Η Γερμανία ενάντια στο ευρώ!

http://www.sofokleous10.gr/portal2/toprotothema/toprotothema/2013-06-24-22-48-08-2013062499960/

Συνήθως, οι άνθρωποι ή τα ιδρύματα, φτάνουν στα δικαστήρια όταν τα πράγματα πάνε στραβά και ακολουθεί μάχη για το ποιος είναι υπεύθυνος για τη ζημιά. Έτσι, η ακροαματική διαδικασία που πραγματοποιήθηκε στις 11-12 Ιούνη στο Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο σχετικά με τη νομιμότητα του προγράμματος οριστικών νομισματικών συναλλαγών (OMT), ήταν παράξενο φαινόμενο. Πρόκειται για έναν αγώνα για το πιο πετυχημένο μέτρο νομισματικής πολιτικής των τελευταίων δεκαετιών –και μάλιστα όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά παντού.

Η ανακοίνωση του συστήματος OMT τον Ιούλιο του 2012 μείωσε τα επιτόκια για τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις και συνεισέφερε στην επιστροφή των πολυπόθητων ιδιωτικών κεφαλαίων στις πληγείσες χώρες, βοηθώντας έτσι να αμβλυνθεί ο αντίκτυπος της βαθιάς ύφεσης στην περιφέρεια της Ευρώπης. Επιπλέον, επανέφερε την εμπιστοσύνη στη βιωσιμότητα της οικονομίας της ευρωζώνης και στο νόμισμά της, το ευρώ.

Το καλύτερο απ’ όλα, είναι ότι κανένα από αυτά τα κατορθώματα δεν κόστισε δεκάρα. Το μόνο που χρειάστηκε ήταν μια δήλωση από τον πρόεδρο της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι και το ΔΣ του, ότι θα κάνει «ό,τι χρειαστεί» για να αγοράσει το δημόσιο χρέος των μελών της ευρωζώνης, με την προϋπόθεση ότι θα εκπληρώσουν τις αυστηρές δημοσιονομικές προϋποθέσεις. Καμία χώρα δεν έχει κάνει κάποια πρόταση μέχρι στιγμής.

Ωστόσο, ενώ οι θετικές επιπτώσεις του προγράμματος OMT στις χρηματοπιστωτικές αγορές, αποτελούν απόδειξη της επιτυχίας του, έχει παρ’ όλα αυτά δεχθεί σφοδρή επίθεση από το γερμανικό λαό, αλλά και τα πολιτικά κόμματα και τους οικονομολόγους της Γερμανίας. Μία πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι πλέον, μόνο το ένα τρίτο των Γερμανών τάσσονται υπέρ του προγράμματος, ενώ η πλειοψηφία αντιτίθεται σε αυτό.

Και τώρα, το Συνταγματικό Δικαστήριο καλείται να τις καταρρίψει.

Γιατί μπορεί να θέλει κανείς, ιδιαίτερα Ευρωπαίος, να «σκοτώσει» ένα πρόγραμμα το οποίο έχει μέχρι στιγμής βοηθήσει στη διάσωση του κοινού νομίσματος;

Οι Γερμανοί αντίπαλοι του προγράμματος OMT υποστηρίζουν ότι είναι αντισυνταγματικό, διότι δεν πρόκειται για νομισματική πολιτική, αλλά για δημοσιονομική πολιτική η οποία έχει ως στόχο τη χρηματοδότηση αφερέγγυων και ληθαργικών κυβερνήσεων της ευρωζώνης. Υποστηρίζουν ότι δεν είναι δουλειά της ΕΚΤ να σώσει το ευρώ ή να αποτρέψει την έξοδο των χωρών από τη νομισματική ένωση.

Τα παράπονα αυτά, είναι ακόμη πιο περίεργα δεδομένου ότι η Γερμανία είναι σημαντική δικαιούχος της ανακοίνωσης των OMT: οι άμεσοι οικονομικοί κίνδυνοί της, μέσω των υπολοίπων του συστήματος Target2 και του μεγέθους του ισολογισμού της ΕΚΤ, έχουν συρρικνωθεί, παρά την ύφεση στην ευρωζώνη.

Λαμβάνοντας υπόψη τα οφέλη αυτά, φαίνεται μαζοχιστικό για τους Γερμανούς να αντιτάσσονται στην στρατηγική της ΕΚΤ. Οπότε, γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη αντίσταση από τη Γερμανία;

Μέρος της απάντησης κρύβεται στην ισχυρή κουλτούρα της Ordnungspolitik (πολιτική της τάξης) στη Γερμανία, η οποία σχεδόν πάντα δίνει προτεραιότητα στους κανόνες. Η επιτυχία μπορεί να σημαίνει αποτυχία εάν επιτυγχάνεται με αμφίβολα εργαλεία.

Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι οι Γερμανοί έχουν απηυδήσει με το να είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος της Ευρώπης –να κατηγορούνται για τα δεινά των γειτόνων τους, ενώ καλούνται να αναλάβουν κινδύνους και να παρέχουν γενναιόδωρη οικονομική βοήθεια. Πράγματι, μεταξύ ορισμένων διανοουμένων της γερμανικής πνευματικής ελίτ, επικρατεί δυσπιστία προς την Ευρώπη και τους θεσμούς της, η οποία είναι πλέον τόσο βαθιά που υποπτεύονται οποιοδήποτε νέο ευρωπαϊκό μέτρο πολιτικής ως ύποπτο σχέδιο για να αντλήσει η Ευρώπη χρήματα από τους Γερμανούς.

Η άποψη αυτή κερδίζει έδαφος και πολιτικά, με ένα νέο κόμμα ενάντια στο ευρώ, ονόματι «Εναλλακτική για τη Γερμανία, το οποίου η δημοτικότητα αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς. Επιπλέον, ένας αυξανόμενος αριθμός Γερμανών, ανοιχτά ή κρυφά, θέλουν να δουν το γερμανικό μάρκο να επιστρέφει.

Το πρόβλημα είναι ότι μπορεί τελικά να πραγματοποιηθεί η ευχή τους. Αν το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο επιβάλλει όρια στο πρόγραμμα OMT, οι συνέπειες θα είναι ολέθριες, διότι θα καθιστούσε αναποτελεσματική την εγγύηση της ΕΚΤ να «κάνει ό,τι χρειαστεί».

Οι χρηματοπιστωτικές αγορές, σίγουρα θα αντιδρούσαν ταχύτατα, επαναφέροντας τους φόβους του περασμένου καλοκαιριού. Δίχως χωρίς κανένα θεσμικό πολιτικό όργανο να είναι σε θέση να αναλάβει την ευθύνη, χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία θα επέστρεφαν στα πρόθυρα του πανικού που προκαλείται από την αφερεγγυότητα. Το αποτέλεσμα θα ήταν μια βαθιά ευρωπαϊκή κρίση, η οποία είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα παράσυρε μαζί της και τη Γερμανία, αντιστρέφοντας τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Στην πραγματικότητα, το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, είναι απίθανο να απαγορεύσει το πρόγραμμα OMT. Θα μπορούσε, ωστόσο, να μπει στον πειρασμό να επιβάλλει περιορισμούς στην ΕΚΤ, και να βάλει έτσι την Ευρώπη στο μονοπάτι μίας βαθύτερης κρίσης. Και, ακόμη και αν το δικαστήριο επιλέξει να απέχει από το να επιβάλλει όρια, το βασικό πρόβλημα –η αυξανόμενη γερμανική αποστροφή για οτιδήποτε έχει να κάνει με την Ευρώπη- δεν πρόκειται να εξαφανιστεί.

Ο λογικός τρόπος να προχωρήσουμε προς τα εμπρός, είναι ένας. Οι Ευρωπαίοι εταίροι της Γερμανίας, ιδιαίτερα η Γαλλία, οφείλουν να την πείσουν να συμμετάσχει εκ νέου στα ευρωπαϊκά ζητήματα και να αναλάβουν την ευθύνη για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η αντίθεση των Γερμανών ηγετών σε κάθε πρόταση για θεσμικές μεταρρυθμίσεις μπορεί να συγχωρητέα προς το παρόν, στην πορεία προς τις γενικές εκλογές του Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, με το που αναλάβει καθήκοντα η νέα κυβέρνηση, η συνεχιζόμενη άρνηση της Γερμανίας να υιοθετήσει μία ενεργητική προσέγγιση για την επίλυση των προβλημάτων της Ευρώπης, θα ήταν εντελώς αδικαιολόγητη.