«Άγγελος ή Δαίμονας» ένα αλλιώτικο βιβλίο

http://www.antinews.gr/2013/02/05/202766/

 Του Φαήλου Μ. Κρανιδιώτη

Όσα δεν έχουμε μπορέσει να μάθουμε ακόμα μέσα από τα ιστορικά βιβλία για τα χρόνια του πολέμου και της κατοχής, τελικά φαίνεται πως θα τα μάθουμε από τα ιστορικά μυθιστορήματα. Εδώ ακριβώς είναι το μεγάλο παράδοξο. Πολλά ιστορικά βιβλία για το θέμα αυτό περιέχουν ανακρίβειες, ακόμα και διαστρεβλώσεις ή πλαστογραφίες. Τώρα από ένα ιστορικό μυθιστόρημα μαθαίνουμε αλήθειες!

Πρόκειται για το βιβλίο της Ιζαμπέλλας Παλάσκα «Άγγελος ή Δαίμονας – Ο αμφιλεγόμενος πατέρας μου», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Λιβάνη. Εντελώς ασυνήθιστο σαν δομή και σαν πλοκή, ένα ιστορικό μυθιστόρημα που θα μπορούσε να είναι και μια μυθιστορηματική βιογραφία, αφού αναφέρεται στη ζωή του πατέρα της, του Γιάννη Βουλπιώτη. Μερικοί θα αναρωτηθούν ποιος ήταν αυτός ο Βουλπιώτης. Όσοι έχουν εντρυφήσει στη σκοτεινή περίοδο του ηρωϊσμού, της αδελφοκτονίας αλλά και των δωσιλόγων, που ήταν η Κατοχή, κάτι ξέρουν. Με το βιβλίο θα μάθουν κι άλλοι.

Ο Βουλπιώτης ήταν από τη δεκαετία του 1930 ανώτατο στέλεχος του συγκροτήματος Ζήμενς και Τελεφούνκεν. Είχε μάλιστα παντρευτεί την κόρη του Γερμανού μεγαλοβιομήχανου, του ίδιου του Χερ Ζήμενς. Αυτός ο Βουλπιώτης λοιπόν εκπροσωπούσε το συγκρότημα σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και φυσικά στην Ελλάδα, κλείνοντας για λογαριασμό του μεγάλες συμβάσεις. Στη χώρα μας έγινε γνωστός από τα προπολεμικά χρόνια για τις μεγάλες κρατικές συμβάσεις που είχε υπογράψει, ιδίως για τον εκσυγχρονισμό της τηλεφωνίας και την ίδρυση του πρώτου ελληνικού κρατικού ραδιοσταθμού.

Το όνομά του συνδέθηκε όμως και με τις μίζες που δόθηκαν. Είναι παλιά αυτή η δύσοσμη γερμανική κολώνια. Ο ίδιος φαίνεται πως συνδέθηκε με πολιτικούς της εποχής σε όλο το πολιτικό φάσμα. Ακόμα και με προσωπικότητες της Αριστεράς, όπως ο Δημήτρης Γληνός. Το βέβαιο είναι ότι διαδραμάτισε κάποιον παρασκηνιακό ρόλο πίσω από διάφορα ιστορικά γεγονότα, συνομιλούσε απευθείας με τον ίδιο τον Μεταξά και τον Μανιαδάκη, άλλους πολιτικούς ή διπλωμάτες, ακόμα και με τον Χίτλερ ή αξιωματούχους του ναζιστικού καθεστώτος στη Γερμανία κ.ά.

Όλα αυτά ανάμεσα σε διάφορες φάσεις της προσωπικής ζωής του Βουλπιώτη, που περιγράφονται πολύ γοητευτικά από την κόρη του, η οποία είναι οφθαλμοφανές ότι έχει το χάρισμα να τραβάει την προσοχή του αναγνώστη με τον γραπτό λόγο της. Η συγγραφέας δεν διστάζει να παρουσιάσει τον ήρωα του βιβλίου της σαν να είναι ένα εντελώς ξένο γι’ αυτήν πρόσωπο. Τον αντιμετωπίζει αποστασιοποιημένα σε τρίτο πρόσωπο με αντικειμενικότητα. Τον δείχνει, ανάμεσα σε επιχειρηματικές ή παραγοντικές δραστηριότητες, στο κοσμοπολίτικο περιβάλλον που ζούσε στην Αθήνα, το Παρίσι ή το Βερολίνο, αναπαριστώντας κάπως νοσταλγικά και με συναρπαστικές γραμμές την ατμόσφαιρα της εποχής. Περιγραφές και διάλογοι που σε κάνουν να νομίζεις πως είσαι κάπου δίπλα κι εσύ και τα βλέπεις και τα ακούς όλα αυτά.

Πολύ σημαντικότερη όμως είναι η ανάμιξη του Βουλπιώτη στα χρόνια του πολέμου, τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Εμφανίζεται να λειτουργεί σε ορισμένες φάσεις σαν ένας μεσάζων, όχι πλέον για να επιτύχει συμβάσεις για λογαριασμό του γερμανικού συγκροτήματος που εκπροσωπούσε, αλλά για διάφορες παρασκηνιακές ενέργειες πολιτικοδιπλωματικού χαρακτήρα. Στις παραμονές της ιταλικής επίθεσης κατά της Ελλάδος ενεργεί στο Βερολίνο ως μυστικός απεσταλμένος της ελληνικής κυβέρνησης για να αποτραπούν τα σχέδια του Μουσολίνι και του Τσιάνο.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και τον Ιανουάριο του 1941, όταν φιλοξενεί τον μυστικό απεσταλμένο των Γερμανών που μεταφέρει στον διάδοχο Παύλο πρόταση για να λήξει ο ελληνοϊταλικός πόλεμος με ανακωχή στα βορειοηπειρωτικά βουνά που θα κρατούσε μέχρι το τέλος της παγκόσμιας σύρραξης. Οι άνθρωποι του Μανιαδάκη οσμίζονται τι συμβαίνει και περικυκλώνουν το σπίτι του Βουλπιώτη, όπου βρίσκονται για δείπνο οι Γερμανοί διπλωμάτες κ.ά.

Φυσικά, μια που η πλοκή του βιβλίου της Ιζαμπέλλας Παλάσκα κινείται μεταξύ 1938 και 1944 κυρίως, τα πιο ενδιαφέροντα σημεία αναφέρονται σε κρίσιμες πτυχές της κατοχικής περιόδου, στις οποίες λαμβάνει μέρος (πάντα στο παρασκήνιο) ο πατέρας της. Εδώ οι πληροφορίες είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες και κάπου αυτό το βιβλίο βγαίνει από το μυθιστορηματικό πλαίσιο και καταγράφει άγνωστα ιστορικά γεγονότα, που συστηματικά μέχρι σήμερα η «κατεστημένη» αριστερή ιστοριογραφία έχει αγνοήσει.

Στο σημείο αυτό θα υπενθυμίσω ότι, όπως τονίζει και η συγγραφέας στον πρόλογό της, την αυθεντικότητα των ιστορικών γεγονότων που παρουσιάζονται έχει αναλάβει ο ιστορικός συγγραφέας Δημοσθένης Κούκουνας που τα προσάρμοσε στην ιστορική αλήθεια. Ο Δ. Κούκουνας είναι καλός φίλος αλλά κυρίως ένας χαλκέντερος, επίμονος κι ακριβοδίκαιος ερευνητής, που κατ’ επανάληψη με έχει εντυπωσιάσει με το βάθος και την ακεραιότητα της ιστορικής δουλειάς του, χωρίς εμπάθεια για την Αριστερά και χωρίς μονομέρεια για την Δεξιά. Για όσους δεν γνωρίζουν, ο Δ. Κούκουνας έχει ασχοληθεί σε βάθος με την ιστορική έρευνα για τα κατοχικά χρόνια και έχει ανατρέψει μύθους που επικράτησαν μεταπολεμικά, ενώ δεν ξέρω κανένα από τα στοιχεία που χρησιμοποίησε στα ιστορικά βιβλία του ή άλλα δημοσιεύματα (επί χρόνια ήταν διευθυντής στα περιοδικά «Λαβύρινθος» και «Τότε») να έχει ποτέ διαψευστεί.

Ίσως επανέλθω, γιατί το βιβλίο της Ιζαμπέλλας Παλάσκα «Άγγελος ή Δαίμονας – Ο αμφιλεγόμενος πατέρας μου» (Λιβάνης, σελ. 383, 14,90 ευρώ) περιέχει πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία για τη σύγχρονη ιστορία μας που παύουν έτσι να είναι άγνωστα και που ανατρέπουν τους καθιερωμένους μύθους…