Φαίνεται ότι η λιτότητα δεν είναι πλέον της μόδας στην ευρωζώνη - τουλάχιστον προς το παρόν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε την Ισπανία, τη Γαλλία και την Ολλανδία περισσότερο χρόνο για να συμμορφωθούν με το ανώτατο όριο ελλείμματος του 3% του ΑΕΠ που έθεση η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακόμη και Γερμανοί αξιωματούχοι τώρα παραδέχονται ότι κάτι περισσότερο από τη δημοσιονομική λιτότητα είναι απαραίτητο για την αναζωογόνηση των οικονομιών της περιφέρειας της ευρωζώνης.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, αυτό το «κάτι περισσότερο» είναι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις: χαλάρωση των περιορισμών απόλυσης και αλλαγές στις αγορές εργασίας, απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων, και άρση των ελέγχων στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών.
Αλλά αυτό είναι απλώς παλιά νέα βέβαια.. Από την αρχή της κρίσης της ευρωζώνης, η τρόικα επέμενε στις εν λόγω διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ως μέρος κάθε πακέτου οικονομικής βοήθειας. Ελλάδα, Ισπανία, και άλλοι άκουγαν συνεχώς ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις απαιτούνταν για να τονώσουν την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα τους και έτσι να συμβάλουν στην αναζωογόνηση της ανάπτυξης.
Μετά από τρία χρόνια, η εμπειρία στην Ελλάδα είναι αποκαλυπτική. Όπως μια νέα έκθεση του ΔΝΤ αναγνωρίζει, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις απέτυχαν να αποδώσουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, εν μέρει επειδή προσέκρουσαν σε πολιτικές και πρακτικές δυσκολίες, και εν μέρει επειδή οι δυνατότητές τους για την αύξηση της ανάπτυξης βραχυπρόθεσμα είχε υπερεκτιμηθεί. Ούτε οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας της Ισπανίας λειτούργησαν όπως αναμενόταν.
Τίποτα από αυτά δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις αυξάνουν την παραγωγικότητα, στην πράξη, μέσω δύο συμπληρωματικών οδών. Πρώτον, οι χαμηλής παραγωγικότητας τομείς απολύουν. Δεύτερον, τομείς υψηλής παραγωγικότητας επεκτείνονται και προσλαμβάνουν περισσότερους εργαζομένους. Αμφότερες οι διαδικασίες απαιτούνται, εάν οι μεταρρυθμίσεις είναι να οδηγήσουν σε ανάπτυξη την οικονομία.
Αλλά, όταν η συνολική ζήτηση είναι υποτονική - όπως στην περιφέρεια της Ευρώπης - ο δεύτερος μηχανισμός λειτουργεί ασθενώς, ίσως και καθόλου. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί: καθιστώντας ευκολότερη την απόλυση ή το επιχειρείν έχει μικρή επίδραση στην πρόσληψη όταν οι επιχειρήσεις έχουν ήδη πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα και δυσκολεύονται να βρουν καταναλωτές. Έτσι, το μόνο που έχουμε είναι το πρώτο αποτέλεσμα, και επομένως την αύξηση της ανεργίας.
Υπάρχουν λίγα νέα στοιχεία στην προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και λίγοι λόγοι για να είμαστε αισιόδοξοι ότι της νέα στρατηγική θα λειτουργήσει καλύτερα από την παλιά. Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις - όσο επιθυμητές κι αν είναι μακροπρόθεσμα - δεν είναι πανάκεια για το βραχυπρόθεσμο αίνιγμα της ανάπτυξης των χωρών αυτών.
Η περιφέρεια της ευρωζώνης πάσχει τόσο από ένα πρόβλημα των μεγεθών και ένα πρόβλημα ροής. Έχει πολύ μεγάλο χρέος, και πολύ λίγη ανταγωνιστικότητα για την επίτευξη εξωτερικού ισοζυγίου, χωρίς σημαντικό εγχώριο αποπληθωρισμό και ανεργία. Αυτό που απαιτείται είναι μια διττή προσέγγιση που στοχεύει στα δύο προβλήματα ταυτόχρονα. Η επικρατούσα προσέγγιση - στόχευση του χρέους μέσω της δημοσιονομικής λιτότητας και της ανταγωνιστικότητας μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων έχει καταλήξει σε επίπεδα ανεργίας, που απειλούν την κοινωνική και πολιτική σταθερότητα.
Άρα, τι πρέπει να γίνει με διαφορετικό τρόπο;
Ο πιο άμεσος τρόπος για την αντιμετώπιση του προβλήματος του χρέους είναι μια διαγραφή χρέους, σε συνδυασμό με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών εκείνων που θα υποστούν μεγάλες απώλειες, ως αποτέλεσμα. Αυτό μπορεί να φαίνεται ακραίο, αλλά απλώς αναγνωρίζει την πραγματικότητα ότι ένα μεγάλο μέρος του υπάρχοντος χρέους δεν θα πρέπει να επιστραφεί χωρίς νέες ροές επίσημης χρηματοδότησης. Δεδομένου μάλιστα ότι και το ΔΝΤ αναγνωρίζει τώρα ότι θα ήταν καλύτερα η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους να είχε γίνει από την αρχή.
Η μείωση του χρέους από μόνη της ανοίγει το δρόμο για την ανάπτυξη, αλλά όχι άμεσα. Είναι επίσης αναγκαίες πολιτικές που αφορούν άμεσα την επανεξισορρόπηση δαπανών εντός της ευρωζώνης και την αλλαγή του προφίλ δαπανών εντός των περιφερειακών οικονομιών.
Οι πολιτικές αυτές θα απαιτήσουν από τη Γερμανία να δεχτεί υψηλότερο πληθωρισμό και σαφείς απώλειες, που σημαίνει ότι οι Γερμανοί πολίτες πρέπει να δεχτούν μια διαφορετική εξήγηση για τη φύση της κρίσης.
Η Γαλλία πιθανότατα θα διαδραματίσει και πάλι έναν κρίσιμο ρόλο. Η Γαλλία είναι αρκετά μεγάλη ώστε αν υποστηρίξει πλήρως τις περιφερειακές χώρες, η Γερμανία θα απομονωθεί και θα πρέπει να ανταποκριθεί. Όμως, μέχρι στιγμής, η Γαλλία παραμένει πρόθυμη να μένει μακριά από τις χώρες του νότου, προκειμένου να αποφύγει να ταυτιστεί μαζί τους στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Τελικά, μια εφαρμόσιμη ευρωπαϊκή οικονομική ένωση απαιτεί μεγαλύτερη δομική ομοιογένεια και θεσμική σύγκλιση (ιδίως στις αγορές εργασίας) μεταξύ των μελών της.
Έτσι, το επιχείρημα της Γερμανίας περιέχει στοιχεία αλήθειας: σε μακροπρόθεσμη βάση, οι χώρες της ΕΕ πρέπει να μοιάζουν περισσότερο μεταξύ τους, αν θέλουν να κατοικούν στο ίδιο σπίτι.
Αλλά η ευρωζώνη αντιμετωπίζει ένα βραχυπρόθεσμο πρόβλημα που είναι πολύ πιο κεϋνσιανό στη φύση του, και σχετικά με το οποίο τα μακροπρόθεσμα διαρθρωτικά μέτρα είναι αναποτελεσματικά στην καλύτερη περίπτωση και στη χειρότερη επιβλαβή. Πάρα πολύ μεγάλη έμφαση στα διαρθρωτικά προβλήματα, σε βάρος των κεϋνσιανών πολιτικών, θα καταστήσει το μακροπρόθεσμο πλαίσιο ακατόρθωτο - και ως εκ τούτου άνευ σημασίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου