλλει εκεινο ακριβως το στοιχειο το οποιο απουσιαζει απο το κυριο ρευμα της οικονομικης επιστημης, απο την εποχη εκεινη και μετα: η αισθηση της κολοσσιαιας επελασης του καπιταλισμου. Το μοντελο του Μαρξ περιεχει, οσο κανενα αλλο, την αναλυση ενος συστηματος, το οποιο ειχε επεκταθει και ειχε καλυψει το μεγαλυτερο κομματι της Δυτικης Ευρωπης
και της Βορειας Αμερικης την εποχη που ο ιδιος πεθανε, το 1883,
και επεκταθηκε ακομα περισσοτερο ωστε να καλυψει ολοκληρο τον κοσμο κατα τον 20ο αιωνα.
Αλλα δεν ειναι μονο αυτο.
Το μοντελο του δεν αναφεροταν μονο σε ενα αυτοεπεκτεινομενο συστημα, αλλα σε ενα συστημα του οποιου η επεκταση βασιζεται στην αλληλεπιδραση αντιφατικων δυναμεων,
οι οποιες εκφραζονται με την κριση και την πτωτικη πιεση στο ποσοστο κερδους.
Η επεκταση του συτηματος, ταυτοχρονως, οδηγει απο τη μια πλευρα σε μια τεραστια μεγεθυνση των παραγωγικων δυναμεων, δηλαδη της ικανοτητας της ανθρωποτητας να παραγει τους ορους ζωης της.
και απο την αλλη στο μετασχηματισμο τους σε δυναμεις ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ.
Ο καπιταλισμος ηταν και ειναι ενα ολοποιητικο (totalising) -μπαινω στον πειρασμο να γραψω "ολοκληρωτικο" (totalitarian)- συστημα, κατα ενα τροπο που κανενας προηγουμενος τροπος παραγωγης δεν υπηρξε, αναγκαζοντας ολοκληρο τον κοσμο να χορευει στους ξεφρενους ρυθμους του ανταγωνισμου και της συσσωρευσης. Οσο ομως προχωρα σε αυτη τη διαδικασια ενσωματωσης,
το συστημα ως συνολο συνεχως αντιδρα πανω στις ξεχωριστες διαδικασιες απο τις οποιες εξαρταται.
Αναγκαζει καθε κεφαλαιο να πιεζει προς τα κατω την τιμη της εργατικης δυναμης στο ελαχιστο οριο που μπορει να διατηρει τους εργατες του να εχουν τη δυνατοτητα και τη θεληση να εργαστουν.
Η συγκρουση των κεφαλαιων αναγκαζει το καθενα απο αυτα να συσσωρευει κατα ενα τροπο που θα παραγει πτωτικη πιεση πανω στα ποσοστα κερδους για ολα τους.
Εμποδιζει το καθενα απο αυτα να ειναι ακινητοποιημενο, ακομα και αν περιστασιακα αντιλαμβανονται την ερημωση που επιφερουν.
Ειναι ενα συστημα που δημιουργει ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ για ολους οσους ζουν μεσα σε αυτο,
ενα τρομακτικο υβριδιο μεταξυ ΤΕΡΑΤΟΣ ΤΟΥ ΦΡΑΝΚΕΝΣΤΑΙΝ ΚΑΙ ΔΡΑΚΟΥΛΑ,
ενα ανθρωπινο δημιουργημα το οποιο ξεφυγε απο τον ελεγχο και επιζει
ΚΑΤΑΒΡΟΧΘΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΖΩΟΓΟΝΟ ΑΙΜΑ ΤΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ ΤΟΥ.
Αυτη η κατανοηση του καπιταλισμου διακρινει πρωτιστως και κυριως τη προσεγγιση του Μαρξ απο οποιαδηποτε σχολη του κυριου ρευματος οικονομολογικης σκεψης, ειτε ορθοδοξη ειτε ετεροδοξη
και αυτο σημαινει οτι εμπεριεχει εναν οδηγο για την αναλυση του καπιταλισμου στον αιωνα μας.
Σημαινει επισης οτι για να το κανουμε αυτο, πρεπει να χρησιμοποιησουμε τις εννοιες του Μαρξ
για να προχωρησουμε περα απο αυτον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου