Είδα το "Τελευταίο σημείωμα", και δεν το λέω γιατί θα ακολουθήσει η γνώμη μου για την ταινία. Θα πω μόνο πως έφυγα από την αίθουσα μετά και την παράθεση πάνω στο κινηματογραφικό πανί, των 200 ονομάτων των εκτελεσμένων στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, 6 μόλις μήνες πριν την απελευθέρωση από τους ναζί.
Μου ήρθαν στο μυαλό κάτι ουρλιαχτά, σχεδόν, που είχα βάλει στη αντιστασιακή μαχήτρια, Μαρία Μπέικου, η οποία ήταν μία από τις 9 καπετάνισσες του ΕΛΑΣ, εκεί που μου έλεγε -λίγες μέρες πριν πεθάνει- πως όταν ήρθε στην Ελλάδα μετά από 20τόσα χρόνια απ' την εξορία, κουβαλώντας τις στάχτες του άντρα της, η μάνα της δεν τη γνώριζε και φώναζε: "Πάρτε την! Πάρτε την! Δεν είναι αυτή η κόρη μου!".
Είχα απαυδήσει και της έλεγα, μάλλον μονολογώντας: Μετά από όλα όσα κάνατε για την Ελλάδα, σας κυνηγούσανε στα βουνά, σας φυλάκιζαν, σας εξόριζαν, και σας φόρτωσαν τις αμαρτίες του Αβραάμ και του Ισαάκ, σας κλώτσησαν στη γωνία κι έβαλαν τον κάθε βολεμένο Κυρ Παντελή να σας φτύνει "Φτου! Κομμούνια!"; Στη μόνη χώρα που οι συνεργάτες των Γερμανών έμειναν ατιμώρητοι;
Και καθώς τα θυμόμουν όλα αυτά -για άλλη μια φορά- βγαίνοντας από τον κινηματογράφο, κατάλαβα, γιατί ο Παντελής Βούλγαρης άλλαξε την ανακοίνωση των φασιστών, και αντί να πει "Ως αντίποινα θα εκτελεσθεί: 1) Ο τυφεκισμός 200 κομμουνιστών την 1/5/44", είπε "Ο τυφεκισμός 200 Ελλήνων την 1/5/44".
Αυτό κατάλαβα, ως ηχηρή έξοδο της ταινίας. Όταν ακόμα σήμερα βγαίνουν φασίστες και εκτελούν εν ψυχρώ και μένουν ατιμώρητοι... Γιατί οι φασίστες δεν είναι Έλληνες. Δεν έχουν πατρίδα.
Δεν είναι άνθρωποι για να έχουν. Οι φασίστες, όπως μου είχε πει η Δήμητρα Πέτρουλα, είναι φασίστες. Σκέτο. Λοιπόν, αυτοί οι 200 κομμουνιστές, δεν ήταν κομμουνιστές σκέτο. Ήταν Έλληνες. Έτσι, να βουίζει για πάντα στ' αυτιά τους: Έ λ λ η ν ε ς.
Αυτά και Ψυχή Βαθιά.
ΥΓ1.: Μαρία Μπέικου: "Ο όρκος του ΕΛΑΣ το λέει καθαρά ποιος ήταν ο σκοπός μας: Ήταν η απελευθέρωση της πατρίδας, και την απελευθερώσαμε μόνοι μας. Η βοήθεια ήταν μηδαμινή [...] Οι Γερμανοί λένε ότι εμείς χρωστάμε, ενώ εκείνοι χρωστάνε και δεν το λένε [...] Να μάθουν την ιστορία οι νέοι. Ο λαός της πατρίδας μας, αντιστάθηκε τιμώντας την παράδοση των αρματολών και κλεφτών. Πολέμησε με νύχια και με δόντια τον κατακτητή. Η λέξη πατρίδα δεν είναι χωρίς νόημα. Δεν ξέρω τι άλλη λέξη να σου βρω."
ΥΓ.2: Δήμητρα Πέτρουλα: "Οι φασίστες δεν έχουν πατρίδα. Όταν μεταφράστηκε το βιβλίο μου ("Πού 'ναι η μάνα σου, μωρή;") στα τουρκικά, πήγα στην Τουρκία για την παρουσίασή του, και εκεί με ρώτησαν: «Οι έλληνες τα έκαναν όλα αυτά;». «Όχι οι έλληνες, οι φασίστες…» τους είπα, «…παντού υπάρχουν φασίστες. Όχι Έλληνες. Αυτοί δεν ήταν Έλληνες. Αυτοί ήταν φασίστες. Άλλο πράμα...»"
ΥΓ.3: Κατίνα Τέντα - Λατίφη: "Αυτό μόνον στην Ελλάδα συνέβη, πουθενά αλλού. Να αγωνίζεσαι για την απελευθέρωση της χώρας σου και να ‘ρχονται αυτοί που περνούσαν ασφαλείς και όμορφα κι ωραία στο εξωτερικό, κι αυτοί που συνεργάστηκαν με τους καταχτητές, και να σε εξοντώνουν!"
ΥΓ.4. (Σχόλιο από ανάρτηση του παραπάνω κειμένου στο φ/β:) "Αν δει κανείς την ίδια την ανακοίνωση της εκτέλεσης, θα καταλάβει πώς οι εκτελεστές -"ἐλληνες εθελοντές"- προτάσσουν την εθνική ταυτότητα για τον εαυτό τους και την κομμουνιστική ιδιότητα για τους εκτελεσθέντες προσπαθώντας να δείξουν ότι δρούσαν αντεθνικά κι ότι δεν ήταν έλληνες. Άλλωστε αυτό ήταν το επιχείρημα και για τις εκτελέσεις και για τις εξορίες στον Εμφύλιο. Καιρός ήταν να αναδειχτεί ότι οι έλληνες ήταν αυτοί που αγωνίστηκαν και πέθαναν για την ελευθερία της πατρίδας μας [...] Κι είναι η πρώτη φορά που το είδα γραμμένο." Γιούλα Αθανασάκου, φιλόλογος (5/11/17, 13:10).
ΥΓ.5. "Αυτό που είμαστε κι αυτό που μας περιβάλλει είναι σαν τις ρώσικες κούκλες: Χάος, Κόσμος, Ουρανός, Γη, Πατρίδα, Οικογένεια, (είτε ο Κύκλος των αγαπημένων), Εσύ.
Πατρίδα είναι αυτό στο οποίο γεννήθηκες ελεύθερος. Ο τόπος στον οποίο δεν είσαι αφεντικό κανενός ούτε δούλος κανενός. Όπου το πιο σύνηθες είναι να μιλάς την ίδια γλώσσα με όσους γεννήθηκαν στον τόπο αυτό. Αυτό είναι πατρίδα κι ακόμη, ο τόπος που όσοι τον κατοικούν, λόγω κλίματος και περιβάλλοντος, έχουν κοινές ασχολίες, συμπεριφορές, αλληλοκατανόηση, κοινό τρόπο ζωής. Ο τόπος που αν δεν τον υπερασπίσεις θα το κυριεύσει ο στρατός του Ξένου και θα σε δουλοποιήσει. Θα σε υποχρεώσει να εργάζεσαι γι’ αυτόν κι όχι για τον εαυτό σου, να μιλάς τη γλώσσα του, να προσκυνάς τα είδωλά του, να ικανοποιείς τα βίτσια του, να του δίνεις φόρο μέχρι εξοντώσεως.
Οι απάτριδες θα πάνε με τον κυρίαρχο κι όντας απάτριδες θα πάρουν την αμοιβή τους.
Το ίδιο και οι εθνικιστές οι οποίοι όντας οπαδοί της στρατοκρατίας, θα πάνε με το καθεστώς του κατακτητή που από την ίδια του την κατακτητική ιδιότητα είναι στρατοκρατικό. Όντας ταξικοί, θεωρώντας ξένο ό, τι δεν υπακούει στην στρατοκρατία, θα πάνε με τον στρατό του Κατακτητή που τους χρειάζεται και θα τους δώσει προνόμια, δύναμη, η οποία θα κακοποιεί εσένα τον Είλωτα (δηλαδή τον κυριευμένο και αγωνιζόμενο για την ελευθερία σου πατριώτη).
Αυτό γίνεται πάντα μέσα στην Ιστορία των λαών. Επαγγελματίες απάτριδες κι επαγγελματίες πατριώτες (εθνικιστές), είναι κατά βάθος συγκοινωνούντα δοχεία. " , ποιητής
