http://www.antinews.gr/2013/02/08/203295/
Όταν διάβασα την είδηση ότι ο Τζον Μπρέναν θα εμφανιστεί ενώπιον της Γερουσίας προκειμένου να γίνει διευθυντής της CIA, γράφει ο Dexter Filkins στο New Yorker, σκέφτηκα κάποιους χωρικούς που γνώρισα σε ένα παραθαλάσσιο ξενοδοχείο στην Υεμένη πριν από δύο χρόνια. Είχαν διανύσει πολλά χιλιόμετρα για να με δουν, ήρθαν από την ύπαιθρο της Υεμένης με κάτι σαραβαλιασμένα ταξί και περίμεναν στο χώρο στάθμευσης του ξενοδοχείου. Ήταν καμιά ντουζίνα όλοι μαζί. Ήταν ένα όμορφο ξενοδοχείο, το οποίο ονομάζεται Mercure, με πανοραμική θέα στο λιμάνι του Άντεν. Οι κάτοικοι του χωριού, ντυμένοι με ρόμπες και κουρέλια, φαινόταν εκτός τόπου, αλλά ήρθαν για να μιλήσουν.
Είχα πετάξει στην Υεμένη για να καλύψω τη λαϊκή εξέγερση που εκτυλίσσεται εναντίον του καθεστώτος του Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ, αλλά επίσης προσπαθούσα να μάθω για τον μυστικό πόλεμο που διεξάγουν εκεί οι Ηνωμένες Πολιτείες. Τον Δεκέμβριο του 2009, η κυβέρνηση της Υεμένης είχε ανακοινώσει ότι η Πολεμική Αεροπορία της είχε βομβαρδίσει ένα στρατόπεδο εκπαίδευσης της Αλ Κάιντα στο χωριό Αλ Ματζάλαχ, σε μια απομακρυσμένη γωνιά της χώρας, σκοτώνοντας τριάντα τέσσερις μαχητές, και ότι οι ΗΠΑ είχαν προετοιμάσει τις μυστικές υπηρεσίες για τα ο χτύπημα. Η πραγματικότητα, όπως ανακάλυψα, ήταν διαφορετική.
Για τους αρχάριους, όπως επιβεβαίωσαν Αμερικανοί αξιωματούχοι, η επίθεση δεν έγινε από την Πολεμική Αεροπορία της Υεμένης, αλλά, μάλλον, από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ΗΠΑ είχαν ξεκινήσει την εκτόξευση πυραύλων Tomahawk από ένα πλοίο στα ανοικτά των ακτών. (Απ’ ό, τι γνωρίζουμε, οι περισσότερες από τις επιθέσεις στην Υεμένη έκτοτε έχουν πραγματοποιηθεί με μη επανδρωμένα αεροσκάφη -drones). Όπως αποκαλύφθηκε αργότερα σε έγγραφα που δημοσιοποιήθηκαν από το Wikileaks, Αμερικανοί και αξιωματούχοι της Υεμένης είχαν κάνει μια μυστική συμφωνία που επέτρεψε στις ΗΠΑ να αναλάβει δράση κατά υπόπτων για τρομοκρατία. Ο πρόεδρος της Υεμένης είπε στον στρατηγό Ντέιβιντ Πετρέους, τότε ο επικεφαλής του CENTCOM: «Θα συνεχίσουμε λέγοντας ότι οι βόμβες είναι δικές μας, όχι δικές σας».
Όπως έγραψα στο άρθρο «Επιστολή από την Υεμένη», το 2011, οι κάτοικοι του χωριού από το Αλ Ματζάλαχ είχαν έρθει στο χώρο στάθμευσης του ξενοδοχείου να μου πουν την ιστορία τους: ο Χουσεΐν Αμπντουλάχ, ένας βοσκός, μου είπε ότι πρόσεχε ένα κοπάδι κατσίκες και καμήλες, όταν χτυπήθηκε το Αλ Ματζάλαχ. Θυμήθηκε ότι ήταν στη σκηνή του μόλις ανέτειλε ο ήλιος, μισο -ξύπνιος, όταν είδε μια τεράστια λάμψη. «Ο ουρανός άσπρισε» είπε ο Αμπντάλα. «Τα πάντα ξαφνικά εξαφανίστηκαν». Αυτός έπεσε αναίσθητος και όταν συνήλθε, όπως μου είπε, είδε τη σύζυγό του να τρέχει προς αυτόν. «Όταν με αγκάλιασε ένιωσα παντού αίμα» είπε. Πέθανε, όπως και η κόρη του. Μόνο ο μικρός γιος του επέζησε.
Το ίδιο βράδυ, συνάντησα ένα 15χρονο κορίτσι που ονομάζεται Φατίμα Αλί, η οποία σήκωσε τα μανίκια του τσαντόρ της και μου έδειξε κάτι τρομερά εγκαύματα. Από ένα άλλο κορίτσι έλειπε ένα δάχτυλο. Η μητέρα της, είπε, σκοτώθηκε στην επίθεση.
Μερικούς μήνες μετά την επίθεση στο Αλ Ματζάλαχ, η Διεθνής Αμνηστία κυκλοφόρησε φωτογραφίες που δείχνουν μια αμερικανική βόμβα διασποράς και μια μονάδα προώθησης από ένα βλήμα Tomahawk. Μια επακόλουθη έρευνα από το κοινοβούλιο της Υεμένης διαπίστωσε ότι 14 μαχητές της Αλ Κάιντα είχαν σκοτωθεί, μαζί με 41 αμάχους, συμπεριλαμβανομένων και 23 παιδιών. Αργότερα, όταν μίλησα με Αμερικανούς αξιωματούχους μου φάνηκαν πραγματικά προβληματισμένοι. Δεν αρνήθηκαν ότι είχαν σκοτωθεί πολλοί άμαχοι. Αισθάνονταν άσχημα γι ‘αυτό. Αλλά η εναέρια επιτήρηση, είπαν, είχε αποδείξει σαφώς ότι εκεί λειτουργούσε ένα στρατόπεδο εκπαίδευσης μαχητών. «Ήταν ένα τρομερό αποτέλεσμα» μου είπε αμερικανός αξιωματούχος. «Κανείς δεν το ήθελε αυτό».
Τίποτα από τα παραπάνω δεν αποτελεί μια επίθεση στον Μπρέναν, ο οποίος έχει περάσει τα τελευταία τέσσερα χρόνια ως σύμβουλος αντιτρομοκρατίας του Προέδρου Ομπάμα. Έχει μια σκληρή δουλειά. Είναι σχεδόν πάντα αναγκασμένος να ενεργεί με βάση τις ελλιπείς πληροφορίες. Η δουλειά του είναι να κρατήσει τους Αμερικανούς ασφαλείς και αυτό έχει κάνει. Η ηγεσία της Αλ Κάιντα, ιδιαίτερα στις περιοχές των φυλών του Πακιστάν, έχει αποδεκατιστεί. Οι επιχειρήσεις στην Υεμένη, όπου μεγάλες εκτάσεις της χώρας βρίσκονται πέρα από οποιονδήποτε έλεγχο, δεν μπορεί να είναι εύκολες. Αλλά, όπως δείχνουν οι λεπτομέρειες από την Αλ Ματζάλαχ, ακόμη και οι καλύτερες προθέσεις των δημοσίων υπαλλήλων που λειτουργούν βάσει αυτού που μοιάζει με αξιοπρεπή νοημοσύνη μπορεί να έχει φριχτά αποτελέσματα. Ίσως στο Αλ Ματζάλαχ να υπήρχε πράγματι ένα στρατόπεδο εκπαίδευσης της Αλ Κάιντα -ίσως οι αεροφωτογραφίες να το είχαν εντοπίσει. Αλλά, εκ των υστέρων, γνωρίζουμε ότι απ’ τις φωτογραφίες ξέφυγαν οι γυναίκες και τα παιδιά.
Πράγματι, αν υπάρχει ένας επιτακτικός παράγοντας στους μυστικούς πολέμους της Αμερικής -ειδικά στην εκστρατεία των drone- είναι ότι οι ΗΠΑ λειτουργούν σε μια μαύρη τρύπα πληροφόρησης. Η άγνοια μας δεν είναι πλήρης, αλλά οι πληροφορίες μας δεν είναι καθόλου επαρκείς. Όταν ένας εργαζόμενος της C.I.A. πυροδοτεί ένα βλήμα από ένα μη επανδρωμένο τηλεκατευθυνόμενο αεροσκάφος σε μια ομάδα στα σύνορα Αφγανιστάν-Πακιστάν, είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν γνωρίζει με βεβαιότητα ποιον στοχεύει. Οι περισσότερες επιθέσεις drone στο Πακιστάν, όπως μου εξήγησε ένας Αμερικανός αξιωματούχος κατά την επίσκεψή μου εκεί το 2011, είναι γνωστές ως «επιθέσεις υπογραφής». Δηλαδή, η CIA βάζει ένα στόχο που αντιστοιχεί σε ένα μοτίβο συμπεριφοράς που κρίνεται ύποπτο. Συχνά το πετυχαίνουν και σκοτώνουν τους κακούς. Μερικές φορές κάνουν λάθος. Όταν ο Μπρέναν υποστήριξε, όπως έκανε και το 2011-σαφώς αναφερόμενος στην εκστρατεία drone- ότι «δεν έχει υπάρξει ούτε μια περίπτωση παράπλευρης απώλειας» κάνει σίγουρα λάθος.
Το ίδιο ισχύει και για τους αντιπάλους του πολέμου drone, που μερικές φορές ισχυρίζονται ότι έχουν πολύ περισσότερες γνώσεις από όσες έχουν πραγματικά. Και έτσι, όταν μια εφημερίδα στο Πακιστάν γράφει ότι 20 άμαχοι σκοτώθηκαν σε επίθεση, θεωρείται συχνά ως αναμφίβολη αλήθεια, ακόμα κι αν, όπως συμβαίνει συχνά, η αναφορά γίνεται από το τηλέφωνο. Για τους Αμερικανούς – οι οποίοι είναι τελικά αυτοί που κάνουν τον πόλεμο με drone- είναι περισσότερο ή λιγότερο αδύνατο να ελέγξουν ανεξάρτητα πολλές λεπτομέρειες μιας επίθεσης μη επανδρωμένου αεροσκάφους. Ο λόγος είναι προφανής: το να πάει ένας δυτικός διπλωμάτης ή δημοσιογράφος στην περιοχή όπου έχουν γίνει οι περισσότερες επιθέσεις drone θα ήταν τουλάχιστον απερίσκεπτο. (Έχω πάει στις περιοχές των φυλών δύο φορές, με δική μου πρωτοβουλία. Την πρώτη φορά, με συνέλαβαν και εκδιώχθηκα από την κυβέρνηση του Πακιστάν. Τη δεύτερη φορά, είχα προσκληθεί από έναν πολέμαρχο των Ταλιμπάν, ο οποίος σκοτώθηκε έξι εβδομάδες αργότερα. Κάθε ταξίδι χρειάστηκε μέρες προετοιμασίας και διαπραγμάτευσης για να κανονιστεί).
Η καλύτερη και πιο επίπονη προσπάθεια για να μάθουμε την αλήθεια για τον πόλεμο με drone –όπως αυτή που έγινε από το New America Foundation-αναγνωρίζει τη δυσκολία της επιχείρησης. Η μελέτη του New America διαπίστωσε ότι μεταξύ του 2004 και του 2010, οι ΗΠΑ προέβησαν σε 114 επιθέσεις, στις οποίες οι συγγραφείς της μελέτης εκτιμούν ότι σκοτώθηκαν μεταξύ 830 και 1200 άνθρωποι. Από αυτούς, διαπίστωσε η μελέτη, περί τους 500 με 850 -περίπου τα δύο τρίτα-ήταν πιθανώς μαχητές. Στους νεκρούς συμπεριλαμβάνονται και πολλοί ηγέτες. Αυτό σημαίνει ότι περίπου το ένα τρίτο των νεκρών-αρκετές εκατοντάδες-ίσως ήταν άμαχοι. Αυτό σημαίνει πολλά πτώματα. Μπορεί αυτές να είναι οι καλύτερες εκτιμήσεις που έχουμε, αλλά εξακολουθούν να είναι κατά προσέγγιση.
Ο Μπρέναν άκουσε πολλά στην επιτροπή της Γερουσίας. Θα ακούσετε πολλά για μαχητές που σκοτώθηκαν και άμαχους που σκοτώθηκαν και άμαχους που γλίτωσαν. Το πιο πιθανό, καμία πλευρά δεν θα έχει το δικαίωμα στην κριτική. Εάν το χτύπημα στο Αλ Ματζάλαχ έχει κάποια αξία πλέον, θα είναι να μας θυμίζει όχι μόνο τις γνώσεις μας, αλλά και την άγνοια μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου