Πουλάνε τσιμέντο, τηλεοράσεις ή καφέ. Οδηγούν τις τιμές στα ύψη και κοστίζουν στους καταναλωτές δισεκατομμύρια. Τα καρτέλ δρουν παράνομα, παρόλα αυτά δεν φοβούνται τίποτα. Στην Ευρώπη, όπως αποδεικνύεται, ο καθορισμός των τιμών από τα καρτέλ είναι ένα απλό πλημμέλημα, γράφει ο Harald Schumann στη γερμανική Der Tagesspiegel. Αφορμή, το πρόστιμο μαμούθ των 1,47 δισ. ευρώ που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε έξι εταιρείες (Philips, LG Electronics, Samsung, Panasonic, Toshiba και Technicolor), για χειραγώγηση τιμών στις οθόνες τηλεοράσεων και υπολογιστών, επί σχεδόν μία δεκαετία.
Οι επιφανείς επιχειρηματίες συνήθως συναντιούνται στις συνεδριάσεις του Zentralverbands Elektrotechnik στη Φρανκφούρτη. Εκεί μιλούν για νέες αγορές και τεχνολογίες και ό, τι άλλο είναι νέο στο χώρο των μετασχηματιστών ισχύος, αυτών των τεράστιων συσκευών που κατασκευάζονται από μαγνήτες και πηνία σύρματος χωρίς τις οποίες δεν θα υπήρχε παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Αλλά το πραγματικά συναρπαστικό υλικό έρχεται πάντα στο τέλος του επίσημου προγράμματος, τα βράδια, ή σε κοινές εκδρομές.
Στη συνέχεια, όπως περιγράφουν οι ερευνητές, οι διευθύνοντες σύμβουλοι και οι προϊστάμενοι των πωλήσεων συναντιούνται σε “μικρές ομάδες” για το “συζητήσεις σχετικές με το έργο” που μπορεί να λειτουργήσουν και να είναι πολύ επικερδείς. Αυτό που προκύπτει από τις συνομιλίες είναι ρυθμίσεις που εξασφαλίζουν για τους υποτιθέμενους ανταγωνιστές επιπλέον εύκολα κέρδη που μεταφράζονται σε διψήφια εκατομμύρια. Οι συμφωνίες είναι λεπτομερείς σχετικά με το ποιος πρέπει να πάρει ένα συμβόλαιο και, πάνω απ ‘όλα, σε ποια τιμή.
Για τουλάχιστον πέντε ετών, όπως ορίζεται από τους υπαλλήλους της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ανταγωνισμού στη Βόννη, ο όμιλος Siemens, η Regensburg Starkstrom-Gerätebaupower (εταιρεία κατασκευής εξοπλισμού ρεύματος υψηλής τάσης), η γαλλική Alsthom και ο ελβετικός ηλεκτρικός κολοσσός ΑΒΒ έχουν μοιράσει τη γερμανική αγορά μετασχηματιστών, εξ ολοκλήρου και χωρίς ανταγωνισμό, καταληστεύοντας τους πελάτες τους, οι οποίοι έπρεπε να πληρώσουν πολύ περισσότερα, αν οι πάροχοι αναγκάζονταν να ανταγωνιστούν.
Η αντιμονοπωλιακή έρευνα των αρμόδιων οργάνων συνεχίστηκε για τέσσερα ολόκληρα χρόνια και τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους κατέληξε σε μια δέσμη προστίμων. Συνολικά, 24,3 εκατ. ευρώ πρόστιμο επιβλήθηκε στις τέσσερις εμπλεκόμενες εταιρείες και πληρώθηκε στο εθνικό θησαυροφυλάκιο.
Κατονομάζοντας και ντροπιάζοντας;
Εκεί όμως έληξε. Κανείς δεν δικάστηκε, κανείς δεν είδε δημοσιευμένο το όνομά του. Στα μέσα, δεν έγινε ούτε μια σύντομη αναφορά για την όλη διαδικασία.
Αυτό συμβαίνει συνήθως με τα καρτέλ που χωρίζονται στην Ευρώπη. Χρόνο με το χρόνο, οι αρχές ανταγωνισμού ερευνούν εκατοντάδες επιχειρήσεις που παραβιάζουν την απαγόρευση των καρτέλ. Καφές και απορρυπαντικά, τσιμέντο και χημικά, τηλεοράσεις επίπεδης οθόνης και DVD player, γυαλί και καλώδια αυτοκινήτων, , ακόμη και πυροσβεστικά οχήματα και γαρίδες της Βόρειας Θάλασσας – ο κατάλογος των βιομηχανιών που δημιουργούν καρτέλ είναι σχεδόν απεριόριστος.
Πράγματι, το κόστος των καρτέλ στην κοινωνία είναι πολύ υψηλότερο από ό, τι γενικά πιστεύεται. Όπως έχουν ανακαλύψει οι αρχές, τα καρτέλ καταφέρνουν να αυξάνουν τις τιμές των προϊόντων τους μέχρι και κατά μέσο όρο 25% και μέσα σε τέσσερα χρόνια να είναι σε θέση να κλείσουν τον κύκλο εργασιών ενός ολόκληρου έτους με απροσδόκητο κέρδος. Ακριβή στοιχεία, όμως, είναι από τη φύση τους, αδύνατον να βρεθούν.
Τα καρτέλ είναι τα «παιδιά του σκότους», λέει ο Franz Jürgen Säcker, πρώην δικαστής σε θέματα αντι-τραστ και ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στο δίκαιο του ανταγωνισμού στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Ωστόσο, εννέα μέλη μιας ομάδας οικονομολόγων από τρία ευρωπαϊκά ερευνητικά ιδρύματα, σε μια μελέτη για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2007, υπολογίζουν ότι οι οικονομικές απώλειες που προκαλούνται από καρτέλ της Ευρώπης κοστίζουν περισσότερα από 260 δις ευρώ το χρόνο. Αυτό αντιστοιχεί στο 2,3% της ετήσιας οικονομικής παραγωγής της Ευρώπης, ή το διπλάσιο του ετήσιου προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τα καρτέλ είναι τα «παιδιά του σκότους», λέει ο Franz Jürgen Säcker, πρώην δικαστής σε θέματα αντι-τραστ και ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στο δίκαιο του ανταγωνισμού στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Ωστόσο, εννέα μέλη μιας ομάδας οικονομολόγων από τρία ευρωπαϊκά ερευνητικά ιδρύματα, σε μια μελέτη για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2007, υπολογίζουν ότι οι οικονομικές απώλειες που προκαλούνται από καρτέλ της Ευρώπης κοστίζουν περισσότερα από 260 δις ευρώ το χρόνο. Αυτό αντιστοιχεί στο 2,3% της ετήσιας οικονομικής παραγωγής της Ευρώπης, ή το διπλάσιο του ετήσιου προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Χαλαροί νόμοι
Τα στοιχεία για τις καταστροφικές συνέπειες των επιχειρηματικών καρτέλ δεν είναι κάτι καινούργιο. Ο Walter Eucken, ένας από τους πρωτοπόρους του οικονομικού συστήματος στη Δυτική Γερμανία, θεωρεί τη συγκέντρωση της οικονομικής δύναμης από τα συνδικάτα και τα καρτέλ το βασικό πρόβλημα της προπολεμικής οικονομίας. Γι ‘αυτό κάλεσε το κράτος να επιβάλει τον ανταγωνισμό με σιδερογροθιά, για να κρατηθούν οι τιμές χαμηλά. Στην πραγματική ζωή, όμως, ένα μικρό μέρος αυτής της ιδέας επέζησε. Πράγματι, από το 1957 η Bundestag πέρασε τον πρώτο νόμο ενάντια στον περιορισμό του εμπορίου, ενώ μια ευρωπαϊκή αντιμονοπωλιακή νομοθεσία περιλήφθηκε αργότερα στις Συνθήκες της ΕΚ. Στην πράξη, οι νόμοι κατά των καρτέλ παρέμειναν χαλαροί για δεκαετίες, αν και η τρέχουσα νομοθεσία, ακόμη και σήμερα, εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο διαμάχης.
Η αμφιβολία για τη νομοθεσία καλλιεργεί τον ήδη μεγάλο αριθμό των παραβατών. Αμερικανοί οικονομολόγοι οι οποίοι ανέλυσαν 283 περιπτώσεις του διεθνούς καρτέλ βρήκαν κάποια εκπληκτικά αποτελέσματα. Μεταξύ του 1990 και του 2005, η γερμανική εταιρεία χημικών BASF, για παράδειγμα, συμμετείχε σε 26 καρτέλ. Η γαλλική πετρελαϊκή εταιρεία Total συμμετείχε σε 18 και η Degussa στη Γερμανία σε 13.
Οι επίσημοι κυνηγοί καρτέλ δεν μπορεί να κατηγορηθούν σε καμία περίπτωση για έλλειψη ζήλου. Από την αρχή του 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ασχοληθεί με 15 σημαντικές υποθέσεις και επέβαλε πρόστιμα συνολικού ύψους 4 δισ. ευρώ περίπου σε 112 εταιρείες. Τα ποσά αυτά, που επιβλήθηκαν σε τρία μόλις χρόνια, ήταν τέσσερις φορές υψηλότερα από τις κυρώσεις που καταβλήθηκαν καθόλη τη δεκαετία του 1990.
Οι επίσημοι κυνηγοί καρτέλ δεν μπορεί να κατηγορηθούν σε καμία περίπτωση για έλλειψη ζήλου. Από την αρχή του 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ασχοληθεί με 15 σημαντικές υποθέσεις και επέβαλε πρόστιμα συνολικού ύψους 4 δισ. ευρώ περίπου σε 112 εταιρείες. Τα ποσά αυτά, που επιβλήθηκαν σε τρία μόλις χρόνια, ήταν τέσσερις φορές υψηλότερα από τις κυρώσεις που καταβλήθηκαν καθόλη τη δεκαετία του 1990.
Η απότομη αύξηση, ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν οφείλεται στην αύξηση των εξουσιών που έχουν δοθεί στις αντιμονοπωλιακές αρχές, αλλά στην εισαγωγή μιας γενναιόδωρης ρύθμισης για την παροχή αποδεικτικών κρατικών στοιχείων. Από το 2004 οι εταιρείες και τα στελέχη τους που αποκαλύπτουν οικειοθελώς την ύπαρξη καρτέλ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δίνουν τα απαραίτητα στοιχεία, ξεφεύγουν χωρίς κυρώσεις, ακόμη και αν η ίδια η εταιρεία ήταν ο μεγαλύτερος δικαιούχος του καρτέλ.
Κίνδυνος έναντι αμοιβής
Επιπλέον, τα πρόστιμα περιορίζονται το πολύ στο 10% των πωλήσεων. Το πόσο μικρό είναι αυτό το ποσοστό έγινε σαφές το 2002, από την έκθεση ενός εθνικού καρτέλ τσιμέντου. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του γραφείου του καρτέλ, αυτό έφερε κέρδη στους πελάτες του περίπου 2 δισ.ευρώ. Παρ ‘όλα αυτά, οι εταιρείες κατέληξαν να πληρώσουν μόλις 400 εκατ. ευρώ πρόστιμο.
Παρά το γεγονός ότι τα καρτέλ κάνουν τεράστια ζημιά, η τιμωρία είναι στο επίπεδο των προστίμων για τροχαίες παραβάσεις. Οι συμπράξεις τους είναι απλά πλημμελήματα. Κατά συνέπεια, κανένας από τους δράστες δεν πρέπει να εμφανιστεί αυτοπροσώπως ενώπιον του δικαστηρίου. Το κοινό συνήθως δεν μαθαίνει ούτε καν τα ονόματά τους.
Τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά στις ΗΠΑ. Εκεί, τα μέλη της σύμπραξης αντιμετωπίζουν μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης και το 2004 η μέγιστη ποινή φυλάκισης επεκτάθηκε στα 10 χρόνια. Η Ιρλανδία και η Βρετανία ακολούθησαν το παράδειγμά της Αμερικής. Η γερμανική ομοσπονδιακή κυβέρνηση, όμως, δεν θέλει καν ν’ ακούσει. Μιλώντας εκ μέρους του Υπουργού Οικονομίας Philipp Roesler, ο Γραμματέας του Κράτους διακήρυξε ότι θεωρεί το καθεστώς των κυρώσεων «κατάλληλο» και ότι δεν προτίθεται «να μετατρέψει την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία της ΕΕ σε ποινικό αδίκημα».
Πολλοί δικηγόροι θεωρούν ότι η Γερμανία, περισσότερο απ’ όλες τις χώρες, συνεχίζει να θεωρεί τις παραβάσεις της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας απλά παραπτώματα, κάτι που είναι μάλλον αμφισβητήσιμο, καθώς αυτή η γενναιοδωρία δεν ισχύει εξίσου για όλους. Η συμπαιγνία σε δημόσιους διαγωνισμούς, ή τα «πλειοδοτικά καρτέλ», είναι πράγματι πλημμελήματα. «Σε αυτή την περίπτωση, το ίδιο το κράτος προστατεύεται δυναμικά», παρατηρεί ο καθηγητής Säcker. Οι γερμανοί νομοθέτες πρέπει πλέον να αναρωτηθούν αν η «συμπαιγνία μεταξύ των τοπικών ‘μαστόρων’ αξίζει πραγματικά μεγαλύτερη τιμωρία από μια παγκόσμια συμφωνία για τον καθορισμό των τιμών μεταξύ των πολυεθνικών εταιρειών που προκαλούν ζημιές δισεκατομμυρίων».
Πυθία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου